Polownica południowa
Polownica południowa, polówka południowa (Cyclocybe cylindracea (DC.) Vizzini & Angelini) – gatunek grzybów z rodziny Tubariaceae[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
polownica południowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Cyclocybe cylindracea (DC.) Vizzini & Angelini Index Fungorum 154: 1 (2014) | |
_(35207347644).jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyclocybe, Tubariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1815 r. Augustin Pyramus de Candolle pod nazwą Agaricus cylindraceus. Potem zaliczany był do rodzajów Pholiota, Agrocybe lub Togaria. Do rodzaju Cyclocybe przenieśli go Alfredo Vizzini i Claudio Angelini w 2014 r.[2]
Ma 11 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Agrocybe aegerita var. rugosovenosa Singer 1953
- Agrocybe cylindracea (DC.) Maire 938
W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował polską nazwę polówka południowa. Wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju Agrocybe (polówka)[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Cyclocybe nazwa stała się niespójna z nazwą naukową. Nazwę polownica południowa podaje internetowy atlas grzybów[4].
Morfologia
edytujŚrednica 4–12 cm, u młodych owocników półkulisty, potem płaskołukowaty, w końcu płaski. Powierzchnia gładka lub garbkowato pomarszczona, podczas suchej pogody popękana, sucha, początkowo brązowa, potem brązowoochrowa lub ochrowa, na środku ciemniejsza[5].
Gęste, wykrojone i zbiegające ząbkiem, początkowo o barwie od białej do kremowej, potem brązowe[5].
Wysokość 3–15 cm, grubość 1–2 cm, kształt walcowaty, dołem zwężony, pełny. Powierzchnia bladokremowa. Pod kalepuszem jest biały, błoniasty pierścień[5].
Biały, zwarty, o przyjemnym zapachu i smaku[5].
Brudno ciemnobrązowawy. Zarodniki blado brązowawe, elipsoidalne lub nerkowate, gładkie, o wymiarach 9 – 11 × 6 – 7 µm, z niewyraźną porą rostkową[4].
Występowanie i siedlisko
edytujZnane jest występowanie polownicy południowej w Europie, Maroku, Japonii, Korei, Gruzji i na Tajwanie[6]. W. Wojewoda proponował umieszczenie tego gatunku na czerwonej liście gatunków zagrożonych w kategorii gatunek rzadki[3]. Do 2020 r. w piśmiennictwie naukowym podano 5 stanowisk tego gatunku w Polsce, wszystkie jednak są błędne i wątpliwe[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8]. W latach 1995–2004 i ponownie od roku 2014 gatunek objęty ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[7].
Saprotrof i pasożyt. Występuje w lasach i przy drogach, niemal wyłącznie na drewnie topoli, rzadziej na olchach i wiązach. Rozwija się przy podstawie żywych pni i w dolnej ich części do wysokości 1,5 m, także na martwych pniach, najczęściej na korzeniach. Obszar występowania pokrywa się z obszarem uprawy winorośli[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Polownica południowa Cyclocybe cylindracea [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2021-08-04].
- ↑ a b Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.