Schdift Neiburg

49.4188888888898.7408333333333

S Schdift

S Schdift Neiburg odder äfach s Schdift (Abdei vum heilische Badelemee) is e alds Kloschder un e Benedigdinerabdei im unnare Neggerdal bei Heidelberg.

Lag

S Schdift Neiburg ligt in Zigglhause, iwwerm reschde Neggerufer, uff-eme Schborn zwischem Negger- un-em Mausbachdal. Zum Schdift ghere Weide un Obschdbaamwisse.

Gschischt

Friehe Kloschderzeit

S Schdift um 1750 rum im Thesaurus Palatinus

An da Schdell vum heidische Kloschder is, wie da Name schun vermude läßt, e Burg gschdanne. Da Burghä Anselm hot um 1130 rum dort di Zell zu Niwenburg gschdift un des Kloschder Lorsch hot e Tochderkloschder oigerischt. Di Kärsch is em Heilische Badelemee geweiht worre. 1144 is des Kloschder vum Pabschd åerkannt worre. Schun ball isch-s Kloschder awwer zweemol widder oigange un is 1165 nei gegrindt worre, un 1195 nochemol, dann als Benedigdinerinne-Nonnekloschder. Nochdemm s Kloschder Lorsch ufgeleeßt worre is, hot s Hochschdift Worms di Roll als Mudderkloschder iwwernumme. Bis 1806 hot s Schdift Neiburg zur Diezees Worms geghert. Unner de Wormser is di Reform vun Cîteau umgsedzt worre un 1303 is zum erschdemol vun Zischderzienserinne di Redd. In derre Zeit is uff-em Schdift viel gebaud worre. 1460 isch-s Kloschder widder zum Benedigdiner-Orde gewegsdelt. Di Äbtissin Margaretha Folin von Irmtraud hot vun 1478 bis 1500 viel uff-em Schdift gebaud un zur Konsolidierung vum Kloschder beigedraare.

Mid-da Reformazion in da Kurpalz is des Kloschder 1562 uffgeleeßd worre. S Schdift is in de Bsitz vum Kurfärschd iwwergånge un waa zuerschd Wittum, des heeßd di Wuhnung vun da Widwe Kurfäschdin Luise Juliane. Im Dreißischjährische Krieg (1618 – 1648) is s Schdift widder an di Kadoligge kumme un ab 1622 ware dort Jesuidde. Noch-em Wesdfälische Friede (1648) is s Schdift an di reformierde Kärsch kumme. Da Kurfäschd Kall Ludwisch (Karl Ludwig) hot-s renoviere geloßt. Ab 1672 waa-s e Fäschd-, Gräf- un Adlisches Frailein- un Jungfern-Schdift. Doher kummt bis heit da Nåme Schdift. Awwer schun 1681 waa-s mid em Schdift widder vorbei.

1685 is da Philipp Wilhelm aus da kadolische Linje Palz-Neiburg in Heidelberg Kurfäschd worre. Im Pälzische Erbfolgekrieg is newa Heidelberg un annare Orde 1689 un 1693 aa s Schdift Neiburg vun de Frånzose zerschderd worre. Danooch is es als Aamehaus benitzt worre, bis-es 1706 da Såhn vum Philipp Wilhelm, da Kurfäschd Johann Wilhelm, em Kolleeg un de Vädder vun da Gsellschafd vum Jesus zu Heidelberg, de Jesuidde, vermacht hot. Di Jesuidde hawwe s Schdift ausgebaud un so gschdalded, wie di äldare Baude heit noch aussehe. Awwer im Johr 1773 hot da Pabschd de Jesuidde-Orde uffghowe un di Jesuidde hawwe s Bsidzreschd uff-em Schdift verloare. E korze Zeid ware dann di Lazarischde als Reschdsnoochfolger druff.

In Brivadbsitz

S Schdift ugfähr 1830, Lidografie vum Ernst Fries

Gemälde vum Wilhelm Trübner, Eel, 1913

Zugunschde vun da verschuldede Universidäd Heidelberg is des Schdift 1799 an en brivade Bsidzer verpfändt worre. 1804 hot-s da Regierungshaubdkommissaa Ludwig Hout, en Mussigliebhawwer, erworwe. Bei-em waa da Kombonischd Carl Maria von Weber zu Gaschd un hot bei derre Gelejeheid in da Biblothek des Gschbenschderbuch vum Apel un Laun endeggd, wu di Gschischd vum Freischitz drinschdeht. Des hodd-en uff di Idee gebrocht, do e Ower driwwer zu komboniere.

