Wikipedia

Aleja Ossolińskich w Bydgoszczy

Aleja Ossolińskich – dwujezdniowa ulica z chodnikiem i szpalerem drzew pośrodku, położona na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.

ulica Ossolińskich
Śródmieście
Ilustracja
Aleja Ossolińskich
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

500 m

Przebieg
Plac Weyssenhoffa
ul. Asnyka
← ul. Kopernika, ul. K.Szymanowskiego →
ul. S. Wyspiańskiego
Rondo Ossolińskich
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Ossolińskich”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Ossolińskich”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Ossolińskich”
Ziemia53°07′40,9″N 18°00′55,6″E/53,128020 18,015447
Multimedia w Wikimedia Commons
Jesienią

Przebieg

edytuj

Aleja znajduje się we wschodniej części Śródmieścia Bydgoszczy i łączy Plac Weyssenhoffa z rondem Ossolińskich.

Historia

edytuj

Ulicę wytyczono w 1903 r. w trakcie zagospodarowania urbanistycznego terenu położonego na wschód od ul. Gdańskiej tzw. Hempelscher Felde[1]. W latach 90. XIX wieku miasto Bydgoszcz zakupiło teren położony między dzisiejszymi ulicami: Gdańską, Krasińskiego, Chodkiewicza i Ogińskiego oraz opracowało dla niego plany urbanistyczne według koncepcji miasta-ogrodu[1].

Osią całego założenia była dwujezdniowa aleja obsadzona drzewami, w części południowej nazwana Hohenzzolernstrasse, a w północnej Bülowstrasse (od 1920 r. al. Adama Mickiewicza). Styk obu części następował na Placu Weyssenhoffa.

Wytyczenie ulicy miało bezpośredni związek z zamierzeniem budowy kompleksu pierwszej bydgoskiej uczelni wyższej i zakładu naukowego, tj. Instytutu Rolniczego im. cesarza Wilhelma (niem. Kaiser-Wilhelm-Insitut für Landwirtschaft)[1]. 15 listopada 1902 r. odbyła się konferencja z udziałem komisarzy Niemieckiego Ministerstwa Robót Publicznych oraz Finansów i Rolnictwa dotycząca spraw organizacyjnych związanych z założeniem instytutu. Władze Bydgoszczy zobowiązały się wówczas oddać pod budowę placówki teren na północno-wschodnim obrzeżu miasta i wytyczyć tamże reprezentacyjną aleję, która stanowiłaby oś całego założenia urbanistycznego[2].

Budowę alei ukończono w 1903 r. Była to najszersza wówczas ulica w mieście. Posiadała szerokość 40 m, dwie jezdnie, a pośrodku dziewięciometrowy chodnik dla pieszych z dwoma pasmami trawnika. Posadzono na nim dęby czerwone o stożkowych koronach, połączone między sobą festonami z winobluszczu pięciolistkowego[3].

Po wschodniej stronie ulicy w latach 1903–1906, powstały budynki Instytutów Rolniczych. Natomiast na terenie przylegającym od zachodu do alei rozplanowano w 1912 r. według założeń znanego architekta i urbanisty niemieckiego Josepha H. Stübbena willowe osiedle mieszkaniowe Sielanka, zabudowane zasadniczo jednak dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym[4].

W 1924 r. na terenie przylegającym od wschodu do alei rozpoczęto wznoszenie największej bydgoskiej świątyni, która miała być wotum miejscowego społeczeństwa za odzyskanie przez Polskę niepodległości. Kościół św. Wincentego à Paulo w formie rzymskiego panteonu wykonano w stanie surowym do 1938 r., wnętrza wyposażono do 1976 r., zaś cały kompleks ukończono w 2003 r.[5]

W latach 50. XX w. podczas urbanizacji nowych osiedli w Bydgoszczy powstały dwie aleje na podobieństwo al. Ossolińskich[6]: ul. 11 Listopada na os. Leśnym dawna ul.22 lipca oraz ul. Noakowskiego na Kapuściskach.

W I połowie 2021 kosztem 489 tys. zł[7] przeprowadzono rewitalizację alei, w ramach której nastąpiła wymiana szutrowej nawierzchni alejki spacerowej na mineralną, wymiana małej architektury (postawionych zostało 16 nowych ławek, siedem koszy na śmieci, sześć donic na kwiaty i trzy kosze na śmieci na psie odchody wraz z workami) oraz przebudowa na wyniesione skrzyżowania z ul. Kopernika i Szymanowskiego[8][9], połączona z powstaniem śluz rowerowych. We wrześniu 2021 zrealizowano także przeniesienie miejsc parkingowych z chodnika na jezdnię, likwidację jednego pasa ruchu i wytyczenie pasa dla rowerów[10][11].

Nazwy

edytuj
  • 1906–1920 – Hohenzzollernstrasse
  • 1920–1939 – Aleja Ossolińskich
  • 1939–1945 – Johann Herder Allee
  • od 1945 – Aleja Ossolińskich

Patronem ulicy jest ród Ossolińskich, związanych z Bydgoszczą w XVII wieku m.in. poprzez starostwo kanclerza wielkiego koronnego Jerzego Ossolińskiego (1633–1645, 1648–1650) i jego syna Franciszka (1645–1648).

