ਜਾਨੋਸ ਅਰਾਨੀ
ਜਾਨੋਸ ਅਰਾਨੀ ( Hungarian pronunciation: [ˈjaːnoʃ ˈɒrɒɲ] ; ਪੁਰਾਤਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: ਜੌਨ ਅਰਾਨੀ ; [1] 2 ਮਾਰਚ 1817 – 22 ਅਕਤੂਬਰ 1882) ਇੱਕ ਹੰਗਰੀ ਕਵੀ, ਲੇਖਕ, ਅਨੁਵਾਦਕ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। [2] ਉਸਨੂੰ ਅਕਸਰ " ਬੈਲਡਜ਼ ਦਾ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ " ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਉਸਨੇ 102 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਗੀਤ ਲਿਖੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਟੋਲਡੀ ਟ੍ਰਾਈਲੋਜੀ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ।
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਨਾਗਿਸਜ਼ਾਲੋਂਟਾ, ਬਿਹਾਰ ਕਾਉਂਟੀ, ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਰਾਜ, ਆਸਟ੍ਰੀਅਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਦਸ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਸੀ, ਪਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਤਪਦਿਕ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਹੀ ਬਚਪਨ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕੇ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਸਾਰਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਜਿਓਰਗੀ ਅਰਾਨੀ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਮੇਗੇਰੀ, ਕ੍ਰਮਵਾਰ 60 ਅਤੇ 44 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਜਾਨੋਸ ਅਰਾਨੀ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਪੜ੍ਹਨਾ ਅਤੇ ਲਿਖਣਾ ਸਿੱਖ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੰਗਰੀ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਮਿਲ਼ਦਾ ਸੀ ਉਹ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਅਰਨੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ, ਉਸਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਿਯੋਗੀ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
1833 ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਡੇਬਰੇਸਨ ਦੇ ਰਿਫਾਰਮਡ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਫ੍ਰੈਂਚ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖੀਆਂ। ਪਰ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਵਿਦਵਤਾ ਭਰਪੂਰ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਥੱਕ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਅਦਾਕਾਰੀ ਮੰਡਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਨਾਗਿਸਜ਼ਾਲੋਂਟਾ, ਡੇਬਰੇਸਨ, ਅਤੇ ਬੁਡਾਪੇਸਟ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ, ਅਖਬਾਰ ਸੰਪਾਦਕ, ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਰਕੀ ਅਹੁਦਿਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
1840 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਜੂਲੀਆਨਾ ਅਰਕਸੀ (1816-1885) ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇੱਕ ਜੂਲੀਆਨਾ ਸੀ, ਦੀ ਨਮੂਨੀਆ ਨਾਲ ਜਲਦ ਹੋ ਗਈ ਮੌਤ ਨੇ ਕਵੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ László, ਜੋ ਇੱਕ ਕਵੀ ਅਤੇ ਹੰਗਰੀਆਈ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿਕਾਰ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।
1847 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਲਿਖਤ, " ਅਜ਼ ਏਲਵੇਜ਼ੇਟ ਅਲਕੋਟਮਨੀ " ("ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ " The lost constitution ਗੁਆਚਿਆ ਸੰਵਿਧਾਨ ") ਨਾਲ ਕਿਸਫਾਲੂਡੀ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਜਿੱਤਿਆ।
ਉਸਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਟੋਲਡੀ , ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਅਤੇ ਸੈਂਡੋਰ ਪੇਟੋਫੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤ ਬਣ ਗਏ। 1848 ਦੀ ਹੰਗਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਟੋਫੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਨਾਗੀਕੋਰੋਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਸਥਾਨਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਆਰਨੀ 1858 ਵਿੱਚ ਹੰਗਰੀ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਉਹ 1865 ਤੋਂ ਅਕੈਡਮੀ ਦਾ ਸਕੱਤਰ-ਜਨਰਲ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉਹ ਹੰਗਰੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਸਥਾ, ਕਿਸਫਾਲੁਡੀ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
1865 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਧੀ, ਜੂਲੀਆਨਾ ਦੀ ਜਲਦ ਮੌਤ ਨੇ ਇੱਕ ਕਵੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਰਨੀ ਦਾ ਕੰਮ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ 1877 ਦੀਆਂ ਗਰਮੀਆਂ ਤੱਕ ਕੋਈ ਮੂਲ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਲਿਖੀ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਵਿ-ਚੱਕਰ Őszikék ' ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਖਰਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁਢਾਪੇ, ਜਾਂ ਮੌਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਣ ਬਾਰੇ।
ਅਰਨੀ ਦੀ ਮੌਤ 22 ਅਕਤੂਬਰ 1882 ਨੂੰ ਬੁਡਾਪੇਸਟ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਨੇ ਸ਼ੇਕਸਪੀਅਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਹੰਗਰੀਆਈ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ, ਏ ਮਿਡਸਮਰ ਨਾਈਟਸ ਡ੍ਰੀਮ, ਹੈਮਲੇਟ ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਜੌਹਨ, ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਹੰਗਰੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅਨੁਵਾਦ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਹੰਗਰੀ ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਦੀ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਅਰਿਸਟੋਫੇਨਸ, ਮਿਖਾਇਲ ਲਰਮੋਨਤੋਵ, ਅਲੈਗਜ਼ੈਂਡਰ ਪੁਸ਼ਕਿਨ, ਅਤੇ ਮੋਲੀਅਰ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Emil Reich: Hungarian Literature: An Historical & Critical Survey – Page 193 Publisher: L.C. Page, 1899
- ↑ "Janos Arany - Poetry & Biography of the Famous poet - All Poetry". allpoetry.com. Retrieved 2017-06-21.