Gueisèr

Gueisèr de Strokkur en Islàndia

Un gueisèr es un tipe de font cauda que dintra en erupcion periodicament, en ejectar una colomna d'aiga cauda e vapor dins l'aire. Lo nom de gueisèr ven de Geysir, nom d'una font gisclaira situada a Haukadalur en Islàndia; aquel nom ven del vèrb islandés gjósa, que significa "gisclar".

Per la formacion de gueisèr cal una idrogeologia favorabla qu'existís sonque dins unes endreches sus tèrra, e qu'es doncas un fenomèn pro rare. A pauc près 1000 existisson dins lo mond, que la mitat se trapan dins lo Pargue Nacional de Yellowstone, als EUA. L'activitat eruptiva dels gueisèrs pòt cambiar o s'arrestar amb los depaus minerals, l'escambi de foncions amb las fonts caudas mai pròchas, l'influéncia d'un tèrratremol, o una intervencion umana.

De fonts eruptivas d'azòt liquefiat foguèron observadas sus Triton, una luna de Neptun. Aquestes fenomèns son tanben sovent atestats coma gueisèrs. Sus Triton, los gueisèrs semblan provocats mailèu per la calor del solelh que non pas per l'energia geotermica. L'azòt, liquefiat per una mena d'efièch de vitratge, pòt gisclar a una nautor de 8 km.

Erupcions

L'activitat d'un gueisèr, coma la de totas las font caudas, es provocada per l'infiltracion d'aiga de superficia dins lo sòl fins qu'encontre de ròcas calfadas pel magma. L'aiga calfada geotermicament torna montar a la superficia per conveccion a travèrs de la ròca porosa e fracturada. Los gueisèrs diferisson de las fonts caudas non eruptivas dins lor estructura sosterranha; fòrça son formats d'un tudèl de superficia religat a un o mantun tudèls estreches que menan a un restanc sosterranh.

De vapor monta de l'aiga calfada

Pulsacion de l'aiga que se confla

La tension de superficia es copada

L'aiga giscla en naut e torna tombar

Bibliografia

• 2-Bryan, T. Scott (1995). The geysers of Yellowstone. Niwot, Colorado: University Press of Colorado. ISBN 0-87081-365-X
• 1-Glennon, J.A., Pfaff, R.M. (2003). The extraordinary thermal activity of El Tatio Geyser Field, Antofagasta Region, Chile, Geyser Observation and Study Association (GOSA) Transactions, vol 8. pp. 31-78.