Anastazja Zacharyna
Anastazja Romanowna Zacharyna, ros. Анастасия Романовна Захарьина (ur. 1530 lub 1532?[1], zm. 7 sierpnia 1560[2]) – bojarówna rosyjska, caryca Rosji jako pierwsza żona Iwana IV Groźnego od 1547 r.
| |
| caryca Rosji | |
| Okres |
od 1547 |
|---|---|
| Jako żona | |
| Dane biograficzne | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec |
Roman Jurewicz Zacharyn-Koszkin |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Pochodzenie
edytujUrodziła się jako córka okolniczego Romana Jurjewicza i jego drugiej żony Uljany Fiodorowny[3]. Miała czworo rodzeństwa: Annę, Dałmata, Danniła i Nikitę, którego wnuk Michał I Romanow został pierwszym carem Rosji z dynastii Romanowów[3].
Małżeństwo z Iwanem Groźnym
edytujIwan IV pragnął zerwać z tradycją ożenku z cudzoziemkami i kandydatkę na żonę wybrał w swoistym castingu, na który stawiło się, według różnych relacji, między 500 a 1500 urodziwych kobiet. Iwan od razu wskazał na Anastazję[3].
Ślub odbył się 3 lutego 1547 r. w soborze Uspienskim[2]. Uroczystości weselne trwały 2 tygodnie[2].
Małżeństwo uchodziło za szczęśliwe, jednak car często miał grozić żonie odesłaniem jej do klasztoru, zdradzać ją, bywać wobec niej arogancki i manifestować swoją wyższość[2].
W 1553 r. po ciężkiej chorobie Iwana, para carska wraz z jedynym synem, Dymitrem, wybrała się na dziękczynną pielgrzymkę do klasztoru Kiriłło-Biełozierskiego[2]. Chłopiec zachorował i zmarł w trakcie podróży; istnieje również teoria, że wypadł niańce z rąk i utonął w rzece[2].
Dzięki małżeństwu z Iwanem rodzina Anastazji zyskała wpływy na carskim dworze m.in. jej brat Nikita został doradcą cara, drugi brat Daniił otrzymał urząd okolniczego[3]. Awans Zacharjinów budził obawy starych bojarskich rodów, więc przeczuwając niebezpieczeństwo z ich strony, stopniowo usuwali rywali z otoczenia cara[3].
Potomstwo
edytujAnastazja urodziła sześcioro dzieci[2]:
- Annę (ur. 1548 – zm. 1550)
- Marię (ur. i zm. 1551)
- Dymitra (ur. 1552 – zm. 1553)
- Iwana (ur. 1554 – zm. 1581)
- Eudoksję (ur. 1556 – zm. 1558)
- Fiodora I (ur. 1557 – zm. 1598), ostatniego cara Rosji z dynastii Rurykowiczów.
Śmierć
edytujW styczniu 1559 r. caryca zachorowała[2]. W lipcu 1560 r. Anastazję, nadal chorą, car wywiózł do Kołomienskoje z powodu pożarów w Moskwie[2]. Zmarła 7 sierpnia 1560 r.
Jej śmierć stała się przyczyną załamania nerwowego jej męża i pośrednio – przyczyną jego legendarnego okrucieństwa i krwawej rozprawy z bojarami, obwinianymi przez niego o śmierć małżonki. I słusznie, według najnowszych badań w trumnie i na zachowanych zwłokach Anastazji wykryto arszenik. Iwan dostał pierwszego napadu furii, kiedy nikt nie uwierzył w jego oskarżenia o otrucie ukochanej żony. Po kilku latach od śmierci Anastazji car oskarżył o jej otrucie wdowę po swoim stryju Andrzeju Starickim – księżnę Eufrozynę Chowańską. Trucizna była przeznaczona również dla Iwana IV Groźnego. W razie jego przedwczesnej śmierci, tron moskiewski przypadłby w udziale najbliższemu carskiemu krewnemu – czyli jego kuzynowi Włodzimierzowi Starickiemu (synowi trucicielki). Truciznę wypiła jednak pierwsza i najbardziej umiłowana żona Anastazja Romanowna Zacharina-Koszkina, a Iwan IV przeżył. Eufrozyna z Chowańskich, została utopiona w rzece Szeksna w dniu 20 października 1569 r. W tej epoce tak postępowano z trucicielami w całej Europie. A rodzina książąt Starickich została na rozkaz Iwana IV Groźnego wymordowana w okrutny sposób w tym samym miesiącu.