Pelòta basca

La pelòta basca (Euskal pilota) regropas de jòcs de pelòta venent del jòc de palma. Dins gaireben totas las especialitats, lo jòc consistís a tornar, a la volada o après un rebomb, la pelòta contra una paret màger, nomenat frontis, per que casa sus l'airal de jòc nomenat cancha. Lo punt contunha fins a qu'una equipa realize una falta o capite pas a tornar la pelòta abans lo segond rebomb.

Lo jòc pelòta es universal, legats d'autras civilizacions, que los Bascs adaptèron e transformèron amb la lors caracteristicas. Ja evocat dins la mitologia o sus d'estelas funeràrias, practicat dempuèi de sègles dins de zonas de jòcs situadas en montanha, la pelòta basca s'inspirèt al sègle XVII del jòc de palma per i portar fòrça modificacions e crear de novelas e fòrça especialitats. Fàcia a fàcia o contre una paret, en interior o en exterior, la man nuda o amb instruments, l'introduccion del cauchó dins la fabricacion de las pelòtas, pauc a pauc, los novelums crean de particularitats e règlas de la pelòta basca actuala. A la fin del sègle XIX, una pelòta basca espectacle amb de pilotaris professionals nais e contunha existir fins ara, una pelòta basca de tradicion totjorn activa suls frontons.

La Federacion internacionala de pelòta basca (FIPV) reconéis dotze especialitats, alara que la Federacion francesa de pelòta basca (FFPB) ne reconéis ara vint e doas. D'entre las mai conegudas i a aquela de la man nuda, sovent considerada coma mai nòbla, lo grand chistera (nomenat cesta punta quand es practicada en jaï-alaï), considerat coma mai espectacular, o la paleta goma plena (nemada abitualament pala), mai accessibla tecnicament e financièrament e mai  practicada de cada costat dels Pirenèus.

La pelòta basc se pratictica subretot en Bascoat e dins las regions termièras d'Occitània e del nòrd de l'Espanha, mas tanben dins fòrça autres païses de fòrta migracion basca.

Los terrens de jòc

L'airal de jòc o cancha, correspondent a la superfícia de jòc, es limitada al sol per de linhas. La paret ont se deu tornar la pelòta, pels jòcs indirèctes, se nomena frontis. Los terrens de jòc o se practican la pelòta basca pòdon aver de formas e de dimensions variadas segon lor situacion geografica e la data de lor construccion.

L'installacion que s'encontra mai del costat nòrd pirenenc es lo fronton plaça liura (plaza en basc) alors al qu'al sud pirenenc, los frontons paret a esquèrra son mai espandits  (Frontón en espanhòl epilotaleku, « luòc de la pelòta », en basc). Dels dos, sol lo fronton del sud es reconegut per la Federacion internacionala de pelòta basca (FIPV). La pelòta basca se jòga tanben en trinquet, terren cobèt e tancat, mai sovent costat nòrd. Lo trinquet essent directament eritat de la sala de jòc de palma francés ont una partida del teulat (tambor) foguèt levat per desemcobrar lo frontis. Exportat en Argentina, lo trinquet argentin diferís un pauc dels europèus car una autra partida del tambor a es levada per desempachar la paret del fons, o paret de rebot (de l'espanhòl rebote, « rebomb »). Es aquela darrièra forma que foguèt causida per la FIPV per la practica de la pelòta internacionala. Lo fronton argentin (frontón argentino), entre paret a esquèrra e trinquet, o lo fronton cuban (frontón cubano), paret a esquèrra fòrça cort, ne son d'autras variantas.

• 
  Fronton plaça liura a Lic-Aterei.
• 
  Jaï-alaï a Pau.
• 
  Trinquet à Ondres.

Material e equipament

Vestit del jogaire de pelòta: lo pelotari

Pendent los tornegs, lo pelotari es vestit de bragas blancas, de cauçaduras de dominanta blanca e d'un pòlo amb còl de las colors del club. Se deu portar de lunetas de proteccion dins las especialitats de pala, paleta, frontenis e xare, e un casco per las especialitats jogada en interior amb pelòta de cuèr - levat a la man nuda.

Las pelòtas

La pelòta es la bala utilizada pels jòcs de pelòta basca. N'i a de talhas, pes e composicion diferentas que varian segon la disciplina praticticada.

