Links schrift

“Ik schrijf links maar ik denk rechts!”
~ Geert Wilders over links schrift.

Deze pen weet nog niet of ze voor rechts, dan wel links schrift zal gebruikt worden: ze is immers nog niet aangesneden!

Links schrift is een bezigheid die eeuwen uit den boze is geweest, maar sinds enige decennia weer aan de orde is. Niet iedereen voelt zich geroepen om met de linkerhand te schrijven: alleen een kleine, slecht begrepen en nog slechter behandelde elite minderheid houdt zich hiermee bezig.

't Misverstand

Velen onder u denken dat het gebruik van de linkerhand altijd taboe geweest is. Maar waarom worden Arabisch en Hebreeuws dan van rechts naar links geschreven? Hoe komt het dat opgravingen aantonen dat het oude spijkerschrift evenééns van rechts naar links geschreven werd? Links schrift is millennia oud, maar een zekere Gabriël wist beter, en vond aan het prille begin van de VIIde eeuw na C. iemand om zijn visie te verspreiden. Een analfabeet dan nog wel...

Linkshandig spijkerschrift

De landing van buitenaardse wezens in het antieke Sumer werd door Ali Nonim gadegeslagen én op schrift gesteld: dit onterecht bij de romans geklasseerde werk is wellicht het oudste voorbeeld van journalistiek.

Toen rond 3000 vóór C. de eerste boekhouder met literaire ambitie, de Sumeriër Ali Nonim, het eindeloze tekenen van koeien en graanzakken omruilde voor een heus schrift, startte hij niet alleen een literaire productie, maar ook een schriftschool.

Leren schrijven

En aangezien de man linkshandig was, en het gemakkelijker vond om van rechts naar links te schrijven (de pictogrammetjes met koeien en graanzakken werden in kolommen, van boven naar beneden getekend), leerde hij alle geïnteresseerden ook met de linkerhand schrijven. Niemand maakte daar enig bezwaar tegen. In afwachting van het uitvinden van inkt en papier behielpen deze pioniers zich met het kerven in verse kleitabletten, wat ons in ieder geval nu nog toelaat hun "pennevruchten" te aanschouwen. Hoe ziet een blad papier er na 5000 jaar uit, hmmm? En de inkt, hmmm?

Spijkerbrieven

Het meest spectaculaire voorbeeld van linkshandige correspondentie dateert uit ca. 1800 vóór C., en komt ook uit Sumer. Op de foto hieronder zien we links een huwelijksaanzoek, en rechts het antwoord van de aanstaande bruid. Aan de uitlijning en de plaatsing van de hoofdletters is duidelijk te zien dat beiden met de linkerhand schreven. Aan de schriftdragers is ook te zien dat de aanzoeker een keurige jongeman was uit een familie van gegoede handeldrijvers, en dat het meisje niet er alleen een fleuriger en uitgebreider taalgebruik op nahield (we herkennen duidelijk woorden zoals "snoezig" en "honnepon"), maar bovendien ook haar toekomstige plaats in de samenleving kende: ze schreef haar antwoord immers op een stuk huisraad.

Het beroemde linkshandig geschreven Mesopotamische huwelijksaanzoek mét antwoord, ca. 1800 vóór C. (met vriendelijke toestemming van het Louvre).

Haar laatste zin is niet zo duidelijk, maar paleografen zijn het er quasi unaniem over eens dat er staat: "De vrouw heeft maar één recht, en dat is haar aanrecht". Eén wetenschappelijke stem gaat hier tegenin, en dat is die van Prof. Maaike Dijckpott: volgens haar staat er "De vrouw heeft geen één recht, en dat is groot onrecht". Zij staat heel alleen met deze hypothese.

Een bocht naar rechts

Zo kabbelde het literaire leven rustig verder: de geletterde mens schreef met zijn linkerhand, behalve in talen waar men het idee niet goed begrepen had, en men meende dat het de tekst was die links moest beginnen. Daar schreef men (en schrijft men nu nog altijd) met de rechterhand, om niet met de hand over het vers geschrevene te wrijven. Met de uitvinding van de inkt werd dit zelfs harde noodzaak. Maar!

