Panama Papers

Los Panama Papers (los papièrs de Panamà) designan la fugida de mai de 11,5 milions de documents confidencials eissits del cabinet d'avocats panamenc Mossack Fonseca, destalhant d'informacions sus mai de 214 000 societats offshore amb los noms dels accionaris d'aquelas societats. Entre eles i a d'òmes politics, de miliardaris, d'esportius de naut nivèl o de celebritats. Los caps d’Estats de cinc païses — Arabia saudita, Argentina, Islàndia, Ucraïna e los Emirats Arabis Units — son directament incriminats per aquelas revelacions, e mai de membres de lors govèrns, e de pròches o d'associats dels caps de govèrns de mai de 40 autres païses, coma l'Africa del Sud, China, la Corèa del Sud, Brasil, França, l'Índia, Malàisia, Mexic, Paquistan, Russia, lo Reialme-Unit e Siria.

Lo nom de Panama Papers es una referéncia als Pentagon Papers de la guèrra al Vietnam, nom donat al dossièr secrèt de 7 000 paginas revelat al public en 1971 pel New York Times e una quinzena d'autres journals americans.

Los documents revelats per un quincaire anonim e non remunerat (conegut pas que jol chafre de John Doe) datant dels ans 1970 e anant fins a 2015, representan un total de 2,6 teraoctets de donadas. D'en primièr enviat al quotidien alemand Süddeutsche Zeitung en 2015, las donadas rapidament foguèron partejadas amb los redaccions de media dins mai de 80 païses mejans l'International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) basat a Washington. Los primièrs articles son publicats lo 3 d'abril de 2016, accompanhats de 149 documents. D'autres revelacions seguiràn las publicacions primièras, l'integralitat de las societats mencionadas pels documents devent èsser reveladas per mai de 2016.

Aqueles documents concernisson de societats extraterritorialas (dichas offshore), que la firma Mossack Fonseca ajudèt a crear, o amb que sos clients foguèron en contacte. S'en teoria las societats offshore pòdon aver una tòca legitima, dins la practica servisson de societats ecran que permeton l'evasion fiscala o lo blanquiment d'argent illegalament percebut.

Contèxte

Mossack Fonseca es un cabinet d'avocats panameenc creat en 1986. Resulta de la fusion del cabinet fondat en 1977 per Jürgen Mossack e aquel de Ramón Fonseca. Los servicis oferts per la firma inclusisson la creacion de societats dins de jurisdiccions extraterritorialas (offshore), la gestion d'aquelas societats e una multituds de servicis ligadas a la gestion de las grandas fortunas. La firma compta mai de 500 emplegats escampilhats dins mai de 40 burèls pel mond. Aguèt per clients mai de 300 000 entreprisas, gaireben totas declaradas al Reialme-Unit o dins los paradis fiscals britanics.

Lo cabinet trabalha amb las institucions bancàrias mai importantas del mond, coma Deutsche Bank, HSBC, Société Générale, lCrédit Suisse, UBS e Commerzbank. Abans la fugida dels Panama Papers, Mossack Fonseca èra descricha per mai d'uns medias coma una societat « extremement discrèta [sus sas activitats] » e, « leader de la finança offshore al Panamà » e « 4^a mai grossa firma de drech offshore del mond ». Un article d'Australian Broadcasting Corporation explica:

«Utilizant un sistèma complèxe de societats ecran e de trusts fiduciaris, los servicis de Mossack Fonseca permeton a sos clients d'operar darrièr una paret de secret gaireben impenetrable. Son succès repausa sus un gigantesc malhum de comptables e de bancas prestigiosas qu'emplegan la firma per gerir las finanças de lors clients mai fortunats. Las bancas son los motors màgers darrièr la creacion de societats de mal traçar basadas dins los paradises fiscals. L'essencial del trabalh del cabinet es legal e anodin. Mas pel primièr còp, la fugida nos mena al còs de son foncionament intrinsèc e nos ofrís un agach rare sus d'operacions ofrissent als sieus clients trebols una granda libertat de manòbra13,14. »

Contengut

Volum e tipes de fichièrs

Panama Papers

Transcripcion d'una conversacion electronic entre le Süddeutsche Zeitung e lo lançaire d'alèrta, que justifica son gèst escrivent « vòli far aqueles crimes publics. »

La fugida consistís en 11,5 milions de documents editats entre 1977 e 2015 per la firma panameenca Mossack Fonseca avent estat transmés en 2015 per un lançaire d'alèrta anonim al quotidian alemand Süddeutsche Zeitung, que lo chafre es John Doe, que rapidament partegèt las informacions amb l'International Consortium of Investigative Journalists (Consòrci internacional pel jornalisme d'investigacion). Los 2,6 téraoctets de donadas inclusisson d'informacions sus mai de 214 000 societats offshore, majoritariament ligadas d'un biais o d'un autre a de personalitats publicas.

aquela fugida constituís la revelacion mai granda de documents expleitats pels medias (2,3 To) passa de luènh le total de las donadas dels cables de Wikileaks de 2010 (1,7 Go), dels Offshore Leaks de 2013 (260 Go), dels Luxleaks de 2014 (4 Go) e dels Swissleaks de 2015 (3,3 Go).