La pelòta se costituís d'un clòsc de bois de 20 a 36 mm de diamètre (1). Es enrodat d'un fial elastic (2) (man nuda del nòrd, paleta, pala plaça liura, joko garbi o grand chistera), per constituir lo clòsc que lo pes es reglementat segon lo jòc e l'edat dels jogaires. Auquel clòsc pòt tanben èssser de latèx (3): cesta punta, xare, pala corta, remonte.

Un fial de pura lana verge (4) es enseguida enrodat contrarotlant menimosament son cachament tot lo long del procediment de fabricacion. Un red de fial de coton (5) es cordurat en superfícia per manténer la lana e eviter que cofla. De « uèits » en pèl de cabra (6) son copats e cordurats ensems a la man (7) en 1 o 2 sisas. Aqueles « uèit » sont talhats dins de pargamin (cuèr non ruscat) per la cesta punta, lo xare o lo remonte.

• 
  1. Pelòta: clòsc de bois.
• 
  2. Pelòta: bois e fial de latèx.
• 
  3. Pelòta: clòsc de latèx.
• 
  4. Pelòta: clòsc enrodar de fial de lana.
• 
  5. Pelòta: fial de coton.
• 
  6. Pelòla: pels.
• 
  7. Pelòta: cordura de las pels.
• 
  8. Pelòta grand gant.

La dimension de la pelòta es reglamentée fòrça precisament. Varia de 5 a 10 centimètres de diamètre, e son pes va de 52 a 230 gramas.

Los instruments de jòc

Veirina 1 d'instruments de jòc al Complèxe de pelòta basca a Pau.

Vitrina 2 d'instruments de jòc al Complèxe de pelòta basca a Pau.

Los gants

Los gants de cuèr

Los gants de cuèr aparan la man al jòc de palma. L'utilizacion de gants alongats prenent ja un pauc la forma del chistera que n'es anterior. Los primièrs escrichs al subjèctes venon del sègle XX

La forma e la talha dels gants varian  segon la disciplina, de la morfologia del jogaire o mai de sa plaça dins lo jòc (abans o arrièr). Après umidificacion, la pèl es tibada sus una forma de fusta, copiá de gants ancians. Tres sisas sont successivament pausadas respectant de periòdes de secatge intermediaris. Son enseguidas corduradas amb un fial trenat, pegat a la man e terminat per una seda de sanglar permetent de lo passar dins los traucs preparats dins l'espessor de pèl. Lo quita gant es enseguida cordurat per l'arrièr de panièr. L'interior d'aquel panièr es encirat per permetre a la pelòta de limpar plan pendent lo jòc.

Al Bascoat, sonque tres personas fabrican lo gants de pasaka e de laxoa, tanben utilizats pels cordièrs al rebot. Dos d'entre eles, vièlhs de mai de 70 ans son en Espanha e lo tresen demora a Sent Joan de Lus.

Los gants de vim o chisteras

Un chistera es un panièr (xister en basc e cesta en espanhòl) de vim fixat a la man del jogaire per un gant de cuèr.

Foguèt inventat en 1857 per Jean Dithurbide (dich Gantxiki) a Sent Pèr de Nivela per remplaçar los pesucs gants de cuèr d’origina, utilizats per trapar et tornar las pelòtas. Mai leugièrs, lo chistera permet d'enviar la pelòta mai luènh e fatiga mens lo braç. Un obrador de fabricacion es obèrt a Ascain e los chisteras fan lor apareisson en partida a Espeleta en 1862. Dempuèi 1887, à Baiona, puèi Anglet, la familha Gonzalez, de paire a filh, contunha de façonar e trenar, a la main, de chisteras de castanh e de vim, n'i mai autres vint del costat sud pirenenc. Se destria ara tress tipes de chisteras segon lor talha e prigondor.

Chistera joko garbi.

• Lo chistera joko garbi - gant pichon - pichon chistera: de panièr pauc prigond, la pelòta deu èsser presa e tornada sens s'arrestar. Se la pelòta demora dins lo chistera, i a atxiki, es una fauta. La pelòta tampauc deu rebombar dins lo chistera: lo kask kask, bruch degut al rebomb, es assimilable al berjes (fauta quand un jogaire tòca del còs la pelòta abans de la picar a après l'aver picada). Lo jòc se nomena joko garbi, que significa « jòc net/pur » en basc, quand se jòga en fronton paret a esquèrra de 36 m o en plaça liura. Aquel tipe de gant es tanben utilizat per tres jogaires de de cada equipa al rebot alara los cordièrs son equipats de gants de cuèr.

