Julioclaudians
Lei Julioclaudians son la premiera dinastia de l'Empèri Roman. Dirigiguèt l'Empèri de 29 avC a 68 apC. Eissida de dos ostaus de l'aristocracia romana, foguèt creada per l'emperaire August a partir de l'òbra politica de son oncle Juli Cesar qu'aviá mes en plaça lei condicions favorablas au passatge de la Republica a l'Empèri. Durant son periòde, lei Julioclaudians estabilizèron l'institucion imperiala en mantenent la patz dins l'Empèri. Pasmens, après la mòrt de Tibèri, leis intrigas de palais e lei complòts afebliguèron la dinastia que dispareguèt après leis assassinats de Caligula e de Claudi e lo suicidi de Neron.
Originas
[modificar | Modificar lo còdi]Lei Julioclaudians son eissits de dos ostaus patricians romans : la gens Iulia e la gens Claudia. La premiera familha èra aquela de Juli Cesar e compren leis emperaires August, Tibèri e Caligula. La segonda èra una familha anciana e prestigiosa de l'aristocracia romana que compren leis emperaires Claudi e Neron[1]. Lo liame entre lei doas gens foguèt establit per plusors maridatges ordonats per August. La practica de l'adopcion aguèt tanben una certana importància dins la formacion de la dinastia car permetèt a Juli Cesar e a mai d'un emperaire de chausir son successor dins lei diferentei brancas de la familha.
Leis emperaires julioclaudians
[modificar | Modificar lo còdi]August
[modificar | Modificar lo còdi]
Fondator de la dinastia, August es tanben lo creator de l'Empèri Roman. Es considerat coma un personatge centrau de l'istòria romana car sei reformas permetèron de resòuvre la crisi politica e sociala que minava la Republica Romana dempuei la fin dau sègle II avC. De mai, l'Empèri fondat per sa politica subrevisquèt aperaquí 1 500 ans, çò qu'es un recòrd dins l'istòria umana.
Inicialament dich Octavian, August èra lo nebòt de Juli Cesar que lo chausiguèt coma successor. Après l'assassinat de son oncle, venguèt rapidament una figura de la vida politica romana. Membre dau Segond Triumvirat amb Marc Antòni e Lepid, participèt a la guèrra còntra leis assassins de Cesar que foguèron vencuts en 42 avC. De 42 a 31 avC, lo Segond Triumvirat dirigiguèt lo territòri roman. Pasmens, de tensions apareguèron rapidament entre sei tres caps. Aprofichant lo sostèn dau Senat e d'una partida importanta dau pòble roman, Octavian eliminèt premier Lepid avans d'atacar l'aliança entre Marc Antòni e l'Egipte de Cleopatra VII. La batalha decisiva aguèt luòc en 31 avC. Un an pus tard, Marc Antòni e Cleopatra se suicidiguèron permetent a Octavian d'annexar Egipte e de venir lo mèstre unic de Roma.
De 30 a 12 avC, divèrsei transformacions permetèron de fondar l'Empèri Roman. Formalament, leis institucions de la Republica foguèron pas abolidas. Pasmens, totei lei poders foguèron pauc a pauc concentrats entre lei mans de l'emperaire que venguèt lo cap politic, militar e religiós de l'Estat. De mai, gràcias a la possession d'Egipte – qu'aviá l'estatut de proprietat personala de l'emperaire – èra un actor major de l'economia mediterranèa. Ansin, Octavian restabliguèt donc la patz dins lei províncias romanas. De mai, la creacion d'una administracion imperiala per lei gerir permetèt d'arrestar lei pilhatges sistematics organizats per lei representents mandats per una durada limitada per la Republica. A sa mòrt, son successor Tibèri poguèt donc lo remplaçar sensa faciar d'oposicion armada.
Tibèri
[modificar | Modificar lo còdi]_Tiberius_Portrait_of_the_%27Imperium_Maius%27_type_in_Museo_Archeologico_Nazionale.jpg)
Fiu de Tiberius Claudius Nero e de Livia, Tibèri èra lo gendre d'August. Foguèt inicialament encargat de missions diplomaticas e militaras mai, en 6 avC, en causa de tensions amb lei felens d'August, se retirèt dins l'illa de Ròdes. I demorèt fins a son adopcion coma successor per l'emperaire en 4 apC. Per aquò, deguèt repudiar sa premiera femna, Vipsania Agrippina, per se maridar amb la filha de l'emperaire e adoptar son nebòt, Germanicus († 19) coma eiretier. Coma generau, menèt de campanhas victoriosas en Panònia e en Germania onte la desfacha romana de Teutoborg aviá permés ai Germans de menaçar la frontiera de Gàllia.
Venguèt emperaire en 14 apC. Son rèine veguèt la transformacion de la magistratura excepcionala d'August en institucion permanenta. D'efiech, coma Tibèri mantenguèt la patz romana amb succès dins l'Empèri, son periòde aguèt un ròtle major per legitimar lo regim novèu. Per aquò, adoptèt una politica estrangiera prudenta que li permetèt de renfòrçar la frontiera de Germania e d'annexar Capadòcia. Gardèt tanben Armenia sota lo contraròtle roman e laissèt un ròtle important au Senat dins lei domenis legislatiu e judiciari.