Los documents consistisson mai de 4,8 milions d'emails, 3 milions de basas de donadas, 2 milions de fichièrs PDF, 1,1 milions d'imatges (per exemple las fotocopias dels passapòrts dels accionaris e de scans de contractes signats), 320 000 fichièrs tèxte e gaireben 2 000 fichièrs d'autres formats.

Analisi e expleitacion

Los jornalistas avent analizat aquela donadas creèron 214 488 dossièrs informatics (un per cada societat ecran mencionadas) que foguèron ligats los documents las concernent. Utlizèron de logicials de reconeissença optica de caractèrs permetent de realizar de recercas dins l'ensems dels documents coma dins una basa de donadas. Las donadas tanben foguèron sistematicament indexadas, per exemple per l'utilizacion del logicial Nuix (en). Los documents foguèron enseguida crosats amb de listas compiladas de personas-clau — politicians importants e caps d’Estat, criminals internacionals, atlèts professionals, eca — per realizar una mapa virtuala del malhum de Mossack Fonseca.

La darrièra etapa consistiguèt a:

• connectar aquelas personas als ròtles qu'avián podut aver dins la creacion e l'utilizacion d'aquelas societats offshore, per lor sieu compte o pel compte de personalitats importantas (quines èran los beneficiaris reals d'aqueles procediments? quines son los intermediaris al respècte d'aquelas personalitats publicas?) ;
• seguir l'itinerari dels flux financièrs transitant pels paradis fiscals (d'ont ven l'argent e ont es mandat?) ;
• determinar la legalitat de las estructuras mesas en plaça per las bancas e Mossack Fonseca, e per exemple lor possibla implicacion dins las activitats illegalas d'evasion fiscala e de blanquiment d'argent.

L'ICIJ creèt un motor de recerca permetent al malhum de jornalistas participant al projècte de far lors recercas. Establiguèron ensems la data del 3 d'abril de 2016 per far paréisser los primièrs articles e una cronologia de publicacion, mas cada redaction podèt tanben adaptar sas recercas al mitan nacional.

Equipa internacionala

Quand Süddeutsche Zeitung recebèt los documents a la prima de 2015, los partejèt amb l'International Consortium for Investigative Journalism. Ensems, al sen d'un projècte nomenat « Prometheus », creèron una equipa de 370 jornalistas eissits de 107 redaccions basadas dins 76 païses :

Personalitats pertocadas

Infografia publicda per Le Monde en abril de 2016, mostrant una partida de las personalitats pertocadas per las revelacions dels « Panama Papers ».

Una multitud de personalitats de primièr plan son pertocats per aquelas revelacions. Segon los tot primièrs elements sortits lo 3 d'abril, Sergueï Roldouguine, pròche del president rus Vladímir Pótin, es tanben implicat, tot coma la familha de Bachar el-Assad, o mai lo Primièr ministre islandés Sigmundur Davíð Gunnlaugsson. Segon Le Soir, Nawaz Sharif, Primièr ministre de Paquistan es tanben concernit, e tanben Salman bin ʿAbd al-ʿAzīz ʾĀl Saʿūd, los enfants d'Ilham Aliyev, president d’Azerbaitjan, lo president argentin Mauricio Macri, lo president ucrainian Petro Porochenko, l'ancian Primièr ministre del govèrn iraquian Ayad Allawi, l'ancian cap del govèrn ucrainian Pavlo Lazarenko. Segon The Guardian, lo paire de David Cameron es implica, coma sièis membres de la Cambra dels Lords e tres ancians membres conservators de la Cambra de las comunas del Reialme Unit. Encara, lo rei del Marròc Mohammed VI mejans son secretari particular Mohamed Mounir Majidi, es tanben implicat.

Son citats pel mond de l'espòrt lo fotbolaire argentin Lionel Messi, lo president renviat de l’UEFA Michel Platini, Gianni Infantino, president actual de la FIFA e Jérôme Valcke, recentament suspendut de la FIFA. Dins lo domèni artistic, la premsa italiana cita Jackie Chan.

En França, l'ancian ministre delegat al Budgèt accusat de frauda fiscala, Jérôme Cahuzac, es citat coma lo cónsol màger de Levallois-Perret, Patrick Balkany, Arnaud Claude, l'associat de Nicolas Sarkozy, l'òme d'afars franco-israelian Patrick Drahi, patron d'Altice e proprietari d'SFR, de Libération e de L'Express, l'editor Jacques Glénat, patron de las edicions Glénat . Doas bancas francofonas fan partit de las entrepresas nomenadas, la Société générale e la banca Edmond de Rothschild.