Movement pendent una partida de rebot. Los jogaires son equipats del gant pichon.

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Grand chistera.

• Lo grand chistera - grand gant - cesta punta en espanhòl: chistera de grand panièr, lo pelotari pòt arrestar la pelòta, marchar unes passes abans de tornar, lo tot dins un meteis movement. Se lo temps es jutjat tròp long o la presa de vam tròp granda, i a fauta. Se la pelòta rebomba dins lo chistera après la recepcion al delà dels costats laterals o de la pòcha de retencion, i a fauta (pumpa). Al contrari de gant pichon, la recepcion se fa sus la punta del panièr (cesta).

• Lo chistera de remonte : chistera sudenc tipic de panièr pauc prigond (coma lo joko) mas mai long. I a une pichona diferéncia al nivèl dels materials utilizats, de vim pel joko e lo grand chistera, de rotin pel remonte, s'utiliza sonque en jaï-alaï.

Las palas e paletas

Las palas e paletas son de raquetas de fusta permetent de picar la pelòta. Venon dels batedors e pals utilizats al jòc de palma.

• La paleta goma cava - paleta goma argentina - balina - (paleta goma - paletón - paleta pelota - pala ancha en espanhòl): la mai larg, son pes peut va 400 a 500 g; servís a picar una pelòta de goma cava de 40 g caracterizada per un grand rebomb. S'i jòga en trinquet e en paret a esquèrra de 30 m.

• La paleta goma plena - paleta goma espanhòla - pala - pala ancha - (pala - paleta goma maciza en espanhòl): un pauc mai estrecha e mai espesa pesa entre 400 e 500 g tanben. S'utiliza una pelòta de goma plena de 55 g, fòrça mai dura e que lo rebomb depend de la goma utilizada. Un punt colorat indica la longor del rebomb coma a l'squash (blanc: fòrça còrt; jaune: mejan; verd: long; bleu: fòrça long; roge : fòrça fòrça long). S'i jòga en trinquet e en paret a esquèrra de 36 m e en plaça liura.

• La paleta cuèr - (paleta cuero en espanhòl): raqueta mai espesa e mens larga qu'aquela de las paletas goma, pesa entre 500 e 600 g e se jòga amb una pelòta pichona de cuèr de 52 g que gaireben 15 g de latèx. Lo jòc es fòrça rapid çò que ne fa un jòc fòrça dinamic e los escambis mens longs. S'i jòga en trinquet e en paret a esquèrra de 36 m e en plaça liura.

• La gròssa pala - (pala corta en espanhòl): encara un pauc mai pesuca, espessa e estrecha, sembla a una maçuga e pesa entre 600 e 800 g. La pelòta de cuèr es mai gròssa e pesa 100 g en plaça liura (que 30 g de latèx), lo jòc se nomena alara gròssa pala, e 85-90 g en paret a esquèrra (que 28 g de latèx), lo jòc se nomena alara pala corta.

• La pala larga: totjorn mai longa e pesuga amb près de 900 g, per picar una pelòta de 105 a 110 g, se jòga pas qu'al sud e en jaï-alaï.
• 
  Paleton (paleta goma cava).
• 
  Pala pleine (paleta goma plena).
• 
  Pala turbo (paleta goma plena).
• 
  Paleta cuèr.

Las raquetas

Lo xare

Lo xare es una mena de raqueta que lo sedaç es sople. Pasmesns s'es originari de Bascoat es en Sudamerica que se desvolopèt per tornar en Euròpa. Los Argentins modifiquèron lo biais de trenar e centrar melhor la pelòta e ganhar en precision. Lo xare tanben se nomena raqueta en argentina; se jòga pas qu'en trinquet.

• 
  Xare - Teissedura anciana.
• 
  Xare - Teissedura actuela.

La raqueta de frontenis

La raqueta de frontenis es une simpla raqueta de tenis que lo cordatge es enforcé al respècte de la duretat de la pelòta.

Las especialitats

Per cada instrument correspond una especialitat de la pelòta basca, que pòta mai sovent lo nom de l'instrument utilizat.

