Molière
| Molière | |
.jpg) Molière en costume de César dens La Mort de Pompée per Nicolas Mignard | |
| Nom de naissença | (fr) Jean-Baptiste Poquelin  |
|---|---|
| Pseudonim | Jean-Baptiste Poquelin |
| Naissença | 15 de genièr de 1622, París |
| Decès | 17 de febrièr de 1673, París |
| Ocupacion | escrivan |
Jean-Baptiste Poquelin (batejat a París lo 15 de genèr de 1622 - lo 17 de heurèr de 1673) que ho lo màger autor dramatic francés deu sègle XVII ; que ho actor e cap de tropa. Ua gran part de la soa carrièra que's debanè en mantuns lòcs d'Occitània e l'òbra de Molière que muisha ua bona coneishença de la lenga d'òc, lenga hens laquau compausè ua partida deu son Monsieur de Pourceaugnac.
Joentut
[modificar | Modificar lo còdi]Hilh de Jean Poquelin, mercadèr de tapís, Molière que ho batejat eth tanben Jean Poquelin a París en la glèisa de Saint Eustache lo 15 de genèr de 1622. Dus ans arron, com avó un hrair capdèth tanben aperat Jean, que ho renomat Jean Baptiste. Aus 10 ans, la soa mair, Marie Cressé, que's morí e lo son pair que's tornè maridar dab Catherine Fleurette.
En 1633, que comencè los sons estudis au collègi de Clarmont (uei licèu Louis le Grand) on estudiava tanben lo princi de Conti, un deus sons futurs mèstes. Que's ditz que Pierre Gassendi seré podut estar l'un deus sons mèstes. Qu'avó tanben lo parat d'assistir a representacions a l'Ostau de Borgonha e tanben de véder los comedians italians qui jogavan alavetz a París.
En 1637 que prengó la seguida deu pair en jurar coma tapissaire deu rei. Qu'acabè tanben los sons estudis de dret a l'Universitat d'Orleans en obtiéner ua licéncia e en bèth jurar com avocat en 1642.
Au medish moment que conegó la familha d'actors familha Béjart en bèth vàder amorós de Madeleine Béjart, la hilha. Qu'abandonè la soa carrièra ; lo son pair, qui n'aprovè pas aquesta causida, que deishè de l'entertiéner.
Molière actor
[modificar | Modificar lo còdi]Dab Madeleine Béjart, Jean-Baptiste Poquelin e d'autes actors que fondèn la companhia de l'Illustre Teatre qui joguè dens ua sala de jòc de pauma. Que prengó alavetz lo nom de Molière e que vadó capdau de la companhia. Aquesta que he bancarota en 1645 e Molière que conegó alavetz la preson per'mor de deutes que son pair l'ajudè a pagar. Un còp sortit de preson, la navèra tropa de Molière que partí entà jogar en província e mei que mei en Occitania ; enter genèr de 1646 e març de 1657 que passèn per las vilas de Nantas, Albi, Tolosa, Carcassona, Peitieus, Viana, Narbona, Agen, Pesenàs, Grenòble, Lion, Montpelhièr, Dijon, Avinhon, Bordèu, Besièrs e Roan on Molière rencontrè lo vielh Pierre Corneille.
En 1653, la tropa qu'entrè au servici deu princi de Conti, governador de Guiana, dinc a la conversion morau sobta d'aqueste qui abandonè alavetz lo son gost peu teatre.
La consecracion
[modificar | Modificar lo còdi]La tropa que tornè a París en 1658 entà jogar au jòc de pauma deu Marais. Qu'avó lo parat d'interpretar Nicomède (ua tragedia de Pierre Corneille) e ua comedia pròpia : Lo Mètge Amorós (Le Docteur Amoureux) davant lo joen rei Loís XIV. La representacion e la comedia que hon au son grat , e la tropa qu'avó l'aunor d'estar aperada "Tropa de Monsieur" (qu'ei a díser la tropa deu hrair deu rei). La tropa que fusionè dab la deus italians.
L'ua de las soas prumèras escadudas que ho Les Précieuses Ridicules, un purmèr retrèit de l'anar de la societat deu temps e de la preciositat d'aquera epòca.
En 1661 que partatja lo Teatre deu Palais Reiau dab la tropa de Domenico Biancolelli. La medisha annada qu'escriu Les Importuns entà l'interpretar per Nicolas Fouquet hens lo son castèth de Vaux-le-Vicomte davant lo Rei.
En 1662 qu'esposè Madelaine Béjart (de vint ans mei joena qu'eth) dab qui avore un hilh, Louis, batejat lo 24 de heurèr de 1664 (mort aus 8 mes e qui Loís XIV ho lo pairin)
En 1673, arron d'interpretar Le Malade Imaginaire, que's morí a casa (e pas sus l'empont com s'ac ei dit mantuns còps).
Uei, qu'ei sepelit au cemitèri deu Père Lachaise [1]
Òbras
[modificar | Modificar lo còdi]- Le Médecin volant (1645)
- La Jalousie du barbouillé (1650)
- L'Étourdi ou Les Contretemps (1655)
- Le Dépit amoureux (1656)
- Le Docteur amoureux (1658)
- Les Précieuses ridicules (1659)
- Sganarelle ou Le Cocu imaginaire (1660)
- Dom Garcie de Navarre ou Le Prince jaloux (1661)
- L'École des maris (June 24, 1661)
- Les Fâcheux (August 17, 1661)
- L'École des femmes (1662)
- La Jalousie du Gros-René (1663)
- La Critique de l'école des femmes (1663)
- L'Impromptu de Versailles (1663)
- Le Mariage forcé (1664)
- Gros-René, petit enfant (1664)
- La Princesse d'Élide (1664)
- Tartuffe ou L'Imposteur (1664)
- Dom Juan ou Le Festin de pierre (1665)
- L'Amour médecin (1665)
- Le Misanthrope ou L'Atrabilaire amoureux (1666)
- Le Médecin malgré lui (1666)
- Mélicerte (1666)
- Pastorale comique (1667)
- Le Sicilien ou L'Amour peintre (1667)
- Amphitryon (1668)
- George Dandin ou Le Mari confondu (1668)
- L'Avare ou L'École du mensonge (1668)
- Monsieur de Pourceaugnac (1669)
- Les Amants magnifiques (1670)
- Le Bourgeois gentilhomme (1670)
- Psyché (1671)
- Les Fourberies de Scapin (1671)
- La Comtesse d'Escarbagnas (1671)
- Les Femmes savantes (1672)
- Le Malade imaginaire (1673)
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ La tomba de Molière que ho hicada au cemitèri deu Père Lachaise entà har qu'aqueth cemitèri e vadosse mei prestigiós e atractiu
Ligam extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi](oc) Moliere e lo teatre d'òc VOSTFR - Occitanica eAnem / CIRDOC
- Pàgines amb mides d'imatge que contenen px addicionals
- Molière
- Loís XIV
- Dramaturg francés del sègle XVII
- Actor francés
- Meteire en scèna francés
- Actor del sègle XVII
- Tropa de la Comèdia Francesa
- Nom de scèna
- Nom de pluma
- Naissença a París
- Escrivan francés del sègle XVII
- Escrivan classic
- Naissença en 1622
- Decès en 1673
- Escrivan occitan del sègle XVII