Gil Vicente

Gil Vicente
Retrach de Gil Vicente (1882), per António Nunes Júnior. Palais del Concelh de Lisbona.
Retrach de Gil Vicente (1882), per António Nunes Júnior. Palais del Concelh de Lisbona.
Naissença	v. 1465
Decès	v. 1536
Nacionalitat	portuguesa
Activitat(s)	Dramaturg, poèta
Òbras reputadas	Auto da Visitação (Moralitat de la Visitacion) Auto da Barca do Inferno (moralitat de la Barca de l'infèrn) Farsa de Inês Pereira (Farça d'Inés Pereira)
Illustracion : Retrach de Gil Vicente (1882), per António Nunes Júnior. Palais del Concelh de Lisbona.

Gil Vicente (v. 1465 — v. 1536) es considerat coma lo primièr grand dramaturg portugués, en mai d'èsser poeta de renom. Coma òme de teatre, tamben seriá estat musician, actor e meteire en scèna. Es considerat coma lo paire del teatre portugués, e quitament de l'iberic - que tanben escriguèt en castelhan - partejant la paternitat de la dramaturgia espanhòla amb Juan del Encina.

D'unes l'identifican coma l'orfèbre, autor de la Custódia de Belém (ostensòri de Belém), mèstre de la balança a la moneda, e coma lo mèstre de Retorica del rei Manuèl I.

L'òbra vicentina es vista coma lo rebat dels cambiaments dels temps e del passatge de l'Edat Mejana cap a las Renaissença, restablissent l'equilibre d'una epòca ont las ierarquias e l'òrde social èran establits per de règlas inflexiblas, cap a una societat novèla ont se comença a capvirar l'òrdre instituit, al mens lo questionar. Foguèt lo representant màger de la literatura de la renaissença portuguesa, d'abans Camões, incorporant d'elements populars dins l'escritura qu'influencièt, a son torn, la cultura populara portuguesa.

Biografia

Luòc e data de naissença

Pasmens s'es considerat coma data mai probabla de sa naissença 1466 — ipotèsi defenduda, entre autres, per Queirós Veloso — se prepausèt 1460 (Braamcamp Freire) o entre 1470 e 1475 (Brito Rebelo). Se basant sus las informacions donadas per la quita òbra de l'autor, i a de contradicions. Lo Velho da Horta, la Floresta de Enganos o l'Auto da Festa, indican 1452, 1470 e abans 1467, respectivament. Dempuèi 1965, data de las festivitats oficialas comemorativas del cinquen centenari de la naissença del dramaturg, 1465 es acceptat de biais unanim.

Frei Pedro de Poiares lo dich nascut a Barcelos, mas es pas gaire segur. Pires de Lima prepausèt Guimarães coma sa tèrra natala - ipotèsi combatibla se s'identifica lo dramaturg a l'orfèbre, que la ciutat de Guimarães longtemps foguèt un bèrç privilegiat pels joielièrs. Las gents de Guimarães s'englorian d'aquesta ipotèsi.

Lisbona es tanben sovent considerada coma lo luòc de naissença. D'autres, pasmens, indican las Beiras - de fach, existís de referéncias sus aquèste airal geografic de Portugal, coma dins la toponimia o pel biais de parlar dels personatges. José Alberto Lopes da Silva segnala qu'i a pas dins l'òbra vicentina de referéncias a Barcelos nimai a Guimarães, mas de desenas d'elements en rapòrt a las Beiras. I n'a d'òbras entièras, de personatges, torns, lengatges. De la coneissença que l'autor mòstra d'aquesta region es malaisit d'obténer se nasquèt dins lo nòrd tot en vivient la màger partida de sa vida a Évora e Lisbona.

Poèta orfèbre

Cada libre publicat sus Gil Vicente es, gaireben sempre, defensor d'una de las tèsis l'identifican coma essent o essent pas l'autor orfèbre. En favor d'aquesta ipotèsi ven del fach que lo dramaturg utiliza de tèrmes tecnics d'orfebrariá dins son òbra.

D'intelletuals portugueses polemiquèron al subjècte. Camilo Castelo Branco escriguèt, en 1881, lo document "Gil Vicente, Embargos à fantasia do Sr. Teófilo Braga" - que defendava qu'es una sola pessona l'orfèbre e lo poèta, mentre que Camilo defendava qu'èran doas pessonas diferentas. Teófilo Braga cambièt d'opinion après una estudia de Sanches de Baena que mostrava de genealogias distintas de dos individús amb per nom Gil Vicente, pasmens se Brito Rebelo ensajèt de mostra l'inconsisténcia istorica d'aquestas doas genealogias, utilizant de documentos de la Torre do Tombo. Lopes da Silva, dins l'òbra citada, avança una desena d'arguments per provar que Gil Vicente èra orfèbre quant escriguèt sa primièra òbra, inspirada per Auto del Repelón, de Juan del Encina que ne manlèva en mai de l'istòria, tanben los personatges e la sieuna lenga, lo saiagués.