Los jòcs dirèctes derivats dels jòcs de palma

Rebot

Coma a longa palma, lo rebot se jòga en plen aire sus un fronton en placça liura, plan d’uns 100 m de long e de 17 a 20 m de larg. Opausa doas equipas de cinc jofaires que se fan fàcia de cada costat d'una linha dessenhada a 35 m de la paret de rebot (fronton), limitant atal dos camps inegals. Entre lo fronton e la linha son los defensaires. Al delà de la linha, los atacants se plaçan dins lo grand espacit, limitat a vegadas per una paret de fons. Los jogaires équipats d'un pichon chistera (de joko garbi) o d’un gant de cuèr (de pasaka) devon empachar los adversaris de trapar la pelòta o de la tornar dins las limitas del terren per marcar de punts. La partida se jòga en 13 jòcs e lo compte dels punts (15, 30, 40 e jòc) ven del jòc de palma. L'engatjament se fa al centre del terren pel rebomb de la pelòta sus un gueridon de fusta de 3 pés, seguit d'un servici de man nuda.

• 
  Rebot, la paret del fons e lo grand espaci.
• 
  Lo servici per rebomb e de man nuda.
• 
  Lo fronton cap ont se dirigís lo servici de la pelòta.

Pasaka

Jòc dirècte venent de la corta palma, se practica en trinquet amb un filat median a 1,20 mètre de naut, separant doas equipas composausadas de dos jogaires caduna. La pelòta es tornada, mejans un gant de cuèr, per un còp limpat instantanèu. Los efièch e l'utilizacion de las parets al bòrd de fan font un vertadièr jòc de billard. Lo compte dels punts es identic a aquel del rebot.

Laxoa

Aquel jòc indirècte, venent de longa palme encara se practica dins la val Baztan. Sembla al rebot, mas lo gant utilizat es de cuèr e mai long qu'aquel de la pasaka. La partida se jòga en 9, 10 o 12 jòcs amb un compte 15, 30, 40 e jòc.

Los jòcs indirèctes o jòc de blaid

Man nuda

Aquela especialitat de la pelòta basca es mai naturala e anciana que demanda pas cap d'instrument. Tanben es sovent considerada coma mai nòble. Se jòga en fronton plaça liura, trinquet e paret a esquèrra cort. Se practica en individual o en equipa de dos (un avant, un arrièr). Ara, las mains son aparadas per de tacos, lamela de cauchóc empegadas amb de bendas adesivas.

Xare

Lo xare (nom del filat cordat de l’instrument), tanben nomenada raqueta argentina a causa de son origina, se practica subretot en trinquet. Lo gèst paréis al joko garbi, amb una recepcion mai sopla del fach de filat non tibat que permet pas lo revèrs.

Joko garbi (gant pichon)

Se practica subretot al nord pirenenc en fronton plaça liura d’al mens 50 mètres de long. Lo fach de tornar la pelòta al moment sa recepcion dins lo gant provòca un jòc rapid e viu. Opausa doas equipas de tres jogaires compausadas de dos avants e d’un arrièr. Dins sa varianta de paret a esquèrra cort, que se desvolopa dempuèi un vintenat d’ans, opausa doas equipas de dos jogaire (un avant, un arrièr).

Grand chistera

Se jòga pas qu'al nòrd pirenenc, sus de frontons en plaça liura de 80 mètres de long. La forma del gant (corbadura accentuada e pòcha) fa mai aisida la recepcion, lo blocatge de la pelòta, la descomposicion del gèste e la possibilitat de prene son vam pel retorn.

Cesta punta

Creada réecentament, aquela especialita se jòga dins un fronton paret a esquèrra long nomenat jai alai. es la declinason del grand chistera sus paret a esquèrra amb pelòta viva e mai rapida. es la disciplina internacionala mai coneguda, espectaculara, rapida, lucrativa (fòrça obertura professionalas subretot als Estats Units d'America dins los Frontons Casinos). Opausa doas equipas compausadas d’un avant et d’un arrièr.

Remonte

Es un jòc subretot practica en Guipuscoa e Navarra, en jai alai, amb un chistera de rotin, que permet de picar la pelòta, aquela limpant enseguida dins lo canal estrech e pauc corbada. Disciplina rapida e fòrça tecnic, i a pas de temps mòrt a la recepcion de la pelòta.