Abdeslam Bouchouareb, le ministre argerian de l’Industria e de las Minas es el pertocat. Auriá de ligams amb una societat offshore al Panamà, de comptes bancari a Genèva e al Luxemborg.

• Una partida de las personalitats pertocadas pels Panama Papers
• 
  Salmane Al Saoud, rei d'Arabia Saudita.
• 
  Mauricio Macri, president d'Argentina.
• 
  Cheikh Khalifa Al Nahyane, president dels Emirats arabis units.
• 
  Petro Poroshenko, president d'Ucraïna.
• 
  Vladímir Pótin, president de Russia.
• 
  Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, primièr ministre d'Islàndia.
• 
  Nawaz Sharif, primièr ministre de Paquistan.
• 
  Ayad Allawi, ancian primièr ministre d'Iraq.
• 
  Michel Platini, ancian president de l'UEFA.
• 
  Jérôme Cahuzac, ancian ministre del budgèt de França.

Consequéncias

• En Islàndia, le Primièr ministre Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, après l'aver refusada, anòncia sa demission l'endeman, lo 5 d'abril, abandonat pel sieu partit. La velha, de las manifestacions amassant entre 8 000 e 22 000 personnes.
• En França, lo parquet nacional financièr obrís una enquèsta per « blanquiment de frauda fiscala agravadas. » Lo ministre de l'Economia e de las Finanças Michel Sapin anóncia lo 5 d'abril que la França anava «reinscruire lo Panamà sus la lista dels païses non cooperatius» en matèria fiscala. En consequéncia, Panamà, mejans son director de cabinet de la presidéncia Alvaro Aleman, menaça de retorsions economicas contra França al cas qu'aquela inscripcion discriminatòria seriá realizat.
• Als Païses Basses, lo ministèri de las Finanças anóncia son intencion d'utilizar las informacions pertinentas dels documents per procedir en justícia los ciutadans avent enfrangut la lei.
• D'enquèstas son tanben obèrtas en Austràlia e en Espanha.
• En Tunisia, lo procuror de la Republica près del tribunal de primièra instància de Tunís ordonèt lo 5 d'avril de 2016 l’obertura d’una enquèsta judicària sus l’afar del Panama Papers e las personalitats politicas tunisianas sospeitat d’i èsser implicadas, e lo jutge d’instruction auprès du pôle judiciaire financièr foguèt encargat d'aquel afar. Mai, una comission d'enquèsta parlementària foguèt constituida a l'Assemblada dels representants del pòble.
• lo 6 d'avril de 2016, l'Uruguaïenc Juan Pedro Damiani, un dels membres eminents del comitat d’etic de la Federacion internacionala de fotbòl (FIFA), demissionnèt. Son cabinet d'avocats aviá servit d’intermediari a mai de 400 societats offshore, en particular unas ligadas a Eugenio Figueredo, ancian vice-president de la FIFA. Mai, una perquisicion foguèt realizada al seti de l'UEFA a Zuric.

Reaccions

• Gerard Ryle, lo director de l'International Consortium for Investigative Journalism, estima que la fugida es «lo tust mai fòrt jamai donat al mond de la finança offshore», a causa del grand nombre dels documents revelats.
• En responsa a las requèstas del Miami Herald, lo cabinet d'avocat Mossack Fonseca indica aver respectat sas obligacions en matèria de contraròtle e tanben aquelas preconizadas pel GAFI, fa remarcar qu'es pas lo sol cabinet permetent la creacion de societat offshore, precisa qu'unas personas mencionadas dins las listas difusadas son pas sos clients, mai trabalha subretot amb d'entrepresas, de bancas e d'institucions. Menaça de procedir per crime las organizacions utilizant los documents reculhits.
• La divulgacion es descricha per Edward Snowden coma la «mai granda divulgacion dins l'istòria del jornalisme de donadas».
• En reaccion a la divulgacion dels Panama Papers, Dmitri Peskov, lo secretari de premsa de la Federacion de Russia, declara: «Pótin, la Russia, nòstre païs, nòstra stabilitat, las eleccions venenta son la cibla màger. S’agís de destabilizar.»Il s’agit de déstabiliser. » Acusa la CIA d'èsser rèire aquelas revelacions.
• En China, lo president Xi Jinping, lança dins una campanha anti corrupcion per tòca de netjar los rengs del partit, decrèta la censura dels medias sul subjècte alara qu'el sieu sògre e de pròches de 7 autres membres del comitat permanent del Burèl politic del Partit comunista chinés son citats dins las revelacions. Lo sol media de'n parlar es Global Times, pròche del poder, denonçant une ofensiva occidentala, contra la Russia entre autre, e afirmant « Los medias occidentals contrarotlèron l’interpretacion a l'encòp qu’aguèt un tal escampament de documents, e Washington montrèt una certa influécia aquí dedins ».