Polówka wczesna
Polówka wczesna (Agrocybe praecox (Pers.) Fayod) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
_Fayod_146356_crop.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
polówka wczesna |
| Nazwa systematyczna | |
| Agrocybe praecox (Pers.) Fayod Annls Sci. Nat., Bot., sér. 7 9: 358 (1889) | |
_01.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agrocybe, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon pod nazwą Agaricus praecox. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Victor Fayod w 1889 r.[1]
Ma ponad 30 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Agrocybe praecox f. sphaleromorpha (Bull.) Migl. & Coccia 1993
- Agrocybe praecox var. britzelmayrii (Schulzer) Watling 1985
- Agrocybe praecox var. cutefracta (J.E. Lange) Singer 1953
- Pholiota praecox (Pers.) P. Kumm.1871
Polską nazwę polówka wczesna nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. Wcześniej gatunek ten opisywany był pod nazwami bedłka olśniewająca (Franciszek Błoński 1896), bedłka tarniówka, łuskwiak tarniówka (Stanisław Chełchowski 1898) i łuskwiak wczesny (Aleksander Zalewski 1948)[3].
Morfologia
edytujŚrednica 2–8 cm, u młodych owocników półkulisty, potem łukowaty, w końcu prawie płaski, czasami z wgłębionym środkiem. Jest higrofaniczny. Powierzchnia gładka o barwie żółtawej, kremowobiałej, ochrowej lub brązowawej. Na brzegu zwykle resztki białawej osłony[4].
Wykrojone, gęste, początkowo białawe, potem siwobiałe, gliniastobrązowawe lub brudnobrązowe[4].
Wysokość 4–9 cm, grubość 4–9 mm, walcowaty, w środku pusty. Powierzchnia naga, o barwie od białawej do ochrowokremowej. Podstawa z białymi ryzomorfami. Pierścień bloniasty, obwisły, zanikający dopiero u starszych owocników[4].
W kapeluszu miękki i białawy, w trzonie brązowy. Nie zmienia barwy po uszkodzeniu. Ma słaby, mączny zapach i mączysto gorzki smak[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki elipsoidalne do jajowatych, gładkie, 7,5–10 × 5–6 μm, z wyraźnymi porami zarodkowymi[5].
Występowanie i siedlisko
edytujPolówka wczesna występuje na wszystkich kontynentach poza Antarktydą i Australią i na wielu wyspach. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniona[6]. W Polsce jest pospolita[3].
Grzyb saprotroficzny. Rośnie na resztkach drzewa, kory, trocinach i ściółce leśnej. Występuje na torfowiskach, trawiastych obrzeżach lasów, w zaroślach, na polanach i pastwiskach, w parkach, ogrodach, sadach, obrzeżach dróg i na miedzach. Owocniki wytwarza zazwyczaj od maja do lipca[4].
Gatunki podobne
edytujPolówka wczesna jest zmienna morfologicznie i trudna do odróżnienia od podobnych gatunków[5]. Również wiosną rośnie polówka popękana (Agrocybe dura). Jest jaśniejsza i ma garbkowaty kapelusz, który zwykle pęka przy suchej pogodzie[5]. Ponadto ma niehigrofaniczny, bardziej mięsisty kapelusz i twardszy miąższ bez mączystego zapachu[4]. Podobna jest także polówka błotna (Agrocybe paludosa), ale rośnie na innych, wilgotnych siedliskach i jest rzadka. Ma smukły kształt, trzon o grubości do 4 mm, trwały pierścień, cienki kapelusz o lekko pomarszczonym brzegu, brązowe zarodniki i występowanie w wilgotnych siedliskach. Pod mikroskopem brzegi blaszek są sterylne, wypełnione głównie maczugowatymi cheilocystydami[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Agrocybe praecox (Pers.) Fayod – Spring Fieldcap [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2021-08-20].
- ↑ Agrocybe paludosa [online], Mushroom Expert [dostęp 2021-08-20].