Pala amb pelòta de cuèr

Gròssa pala (plaça liura) e pala corta (paret a esquèrra cort)

Venent de las raquetas, triquets e batadors del jòc de palma, la gròssa pala es una mena de maçuga plana, de 600 a 800 g de fusta (fraisse o fau), amb que se pica la pelòta de la man drecha o esquèrra (puslèu que de revèrs). En plaça liura, sonque practicat al nòrd pirenenc, pausa doas equipas de dos jogaires, coma en paret a esquèrra ont se nomena pala corta, disciplina internacionala presenta al campionats del mond amator. En plaça liura, aquela disciplina es totjorn mens practicada.

Pala larga

Dins aquela especialitat practicada pas que pels professionals en jai alai, al sud pirenenc, la pala es un pauc mai longa, espessa e pesuga que la gròssa pala.

Paleta cuèr

La paleta e la pelòta son mai leugièras e mai aisida de manejar que dins las especialitats precedentas, aumentant la rapiditat e la vivacitat du jòc. Se jòga en trinquet e en paret a esquèrra, per equipa de dos. Ambedoas varietats se jògan als campionats del mond amators. La paleta cuèr trinquet es un jòc fòrça dur tecnicament, ont los jogaires tornan las pelòtas a fòrça velocitat raspalhant suls parets laterals.

Paleta amb pelòta de goma

Paleta goma plena o goma espanhòla

Sovent nomenada « pala » o a vegadas « pala ancha », es lo jòc mai aisidament abordable, que siá al punt tecnic e fisic o financièr, e mai practicada al nòrd pirenenc. La paleta es leugièra e la pelòta es una simpla bala de goma plena. Se jòga en plaça liura, en trinquet e en paret a esquèrra cort, mas es pas coneguda coma disciplina internacionala.

Paleta goma cava o paleta goma argentina o « balina »

Originari d'Argentina, aquela especialitat se jòga amb un « paleton » (paleta especifica) e una pelòta de goma cava, viva, amb efièch multiples, en trinquet, per equipas compausada de dos jogaires (un avant, un arrièr) o en fronton paret a esquèrra de 30 m, en individual o per equipa. Fa partit de las especialitats internacionalas.

Frontenis

Lo frontenis es una mescla del tenis e de la pelòta basca. Aqula especialitat d'origina mexicana se jòga amb una pelòta fòrça viva e de raquetas de tenis que lo cordatge es enforçat. se practica sonque en fronton paret a esquèrra de 30 m, mai sovent per equipa mas tanben en individual. Los jogaires utilizan subretot de grands rebombs e d'efièchs per ganhar lo punt. Lo frontenis, per equipa, fa partit de las especialitats internacionalas.

Las règlas del jòc

Estadi Chiquito de Cambo a París.

Complèxe cobèrt de pelòta basca a Pau.

La pelòta basca es un jòc ligant fòrça e abiletat. Se jòga de biais indirècte mai sovent (levat al rebot, a pasaka e a laxoa).

Las equipas s'afrontan devent tornar a pelòta cadun son torn, a la volada o après lo primièr rebomb al sol, la tòca essent de la tornar sul fronton (nomenat frontis) e de la far retombar dins l'airal de jòc (nomenat cancha). Lo jogaire o equipa que pòt pas tornar la pelòta sul fronton pèrd lo punt. Se lo jogaire torna la pelòta fòra la cancha, pèrd lo punt e l'engatjament torna a l'adversari.

Al let, lo jogaire deu passar una linha minim, nomenada falta per que se marca al risc de perdre lo punt; dins unas especialitats, i a tanben una limita maxim, nomenada pasa, que lo jogaire deu pas passar qu'un còp: lo primièr còp es una mièja fauta (nomenada falta erdi), lo let es de tornar; lo segond còp lo punt torna a l'adversari. Las limitas de let dependent del terren de jòc e de l'especialitat practicada. Son tanben adaptadas a las categorias d'edat e de sèxe.

