Aleksander Rak

polski malarz, grafik, profesor ASP w Katowicach

Aleksander Rak (ur. 6 sierpnia?/18 sierpnia 1899 w Odessie, zm. 29 lipca 1978 w Katowicach) – polski malarz, grafik, profesor ASP w Katowicach.

Aleksander Rak
Data i miejsce urodzenia

18 sierpnia 1899
Odessa

Data i miejsce śmierci

29 lipca 1978
Katowice

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

ASP w Warszawie

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Ważne dzieła
  • drzeworyt „Kobiety u studni”
  • sucha igła „Odpoczynek”
Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Spotkanie z kogutem, akwaforta, 148x77 mm, 1970
Tablica pamiątkowa w Katowicach

Życiorys

edytuj

Urodził się 18 sierpnia 1899 w Odessie. Uczył się w szkole realnej w Kijowie, a po I wojnie światowej przyjechał na studia do Warszawy. Od 1919 uczęszczał do dawnej Szkoły Rysunkowej im. Wojciecha Gersona. W latach 1923–1929 studiował na ASP w Warszawie w pracowni rysunku i malarstwa Miłosza Kotarbińskiego, Tadeusza Pruszkowskiego, Karola Tichego, a grafikę u Władysława Skoczylasa. W latach 1928–1931 pracował w Miejskiej Szkole Dokształcającej w Warszawie. Od 1929 był członkiem stowarzyszenia Szkoła Warszawska. W latach 1932–1935 był nauczycielem rysunku w warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej. W latach 1936–1939 wykładał rysunek na wydziale projektowania wnętrz, grafiki i rzeźby w Warszawie. Przed wojną był też wieloletnim kierownikiem artystycznym wydawnictw kolejowych Biura Propagandy Kolejowej Ruch. W latach 1934–1939 należał do Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR), był też członkiem Bloku Zawodowych Artystów Grafików.

Rysował portrety ludzi pracy oraz pejzaże. Projektował reklamy. Wraz z żoną projektowali witraże, np. Ogrójec, w 1928 dla kościoła w Wildze k. Warszawy.

W czasie drugiej wojny światowej przebywał w Warszawie, ciężko chorował na gruźlicę. Następnie, w 1942 w czasie nalotu lotniczego bomba trafiła w mieszkanie państwa Raków: zginęła jego żona, Janina Rakowa, mieszkanie oraz większość ich prac została zniszczona.

Po wojnie przeprowadził się do Gliwic[1]. Drugi okres życia i twórczości przypada na lata 1945–1969. Był współorganizatorem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach[2] oraz jej profesorem. Kierował tą uczelnią, pełniąc m.in. funkcję pierwszego jej dziekana, a do roku 1969 kierownika Katedry Grafiki, w 1956 otrzymał tytuł profesora[3].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 128-4-23)[4].

Uczniowie

edytuj

Wykształcił wielu wybitnych artystów. Jego uczniami byli m.in.: Waldemar Świerzy, Stefan Suberlak, Andrzej Czeczot, Jerzy Duda Gracz, Jan Nowak, Leszek Rózga i Stanisław Kluska, Konstanty M. Sopoćko[5].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Wystawy i nagrody

edytuj
  • Wystawa światowa Nowy Jork – 1939
  • Nagroda na wystawie zbiorowej Polskich Artystów Grafików Warszawa – 1937
  • Wystawa sztuki polskiej Bloku Zawodowego Artystów Plastyków w Raperswilu – 1936
  • I oraz II Międzynarodowa Wystawa Drzeworytów (uzyskał wyróżnienia za drzeworyt Kobiety u studni i suchą igłę Odpoczynek)
  • Nagroda prezesa PKO na wystawie w Instytucie Propagandy Sztuki – 1935
  • Wyróżnienie w konkursie na projekt polichromii ołtarza głównego w Chełmie Lubelskim – 1935
  • Dwukrotnie II nagroda za plakaty w konkursach dla Państwowego Monopolu Spirytusowego – 1933, 1934
  • Wyróżnienie w konkursie na plakat propagujący odznakę sportową – 1932
  • Międzynarodowa Wystawa Sztuki Religijnej w Padwie – 1931
  • Genewa w Musée Rath – 1931
  • Wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych – 1930, 1933, 1936
  • Powszechna Wystawa Krajowa w Poznaniu – 1929

Przypisy

edytuj
  1. l, Aleksander Rak [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2017-05-30] (pol.).
  2. TAAT Technologie Cyfrowe, Vivat Akademia! - ASP Katowice [online], aspkat.edu.pl [dostęp 2018-04-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-07] (pol.).
  3. Huncwot.com, Aleksander Rak – Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [online], zacheta.art.pl [dostęp 2018-04-06] (pol.).
  4. Cmentarz Stare Powązki: Janina Rak, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15].
  5. l, Aleksander Rak [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2018-04-06] (pol.).
  6. a b Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2018-04-06].
  7. M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  8. M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

edytuj
  • Aleksander Rak 1899–1978, Janina Więckowska-Lazar, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa 1982.
  • Aleksander Rak w iPSB

Linki zewnętrzne

edytuj

Zobacz też

edytuj