Zieleń

edytuj

W ciągu alei rosną dwa szpalery dębów czerwonych, posadzonych na początku XX wieku. Okazały drzewostan sąsiaduje również z aleją od wschodu w rejonie Instytutów Rolniczych. Znajdują się tam cztery drzewa wpisane do rejestru pomników przyrody[12]:

Od 2002 na al. Ossolińskich powstaje Poczet Dębów Honorowych. Do 2021 nadano imiona 29 dębom, m.in. papieża Jana Pawła II, księdza Jerzego Popiełuszki, Tadeusza Mazowieckiego, Józefa Piłsudskiego i Zbigniewa Brzezińskiego[13]. W początku 2021 na ulicy rosło 81 dębów czerwonych, planowane jest dosadzenie 46 kolejnych. W ramach realizacji tego projektu 21 października 2021 oznaczono "Dąb dla Wolności Białorusi"[14], a 17 marca 2022 drzewa Lecha Wałęsy i Bydgoskiego Marca[15].

Jedyną w swoim rodzaju jest również pomnikowa aleja jarzębów szwedzkich (46 szt.) posadzona wzdłuż ul. Szymanowskiego – ulicy prostopadłej do alei Ossolińskich i wytyczonej w tym samym czasie.

Komunikacja

edytuj

Przez aleje Ossolińskich przejeżdżają autobusy linii nr 52, 59, 64 i 67[16].

Obiekty godne uwagi[17]

edytuj
Nr Obiekt Adres Lata budowy Budowniczy Styl architektoniczny Wpisany do rejestru zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Instytuty Rolnicze al. Ossolińskich 4-12 1903–1906 Delius eklektyzm   zespół 8 budynków, pierwsza placówka naukowa w mieście
 
2. Bazylika św. Wincentego à Paulo al. Ossolińskich 2 1924–1938 Adam Ballenstaedt neoklasycym   bazylika mniejsza, forma wzorowana na panteonie rzymskim
 
3. Willa al. Ossolińskich 5 1935 Jan Kossowski funkcjonalizm  
 
4. Willa al. Ossolińskich 7 1927–1929 Bronisław Jankowski styl narodowy   w wilii w latach 1930–1939 mieścił się Sztab Komendy Okręgu Straży Granicznej, podczas okupacji Selbstschutz Westpreussen, po wojnie NKWD, a w latach 1947–2004 Delegatura NIK; na fasadzie znajduje się tablica ku czci pomordowanych przez NKWD żołnierzy Straży Granicznej (1994 r., art. rzeźb. Aleksander Dętkoś)[18]
 
5. Willa al. Ossolińskich 9 1927–1931 Edward Stecewicz funkcjonalizm  
 
6. Willa al. Ossolińskich 11 1932–1933 Henryk Misterek funkcjonalizm  
 
7. Willa al. Ossolińskich 17 1932–1933 Bolesław Polakiewicz funkcjonalizm  
 
8. Willa al. Ossolińskich 19 1932–1933 Bolesław Polakiewicz funkcjonalizm  
 
9. Willa al. Ossolińskich 21 1932–1933 Bolesław Polakiewicz funkcjonalizm  
 
10. Willa al. Ossolińskich 25 1927–1929 Bronisław Jankowski styl narodowy   siedziba oddziału Fortis Banku
 
11. Pomnikowa aleja jarzębów ul. Szymanowskiego   aleja 46 jarzębów szwedzkich wpisana w całości do rejestru pomników przyrody
 

Komunikacja

edytuj

Przez aleje Ossolińskich przejeżdżają autobusy linii nr52, 59, 64, 67[16].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  2. ↑ Grzybowska Maria, Wernerowska Zofia: Przyczynki do historii architektury zespołu naukowych Instytutów Rolniczych w Bydgoszczy. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 4. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
  3. ↑ Kuczma Rajmund: Zieleń w dawnej Bydgoszczy. Instytut Wydawniczy „Świadectwo”. Bydgoszcz 1995
  4. ↑ Okoń Emanuel, Tandecki Janusz. Bydgoszcz – historia i rozwój przestrzenny. [w.] Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
  5. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996
  6. ↑ dwie jezdnie, chodnik i szpaler drzew pośrodku
  7. ↑ Aleje Ossolińskich w Bydgoszczy pięknieją. A przed nami jeszcze rewolucja na jezdniach
  8. ↑ Aleje Ossolińskich zyskają nowe oblicze. Już za kilka miesięcy
  9. ↑ Małe skrzyżowanie to w Bydgoszczy wielki problem. Wściekłość na al. Ossolińskich
  10. ↑ Aleje Ossolińskich jeszcze piękniejsze
  11. ↑ Rowerowa rewolucja na al. Ossolińskich stała się faktem
  12. ↑ Renata Kaja, Bydgoskie pomniki przyrody, Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy „Świadectwo”, 1995, ISBN 83-85860-32-0, OCLC 749523197.
  13. ↑ Bydgoskie miasto-ogród odżywa. Najpiękniejsza aleja będzie jak nowa
  14. ↑ "Dąb dla Wolności Białorusi". Wyjątkowe wydarzenie w bydgoskiej alei Ossolińskich
  15. ↑ Lech Wałęsa w Bydgoszczy. Poczet Dębów Honorowych wzbogacił się o dwa okazy
  16. ↑ a b https://web.archive.org/web/20100331174021/http://www.zdmikp.bydgoszcz.pl/ufiles/linie_dzienne.pdf dostęp 19-03-2010
  17. ↑ Derkowska-Kostkowska Bogna: O założeniu Sielanki – bydgoskiego miasta-ogrodu. [w.] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 4. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy. Bydgoszcz 1999
  18. ↑ Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Pomorskiej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Bydgoszczy. Bydgoszcz 2004. ISBN 83-914008-7-5

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997
  • Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Linki zewnętrzne

edytuj
 
Aleja Ossolińskich u wylotu ul. Adama Asnyka. W tle wille wybudowane w latach 20. i 30. XX w.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleja_Ossolińskich_w_Bydgoszczy&oldid=74357328”