Terminologia de jòc

• Jo: jòc (anóncia lo let).
• Sakea: lo let (lo servici, l'engatjament).
• Zer da (pilota): cossi es (la pelòta)? L'arbitre respond:
  • Jo: jogatz;
  • Falta;
  • Falta erdi: mièja fauta;
  • Pasa: pelòta tròp longa al let (correspond a une mièjafauta) ;
  • Ona: bona;
  • Berriz: de tornar;
  • Segi: perseguètz.
• Ados, berdinketa: egalitat.
• A la novia: a la nòvia (lo darrièr punt).
• Atxiki: pelòta demorada dins lo gant o dins la man (interdit levat pel grand chistera).
• Pumpa: contrari de atxiki, rebomb de la pelòta dins lo gant (es una fauta tecnica).
• Berjes: la pelòta tòca lo jogaire avant o après aver èsser jogada (es una fauta).
• Pik: la pelòta rebomba contra la paret de fons e lo sol al meteis temps, ròtla sens possibilitat de jòc; es un punt ganhant per totas las disciplinea.
• Errebot: la pelòta rebomba e tòca la paret de fons.
• Paret: la pelòta tòca directament la paret de fons après aver tocat lo frontis.
• Zuri: a vosaltre.
• Eni: a ièu.
• Utzi o bego: daissa o daissatz.
• Gibel: derrièra o lunh.
• Aitzin: devant.
• Marra: (a la) raia.
• Alxa: auça.
• Eskuin: a drecha.
• Ezker : a esquèrra.
• Bai: òc (i soi).
• Eni: se vòlga.
• Ez: non.
• Segi: perseguís.
• Aire: (à la) volada.
• Kasu: atencion.
• Jujak: los jutges.
• Tanto: lo punt.

Pels jutges tanben, en responsa a una reclamacion: zer da o zer da pilota (« cossí es la pelòta? »), devon respondre : jo, segi, ona, falta, berriz (« jogatz, perseguissetz, bona, fauta, tornatz far! »).

Notas e referéncias

Bibliografia

• Jean-Pierre Allaux, La pelote basque, de la paume au gant, J&D éditions, 1993
• Jean Barbat, Histoire de la pelote basque à Royan, Bonne Anse, 2006
• Gaston Bénac et Édouard Vogt, La pelote basque par Chiquito de Cambo, Privilèges Atlantica, Biarritz 2006 (ISBN 2 35165 020 4)
• Bota, La pelote basque, son art, ses secrets, ses règles, Solar, sports 2004
• Louis Toulet (Eskutik), préface de Maurice Abeberry, La pelote basque Histoire, technique et pratique, Editions de Vecchi, 1979 (ISBN 2-85177-093-4, notice BnF n^o FRBNF34674031)
• Louis Toulet (Eskutik), préface de Maurice Abeberry, La fabuleuse histoire de la pelote basque, Edisud, 1984
• Louis Toulet (Eskutik), Guide de la pelote basque, Elkar, 1990
• Louis Etcheto dit « Chipitey », Ils étaient les meilleurs, Porche, 1985
• Carole Garcia, La pelote basque, C.M.D., Questions de mémoire, 1999
• Pierre Sabalo, La pelote basque, Saint-Cyr-sur-loire, Alan Sutton, 2003, 1^e éd. (ISBN 2-84253-882-X)

• Jakes Casaubon et Pierre Sabalo, Mémoire de la pelote basque et des jeux de bergers - Euskal pilotaren gogoa eta artzain jokoak, Donostia, Elkarlanean, 2003 (ISBN 2-913156-52-5 et 84-9783-037-7)

• Yves Carlier, Pelote basque, Arteaz, 2012 (ISBN 979-10-90257-01-6)
• Roland Machenaud, La main nue - A l'origine de la pelote basque, Editions Atlantica, 2015
• (es)Tiburcio Arraztoa, 2010, Laxoa. La pelota en la plaza. Tafalla (Navarra) : Cénlit Ediciones.
• Séverine Dabadie, Christiane Etchezaharreta, 2011, Laxoa. Ciboure : La Cheminante.
• Edouard Blazy, 1929, La pelote basque. Editions Sordes.
• Euskal Museoa Bilbao, 2009, Euskaldunen pilota jokoa. El juego vasco de la pelota. Le jeu basque de la pelote. Catalogue d’exposition. Bilbao : Euskal Museoa.
• Roger Lagisquet(« Bota »), 1974, La pelote basque : son art, ses règles, ses secrets. Paris : Solar

Ligams extèrnes

Federacions e ligas

• (fr) FIPV - Federacion internacionala de pelòta basca
  • (fr) FFPB - Federacion francesa de pelòta basca
  • (es) FEP - Federacion Espanhòla de Pelòta
    • (es) / (eu) Federacion de Pelòta basca d'Euskadi / Euskadiko Euskal Pilota Federakuntza
    • (es) / (eu) Federacion Navarra de Pelota Basca / Nafarroako Euskal Pilota Federakuntza

Localizacion de las canchas

• (fr) Frontons.net, cens e localizacion dels frontons plaça liura, paret a esquèrra e trinquets.