Nochdemm di Bsidzer dreimol gewegselt hawwe, hot 1825 da Frankforder Kaiserlische Rot Johann Friedrich Heinrich Schlosser mid soiner Fraa Sophie Charlotte, geboreni du Fay, s Schdift gekaaft. Er waa en Neffe vu-mne Schwooger vum Johann Wolfgang von Goethe. Er hot uff em Schdift e bedeidendes Geede-Aaschiv mid Briefe, Manusgribde, Erschdausgawe un annarem ågelegt. S Schdift is an de Friedrich Alexander von Bernus vererbd worre, un dann an soin Adobdivsåhn Alexander von Bernus. In da Zeit vun s Schlossers un s Bernusse waa des Schdift Neiburg e Zendrum vun da Schbädromåndig. Gäschd uff-em Schdift ware di Schrifdschdeller un Dischder Clemens Brentano, Joseph Görres, Joseph von Eichendorff, William Wordsworth, Hermann Hesse, Stefan George, Rainer Maria Rilke, Rudolf Steiner, Klaus Mann, Luise Hensel, Ludwig Tieck un Justinus Kerner, di Moler Ernst Fries, Wilhelm Trübner, Friedrich Overbeck, Christian und Philipp Veit un Edward von Steinle, da Kombonischd Johannes Brahms, di Großherzogin Sophie vun Bade mid ihre Teschder Marie Amalie un Cäcilie Auguste, Kadinäl un Bischef un da Bolidiger Freiherr vom Stein, weider zu erwähne sin Johann Friedrich Böhmer, Melchior von Diepenbrock, Karl Wolfskehl, Friedrich Gundolf, Richard Dehmel, Alfred Kubin, Richard Benz un Friedrich Schnack.

Benedigdinerabdei

Di Pader un Brieder 2015, in da Mitt (mim Kreiz) da Abd Franziskus Heeremann, linggs danewe da Abd Winfried Schwab

Seid 1927 is s Schdift Neuburg widder Kloschder un, wie bei da Kloschdergrindung, widder Benedigdinerabdei. Heit lewe 15 Pader un Brieder noch-em Grundsatz ora et labora – beet un aaweid – uff-em Schdift. Sie ghere zur Baironer Kungregaziun. Zu ihre Tädischkeide hot vor allem en låndwärtschafdlicher Bedrieb geghert. Der is awwer inzwische, seid 2007, verpacht un unner weldlischer Fihrung. E Brauarei un e Wärdschaft sin dazukumme.

Zum Kloschder hot e Gärdnerei geghert, wu da Gärdnermeischder Bruder Ingobert Heieck (1936-1993) vun 1963 åå zu-are bedeidende Efei­gärdnerei ausgebaud hot. Er is äner vun de fihrende Efeischbezialischde worre, hot e Sammlung vun ugfähr 530 Efeisorde uffgebaud un in di gånze Weld expordiert un hot Fachbischer un Uffsätz iwwer Efei gschriwwe. Di Efeisammlung exischdiert noch, s is awwer froglisch, ob se erhalde werre kann.

1960 is di Schdiftskärsch verlängert worre, indemm ma de ogdogonale Chor weider vorgsetzt hot. 2010 is di Kärsch renoviert, umgebaud un inne nei gschdaldet worre.

Di Äbd seid-da Neigrindung 1926:

• 1929 bis 1934 Adalbert von Neipperg
• Vakanz
• ab 1948 Albert Ohlmeyer
• ab 1977 Maurus Berve
• ab 1988 Franziskus Freiherr Heereman von Zuydtwyck
• 2016 bis 2018: Winfried Schwab
• seid em 21.09.2018: kummissarische Leidung vum Klosschder dursch de Prior Ambrosius Leidinger

Quelle

Lidaradua

• Norbert Bosslet: Benediktinerabtei Stift Neuburg. Schnell & Steiner, Regensburg 2000. ISBN 3-7954-6247-9

• Christian Burkhart, Die Gründung der Lorscher Propstei Neuburg als Mönchskloster (1130) und dessen Umwandlung in ein selbständiges Nonnenkloster (1195). Oder: Warum Pfalzgraf Konrad von Staufen (reg. 1156-1195) doch nicht Vogt der Lorscher Filialklöster am unteren Neckar war, in: Heidelberg – Jahrbuch zur Geschichte der Stadt, Jg. 15, 2011, S. 11-50. ISBN 978-3924566-38-8

• Ingobert Heieck: Hedera Sorten, Gärdnerei Abdei Neiburg, 2. iwweraaweidede Ausgab 1987 (soi Haubdwerg)

• Lidaradurlischd zum Schdift beim Heidelberjer Gschischtsveroi

Im Netz

•  Commons: Schdift Neiburg – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie
• Abtei Neuburg (offizielle Indernetpräsenz)
• Zeitdafel zur Gschischt vum Schdift beim Heidelberjer Gschischtsveroi
• Ingobert Heieck und die Efeusammlung Abtei Neuburg (Deutsche Efeu-Gesellschaft)