Donadas biograficas

Se sap que se maridèt pel primièr còp amb Branca Bezerra, de que nasquèron Gaspar Vicente (nascut en 1488, e se n'anèt cap a Índia dins la Armada de 1506 e foguèt Moço da Capela Real en 1519, an que moriguèt celibatèri e sens decendéncia) e Belchior Vicente (nascut en 1504 o 1505 e moriguèt abans lo 13 de Març de 1552, foguèt Moço de Capela puèi venguèt escudièr de l'Ostal Reial e prenguèt l'ofici de secretari de la Feitoria de Mina, maridat amb Guiomar Tavares e paire de Paula Vicente, batizada l'11 d'Abril de 1549, e de Maria Tavares).

Un còp veuse, se maridèt a Melícia Rodrigues, que nasquèron Paula Vicente (nascuda en 1519 e mòrta en 1576), Luís Vicente (nascut vèrs 1520 e mòrt entre 1592 e 1595, que residiguèt a Lisbona, editèt e organizèt, amb sa sòrre Paula Vicente, una compilacion de sas òbras e se maridèt tres còps, d'en primièr amb Mor de Almeida, amb descendéncia, d'en segond amb Joana de Pina, filha de Diogo de Pina e de Mécia Barreto, amb descencéncia, e d'en tresen amb Isabel de Castro, amb descedéncia) e Valéria Borges (nascuda vèrs 1530 e mòrta après de 1598, que se maridèt dos còps, d'en primièr en 1551 amb Pero Machado, amb descendéncia femne, e d'en segond còp en 1565 amb D. António de Almeida, mòrt en 1592, filh de D. Luís de Meneses e de Brites de Aguiar, amb descendéncia).

Auriá estudiat a l'Universitat de Salamanca, Espanha.

La primièra òbra coneguda es, la pèça en castelhan Auto da Visitação (Moralitat de la visitacion), tanben conegut coma Monólogo do Vaqueiro,(Monològ del Vaquièr) foguèt representada dins los apartaments da reina Maria, consòrta de Manuèl I, per celebrar la naissença del prince (lo futur rei Joan III) - aquesta primièra representacion marca l'istòria del teatre portugués. Se debanèt la nuèch del 8 de Junh de 1502, en preséncia, de rei e de la reina, de Leonor d'Avís (veusa del rei Joan II) e de Beatritz, maire del rei.

Venguèt, alara, responsable de l'organizacion dels eveniments del palais. Dona Leonor demandèt al dramaturg de tornar jogar la pèça per las matinas de Nadal, mas l'autor, considerant que l'ocasion meritava quicòm mai, escriguèt l'Auto Pastoril Castelhano (Moralitat Pastorala Castelhana). De fach, l'Auto da Visitação (Moralitat de la Visitacion) a d'elements clarament inspirats de l' "adoracion dels pastors", en relacion amb la naissença del Crist. La scèna mòstra una ofèrta de donas simplas e rusticas, coma formatges, al futur rei, a qui fan pressatge de fachs grands. Gil Vicente que, en mai d'aver escrich la pèça, tanben la metèt en scèna e la joguèt, utilizan l'encastre regiós de la nativitat mas dins una perspectiva profana. Gausissent de l'interés de Dona Leonor, que venguèt sa granda protectritz los ans seguents, Gil Vicente prenguèt consciéncia qu'amb son talent podava far mai qu'adaptar simplament la pèça per d'escasenças diferentas, e pasmens similàrias.

S'orfèbre vertadièrament èra, realizèt son primièr cap d'òbra dins aqueste art - Custódia de Belém (ostensòri de Belém) - facha pel Monastèri dels Jeronims, em 1506, produch amb lo primièr aur venguda de Moçambic. Tres anos après, aqueste meteis orfèbre venguèt titulari del patrimònio d'orfebrariá al Convent del Crist de Tomar, Nòstra Dona de Belém e de l'Espital de Totes los Sants a Lisbona.

I a tanben encara de donadas al subjècte del personatge que: en 1511 es nomenat vassal del Rei e, un an après, se sap qu'èra representant de la bandièra dels orfèbres dins "Casa dos Vinte e Quatro". En 1513, lo mèstre de la balança de l'Ostal de la Moneda, tanben del nom de Gil Vicente (que siá lo mèsme o non, coma ja dich sai dessús, se lo sap pas), foguèt causit pels autres mèstres per los representar al conselh del rei a Lisbona.

Foguèt el que dirigiguèt la fèstas en onor de Dona Leonor, la tresena esposa de Don Manuèl, en 1520, un an abans qu'arrstèt de servir Don Joan III, obtenent lo prestigi amb que podava se permetre de far la satira del clergat e a la noblesa dins sas òbras e quitament s'adreiçar al monarca criticant sas posicions. O faguèt en 1531, amb una letra al rei ont defend los Marranos.