La fin de son rèine es considerada d'un biais pus negatiu. Tibèri foguèt accusat de l'assassinat de Germanicus e se retirèt dins l'illa de Capri. Laissèt lo prefècte dau pretòri Sejan dirigir l'Empèri e eliminar leis adversaris reaus ò supausats de l'emperaire. Pasmens, en 31 apC, Sejan assaièt de lo reversar. Prevengut per de fidèus, Tibèri ordonèt l'arrestacion e l'execucion de Sejan e de seis aliats.
Caligula
[modificar | Modificar lo còdi]
Vengut emperaire après la mòrt de Tibèri en 37, Caligula èra lo fiu de Germanicus e d'Agripina l'Ainada. Nascut en 12 apC, èra relativament jove quand arribèt au poder mai la popularitat de son paire li permetèt de legitimar sensa dificultat son accession au tròne imperiau. Pasmens, après quauquei mes, son rèine foguèt rapidament marcat per d'extravagàncias, d'actes de crudelitat e un despotisme creissent. Tre 38-39, de foncionaris, de senators e de militars organizèron donc de complòts per l'eliminar. Aquò entraïnèt una repression saunosa fins a la capitada d'un projècte d'execucion organizat per d'oficiers de la garda pretoriana.
Claudi
[modificar | Modificar lo còdi]
Claudi venguèt emperaire après l'assassinat de Caligula car èra lo fiu dau gendre d'August, Nero Claudius Drusus. Es generalament presentat coma un sabent somés a l'influéncia de seis esposas, Messalina puei Agripina la Jova, e de sei conselhiers. Sei talents oratòris e sa santat son tanben sovent presentats coma febles. Pasmens, dins lei fachs, son rèine correspond a un periòde de redreiçament e de renfòrçament de l'Empèri.
Au nivèu de l'organizacion de l'Estat, Claudi melhorèt lo foncionament de l'administracion gràcias a la creacion de quatre direccions permanentas. Ordonèt tanben la bastida d'infrastructuras e de monuments dins la capitala e lei vilas pus importantas. Per exemple, durant aqueu periòde, lo pòrt d'Òstia foguèt l'objècte de trabalhs d'agrandiment e un ret novèu d'aqüaductes foguèt construch per facilitar l'arribada de l'aiga a Roma. Au sen de l'Empèri, Claudi inicièt l'integracion deis elèits provinciaus amb una extension dau ciutadanatge roman e la nominacion de senators originaris dei províncias. Estendiguèt lei frontieras imperiala amb la conquista de la màger part de la Granda Bretanha e de Tràcia e l'annexion de Mauretània (qu'èra un reiaume vassau). Enfin, organizèt la fortificacion de Danubi.
En 50, per contentar Agripina la Jova, Claudi adoptèt Neron, lo fiu d'Agripina e de son premier marit, coma successor au detriment de son fiu Britannicus. Quatre ans pus tard, foguèt assassinat per sa femna per assegurar lo succès d'aqueu plan.
Neron
[modificar | Modificar lo còdi]
Emperaire a partir de 54, Neron èra lo fiu de Cneius Domitius Ahenobarbus, un patrician, e d'Agripina la Jova. Èran tanben lo nebòt de Caligula. Son rèine es tradicionalament devesit en dos periòdes. De 54 a 59, laissèt l'exercici dau poder a sa maire e a un grop de conselhiers reconeguts coma lo filosòf Senèca lo Jove.
Pasmens, en 59, decidèt de tornar assegurar la direccion de l'Empèri en assassinant sa maire. Lo rèine venguèt alora pus despotic e plusors complòts assaièron de reversar Neron. En 64, la destruccion de Roma per un incendi agravèt la situacion car l'emperaire accusèt lei crestians de la catastròfa. Òr, la repression saunosa escandalizèt la populacion de la capitala. Ansin, en 68, de generaus se revoutèron en Hispania e en Gàllia. Abandonat per l'elèit de la capitala, Neron se suicidiguèt.
Dins aquò, se l'imatge istoric de l'emperaire es fòrça negatiu, aquò es probablament en partida la consequéncia dei legendas veïculadas per leis escrichs de seis adversaris (coma, per exemple, sei cants lirics durant l'incendi de Roma). D'efiech, Neron demorèt fòrça popular dins lei províncias orientalas de l'Empèri fins a sa mòrt. De mai, enregistrèt de succès au nivèu militar e diplomatic amb lo mantenement de l'autoritat romana en Armenia (59, en Granda Bretanha (61) e en Judèa (67). Ansin, a sa mòrt, lei legions estacionadas dins la mitat èst de l'Empèri se revoutèron còntra seis enemics.
La succession dei Julioclaudians
[modificar | Modificar lo còdi]La mòrt de Neron entrainèt la disparicion dei Julioclaudians. Sa succession foguèt l'enjòc d'una guèrra civila qu'es dicha « Annada dei quatre emperaires » car opausèt lei generaus Galba, Oton, Vitellius e Vespasian. Fidèu de Neron, aqueu darrier prenguèt lo poder en 69. Fondèt la dinastia flaviana que dirigiguèt l'Empèri fins a 96.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Jean-Marie André, Le siècle d'Auguste, Payot, 1974.
- (fr) Claude Briand-Ponsard e Frédéric Hurlet, L'Empire romain d'Auguste à Domitien, Armand Colin, 2016.
- (fr) Eugen Cizek, Néron, Fayard, 1982.
- (fr) Wilhelm Gollub, Tibère, Fayard, 1961.
- (fr) Régis Martin, Les douze Césars, du mythe à la réalité, Perrin, 2007.
- (fr) Daniel Nony, Caligula, Fayard, 1986.