Adam Miodoński
Adam Stefan Miodoński (ur. 21 grudnia 1861 w Żywcu, zm. 16 maja 1913 w Krakowie) – polski filolog klasyczny, nauczyciel w gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie (obecnie II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz członek Akademii Umiejętności.
.jpg) Fotografia z 1896 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: filologia klasyczna | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek korespondent |
| Uczelnia |
Uniwersytet we Fryburgu (Szwajcaria) |
Urodził się w Żywcu, w rodzinie rzemieśniczej. Jego ojciec prowadził zakład szewski[1]. W Żywcu ukończył nauczanie początkowe. Jako jedenastoletni chłopiec przybył do Krakowa, gdzie przez 8 lat (1872-1880) uczęszczał do gimnazjum św. Jacka, po którego ukończeniu podjął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie słuchał wykładów z zakresu filologii klasycznej, polskiej i słowiańskiej. W tym czasie filologię klasyczną wykładali: Maksymilian Iskrzycki, Alfred Roch Brandowski oraz młody Kazimierz Morawski. Studia filologiczne kontynuował również w Monachium, u takich filologów jak: prof. Eduard Wölfflin, Ludwig Traube, Heinrich Brunn, Fritz Schöll. W 1888 roku (w Erlangen) na podstawie rozprawy pt. De enuntiatiis subiecto carentibus apud Herodotum uzyskał doktorat. Od listopada 1889 roku do lipca 1890 pracował w bibliotekach włoskich, m.in. w opactwie na Monte Cassino. W roku 1891 habilitował się w Uniwersytecie Jagiellońskim i równocześnie podjął pracę w CK Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego, z której bardzo szybko – z powodów zdrowotnych – musiał zrezygnować.
Za namową Józefa Kallenbacha 8 października 1891 r. wyjechał do Fryburga, gdzie objął katedrę filologii klasycznej na tamtejszym uniwersytecie[1]. Jego łacińska elokwencja wzbudzała podziw nie tylko wśród studentów słuchających jego łacińskich wykładów, lecz również wśród wykładających po łacinie teologię oo. Dominikanów, którzy (według relacji prof. Sinki), słysząc jego swobodę i płynność w posługiwaniu się tym językiem, słupieli wręcz ze zdumienia. W tymże samym roku w Krakowie zmarł Maksymilian Iskrzycki, zwalniając tym samym katedrę filologii klasycznej UJ, której objęcie zaproponowało Miodońskiemu ministerium w Wiedniu. Ten jednak – biorąc pod uwagę stan swojego zdrowia i różnice zainteresowań (Miodoński był latynistą, a Iskrzycki hellenistą) – odesłał do ministerstwa rezygnację. W odpowiedzi – zapewne za interwencją Morawskiego, który chciał pozyskać cenionego już wtedy filologa dla UJ – dostał depeszę, że jego nominacja na to stanowisko została już podpisana przez cesarza. Ostatecznie w 1892 roku objął katedrę w UJ. Nie czuł się tam jednak zbyt dobrze i już 15 grudnia 1892 roku prosił Kallenbacha o interwencję w jego sprawie, pytając, czy powrót do Fryburga na zajmowane wcześniej stanowisko byłby możliwy. 9 maja 1893 roku został wybrany członkiem korespondentem Akademii Umiejętności.
Przez całe życie chorował na płuca, a jego stan zdrowia wpływał znacząco na jego pracę naukową. Zmarł w Krakowie, 16 maja 1913 roku, jego pogrzeb odbył się 3 dni później na cmentarzu Rakowickim, pochowany jest w pasie 54 tegoż cmentarza.
Przez 20 lat związany był z pracą na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego wykłady cieszyły się olbrzymią frekwencją. Wykładał w sali XXXVI Collegii Novi, gdzie prowadził również ćwiczenia seminaryjne. Wszystkie zajęcia i wykłady prowadził w języku łacińskim. Był uczonym wielkiej rangi – dziś pamiętanym bardziej za granicą niż w ojczyźnie, na co zapewne wpływ miała jego współpraca z Wölfflinem i publikacje w ramach jego Archiv für lateinische Lexicographie, a także na łamach Glotty i Indogermanische Forschungen oraz to, że w swoim krótkim życiu nie zdążył napisać wielkiego dzieła, które przyniosłoby mu sławę i uznanie – przygotowywał chociażby edycję poezji Filipa Kallimacha Buonaccorsiego. Jego prace z zakresu gramatyki i językoznawstwa cytowane są w wielu ważnych opracowaniach obcojęzycznych poświęconych językoznawstwu – wśród których wymienić należy chociażby niemiecką edycję gramatyki łacińskiej Lindsaya. O jego rozległych zainteresowaniach świadczy jego księgozbiór, który w całości (przeszło 900 pozycji) przekazał w testamencie Kółku Filologicznemu U.U.J. (obecnie: Koło Naukowe Filologów Klasycznych UJ).
Wybrane prace naukowe
edytuj- Archiv für lateinische Lexicographie I 1884: „Bestia, besta, belua” (i inne noty oraz artykuły do tej serii).
- De usu vocabuli bestia apud scriptores Latinos inde a temporibus Plauti usque ad exitum s. II p.Ch. (Rozpr. Wydz. Filol. A.U. XI, 1886).
- De enuntiatiis subiecto carentibus apud Herodotum (Rozpr. Wydz. Filol. A.U. XII, 1887).
- Anonymus adversus aleatores und die Briefe an Cyprian, Lucian, Celerinus und an den Karthaginienischen Klerus - wydanie krytyczne opatrzone komentarzem i przekładem niemieckim, Erlangen 1888.
- C. Asinii Pollionis de bello Africo Commentarius; rec. E. Wölfflin et A. Miodński, Leipzig 1889 (wydanie krytyczne).
- Czas powstania historii Florusa (Rozpr. Wydz. Filol. A.U. XVI, 1892).
- P. Annaeus Florus (Przegląd Powszechny 1897).
- De ortu et obitu Patrum (Analecta Graeco-Latina, Kraków, 1893).
- Vita et mores Gregorii Sanocei Archiepiscopi Leopoliensis, Kraków, 1900.
Bibliografia
edytuj- Seweryn Hammer, Historia filologii klasycznej w Polsce, PAU - Historia Nauki Polskiej w monografiach XXVI, Kraków 1948.
- Półwiekowe dzieje Kółka Filologicznego U.U.J. 1879-1929, Kraków 1930.
- Stanisław Śnieżewski, Adam Miodoński w: Złota Księga Wydziału Filologicznego UJ, red. J. Michalik, Kraków 2000.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Mirosław Miodoński: Doskonalił rzeczy przyszłe (w 100-lecie śmierci profesora UJ Adama Stefana Miodońskiego). 22 września 2015. [dostęp 2024-07-16].