Een engel daalde neer

Hebreeuws, Arabisch, Sumerisch, Egyptisch: al deze oeroude talen werden met de linkerhand aan tablet en papyrus toevertrouwd, tot meerdere glorie van de literatuur en de alfabetisatie. Tot op zekere dag een zekere Mohammed Ibn Mohammed, echtgenoot van een rijke handelsvrouw, bezoek kreeg van een geheel in het wit geklede heer, die zich verplaatste door middel van een stel fraai bepluimde vleugels. Op het visitekaartje van deze vreemdeling stond te lezen: "Gabriël. Aartsengel en boodschapper van God. Enkel op afspraak." Hij moest het wel voorlezen, want Mohammed was analfabeet, en toen Gabriëls goddelijke boodschap snel te lang bleek om te onthouden, werd er de secretaris van de zaak erbijgehaald. Die was blij dat hij even iets anders mocht neerpennen dan contracten, schuldvorderingen en inventarissen. Hij zag de geschiedenis van Ali Nonim zich al herhalen, met een nieuwe hoofdrolspeler!

Links taboe

De missie bleek nogal tegen te vallen. De gevleugelde boodschapper vertoonde een opvallende allergie voor al wat links was, en toen hij de secretaris aanstalten zag maken om de pen met de linkerhand op het perkament te zetten, begon het zowaar zwaar te onweren! Er was geen bedaren aan: de klerk moest en zou deze openbaringen met de rechterhand schrijven, al moest hij dan deze hand ongemakkelijk hoog opheffen om de pas geschreven tekst niet open te wrijven!
Na 23 jaar rechts schrift was de hele operatie zodanig beroemd geworden, dat een nieuwe trend gezet was: Arabisch zou men blijven schrijven van rechts naar links, maar met de rechterhand! Het linkerhandtaboe zou spoedig ook andere culturen aansteken, en deze eens zo cultureel hoogstaande "duivelshand" kreeg een aantal minderwaardige taken toegewezen ...

Een linkse rebel

De Mona Lisa zoals Leonardo ze oorspronkelijk bedoeld had. Simulatie aan de hand van zijn recent ontcijferde aantekeningen.

In het Italië van de XVIde eeuw zou een linkse rebel opgestaan zijn, ware het niet dat hij verkoos om zittende, en in stilte geniaal te zijn. Deze man heette Leonardo, en waagde het om links te schrijven (wat sinds Gabriëls interventie al een klein millennium niet meer mocht), en bovendien van rechts naar links (wat in Europa al helemáál niet gedaan werd). Het product kon pas gelezen worden wanneer men ermee voor de spiegel ging staan, een idee waar men pas aan het begin van de XXIste eeuw op kwam. Tot dan bleven Leonardo's aantekeningen een raadsel, en vanaf dan werd Leo de grootste hype uit de menselijke geschiedenis. Zijn geschriften inspireerden romans, films en toeristische rondleidingen. De Mona Lisa raakte erbij op de achtergrond, en daar was zij wát blij mee. Het moet ook niet meevallen om eeuwen achtereen die duizenden en miljoenen gapers te zien passeren...

Links typen

Een goed doorvoeld en op fraai papier uitgevoerd gedicht, helaas mentaal onvoorbereid uitgetikt.

Hoewel men in de tweede helft van de XXste eeuw uiteindelijk toch is beginnen nadenken over schrijf-, knip- en plakmateriaal voor linkshandigen, hebben deze aanpassingen zich altijd beperkt tot manueel schrijfwerk. Linkshandigen die een tikmachine, en later een computerklavier wilden gebruiken, moesten zich daar altijd mentaal goed op voorbereiden. Bijgaande foto toont een frappant voorbeeld van wat onvoorbereid linkshandig typen kon opleveren.

Links schrift (bonus)

Net zoals bij koffie- en theekopjes het geval is, zijn er sinds enige decennia ook schriften in linkse versie verkrijgbaar. De grootste uitvoerder hiervan is Israël, op de voet gevolgd door Saoedi-Arabië. En net als de kopjes zijn ook déze dingen een tikkeltje duurder, omdat er minder vraag naar is, en serieproductie en dito distributie (nog) niet verantwoord zijn. De forse uitbreiding van de Islam in Europa zou hierin wel eens verandering kunnen brengen, en even forse prijsdalingen worden verwacht.

Zie ook

• Rechts (voor wie de eerdere link niet gezien heeft)
• Hoe: houd je rechts en links uit elkaar? (voor wie het helemaal correct wil hebben)