Adam Pieńkiewicz
Adam Mikołaj Pieńkiewicz h. Trąby Odmienne, znany także jako Adam Rustejko Pieńkiewicz[1] (ur. 1811, zm. 26 stycznia 1879 w Kłodawie) – polski lekarz, wydawca, pisarz i poeta romantyczny, tłumacz opowieści i legend ukraińskich.
 Grób Pieńkiewicza na kłodawskim cmentarzu | |
| Imię i nazwisko |
Adam Mikołaj Pieńkiewicz |
|---|---|
| Data urodzenia |
1811 |
| Data i miejsce śmierci |
26 stycznia 1879 |
| Język |
polski |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Życiorys
edytujUrodził się na Litwie w 1811 roku jako syn Stefana (Szczepana) Pieńkiewicza i Katarzyny z d. Setkiewicz. Najprawdopodobniej około 1820 roku rozpoczął naukę w Liceum Krzemienieckim[2][3]. W 1837 roku ukończył Akademię Medyko-Chirurgiczną w Wilnie, uzyskując tytuł lekarza III klasy[3]. Tuż po ukończeniu studiów pracował jako lekarz w Wiłkomierzu[3].
Następnie praktykował jako lekarz i prowadził działalność wydawniczą w Wilnie[4]. Był także znawcą i badaczem folkloru kresowego, zajmował się m.in. przekładem tekstów i legend pochodzących z folkloru ukraińskiego[4]. W 1841 roku został zaproszony przez Ludwika Adama Jucewicza do współpracy przy piśmie „Ofiarnik”[5].
Najprawdopodobniej od lat 50. XIX wieku przebywał w Mińsku, uczestnicząc w życiu literackim miasta, jego obecność w Mińsku wspomina Słownik geograficzny Królestwa Polskiego[4]. W 1856 roku deklamował swoje utwory podczas „wieczoru owacyjnego” zorganizowanego z okazji wizyty Stanisława Moniuszki i Apolinarego Kątskiego w Mińsku[5].
Ożenił się z Konstancją Maciejowską, także poetką[4]. W 1872 roku przeniósł się do Kłodawy, gdzie również prowadził praktykę lekarską. Zmarł w Kłodawie jako wdowiec, 26 stycznia 1879 roku po „długiej i ciężkiej chorobie”[4]. Ostatnie lata życia spędził najprawdopodobniej w trudnej sytuacji materialnej[6].
Został pochowany na cmentarzu w Kłodawie. W marcu 2015 roku staraniem lokalnych działaczy przeprowadzono renowację jego nagrobka[7].
Twórczość
edytujPieńkiewicz był autorem i wydawcą dwóch książek oraz jednego tomu poezji[4][8]:
- Wybór poezyi z pisarzów Polskich z dodatkiem uwag o celu i duchu prawdziwej poezji (w siedmiu tomach, Wilno, 1836–1837)
- Bojan (Wilno, 1838)
- Pieśni nasze (Wilno, 1848, tom poezji wydany pod pseudonimem Adam herbu Trąb Rustejko)
Wybór poezyi Pieńkiewicza był chwalony przez recenzentów za pracowitość przy odnajdowaniu tekstów, nazywając publikację „pożyteczną i szlachetną” (Tygodnik Petersburski), krytykując jednak umieszczenie obok tekstów znanych poetów tekstów napisanych przez autorów zupełnie nieznanych (recenzja Józefa Zawadzkiego)[9].
Planował także wydanie drugiego tomu Bojana i Pieśni naszych, do czego jednak nie doszło[1][8]. Nie opublikowano także wielu mniejszych utworów jego autorstwa[1]. W tomie Pieśni nasze zawarł swój program literacki, powstały najprawdopodobniej pod wpływem jego kontaktu z Józefem Korzeniowskim (któremu zadedykował publikację). Według programu Pieńkiewicza poezja powinna pochodzić z serca, a jej celem powinna być moralność, krytykował też twórców, którzy tego celu nie realizowali[8].
Poza tym był autorem przekładów i wierszy publikowanych m.in. w wileńskim czasopiśmie „Biruta” (np. Wiersz do Jędrzeja Śniadeckiego i piosenkę Piosnka. Wesołość dziewicza) oraz w lwowskim czasopiśmie „Pienia”[8]. W 1860 roku przesłał Joachimowi Lelewelowi jego tom poezji oraz wiersz Tren na śmierć A. Mickiewicza, z prośbą o ich publikację w Belgii lub Francji. Lelewel w liście do Eustachego Januszkiewicza pisał jednak: „Z Rusteykiem też kłopot. Chce być poetą”, a utwory Pieńkiewicza nigdy nie zostały wydane na emigracji[8]. Rękopis trenu jego autorstwa przechowywany jest w Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Nekrolog Adama Rustejko Pieńkiewicza (1811–1879) [online], klodawskiecmentarze.pl [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Grzanka 2014 ↓, s. 135.
- ↑ a b c Grzanka 2014 ↓, s. 136.
- ↑ a b c d e f Grzanka 2014 ↓, s. 137.
- ↑ a b Grzanka 2014 ↓, s. 147.
- ↑ Adam Mikołaj Pieńkiewicz [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2022-10-16] (pol.).
- ↑ Renowacja pomnika Adama Rustejko Pieńkiewicza [online], klodawskiecmentarze.pl [dostęp 2022-10-14].
- ↑ a b c d e f Grzanka 2014 ↓, s. 138.
- ↑ Grzanka 2014 ↓, s. 140.
Bibliografia
edytuj- Małgorzata Grzanka, Z Kresów do Kłodawy. Adam Pieńkiewicz – romantyk, doktór poeta, niestrudzony propagator rodzimej twórczości literackiej, Piotr Gołdyn (red.), „Polonia Maior Orientalis”, I, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014, ISSN 2392-0106.