Moriguèt en luòc desconegut, benlèu en 1536 que a partir d'aquesta data s'encontra pas mai de referéncia a son nom dins los documents de l'epòca, alara acabèt d'escriure a partir d'alara.

Contèxte istoric

Lo Teatre portugués abans Gil Vicente

Lo teatre portugués nasquèt pas amb Gil Vicente. Aqueste mite, creat per diferents autors de renom, coma Garcia de Resende, dins Miscelânea, o son filh, Luís Vicente, a l'escasença de la primièra edicion de la "Compilacion" de l'òbra complèta del paire, se pòt justificar l'importança indenegable de l'autor dins lo contèxte literari peninsulari, mas es tanben vertat qu'existissiá de representacions teatralas abans de la nuèch del 7 al 8 de Junh de 1502, data de la primièra representacion de "Auto do vaqueiro" (Moralitat del vaquièr) o "Auto da visitação" (Moralitat de la visitacion), dins los apartaments de la reina.

Ja pendent lo regne de Sans I, los dos actors portugueses mai ancians, Bonamis e Acompaniado, realizèron un espectacle de "arremedilho", que foguèron pagats pel rei amb una donacion de tèrras. L'arquevesque de Braga, Dom Frei Telo, se referís, dins un document de 1281, a de representacions liturgicas per l'escasença de la fèstas catolicas màger. En 1451, lo maridatge de l'infanta Dona Leonor amb l'emperaire Frederic III d'Alemanha foguèt tanben acompanhat de representacions teatralas.

Seguent las cronicas portuguesas de Fernão Lopes, Zurara, Rui de Pina o Garcia de Resende, tanben a la corts de Joan I, Anfós V e Joan II, se fasiá d'espectacles scenarizats. Rui de Pina se referís, per exemple, a un "momo", ont Joan II participèt personalament, jogant lo ròtle de "Cavaleiro do Cisne", dins un scenari d'ondas agitadas (realizat amb de telas), ont dins una flauta de naus qu'estampèt la sala s'ausiguèt lo son de trompètas, tambors, artilhariás e musica executada per d'artistas de cort, e tanben d'una equipa d'actors vestits de biais espectacular.

Pasmens, pauc demora dels tèxtes dramatics previcentins. Sonqua las eglògas dialogadas de Bernardim Ribeiro, Cristóvão Falcão e Sá de Miranda, André Dias publicada en 1435 un "Pranto de Santa Maria" son considerat coma un esboç rasonable d'un drama liturgic.

Dins lo Cancioneiro Geral de Garcia de Resende existís de tèxtos tanben significatius, coma Entremez do Anjo (intermèdi del Àngel) (atal designat per Teófilo Braga), de D. Francisco de Portugal, Conte de Vimioso, o las encontradas d'Anrique da Mota (Farsa do alfaiate, (Farça del sartre) seguent Leite de Vasconcelos) parlent de tèmas e personatges provocants coma "un clèrg sus un tonèl de vin que se caiguèt per tèrra", entre autres episòdis amusants.

Benlèu Gil Vicente aviá assistit a unas d'aquestas representacions. Ne venguèt, mai, de segur, a las mestrejar fòrça plan, coma o diguèt Marcelino Menéndez Pelayo lo considerant coma "figura mai importanta dels dramaturgs primitius de la peninsula", quitament arribant a dire que pas degun "lo depassèt dins l'Euròpa de son temps".

Tanben Sá de Miranda signala la diferéncia amb las òbras del Classicisme comparadas amb lo Teatre de Gil Vicente. Seguent Clóvis Monteiro, dins la seguida de la comèdia Estrangeiros (Estrangièrs) de 1527, un personatge identificat coma la quita Comèdia parlant de se meteis fasa allusion al teatro vicentin. Tanben l'autor insistís cambiant pas lo nom de Comèdia per aquel d'Auto (moralitat).

Òbra

Caracteristicas màger

Son òbra ven a la seguida del teatre iberic popular e religiós que ja se jogava (mas amb de forma mens trabalhadas). Los tèmas pastorals, presents dins los escrichs de Juan del Encina influencièron fòrça sa primièra fasa de producion teatrala e demora esporadicament dins son òbra posteriora, de granda diversitat e amb de mejans mai sofisticats. De fach, son òbra a una vasta diversitat de formas: l'auto (moralitat) pastoral(a), l'alegoria religiosa, las narracions biblicas, las farças d'escasença e autos narratius.

Son filh, Luís Vicente, dins la primièra compilacion de totas sas òbras, las classifica en autos e mistèris (de caractèr sagrat e de devocion) e en farças, comèdias e tragicomèdias (de caractèr profan). Pasmens, quina que siá la classificacion es redutritz - de fach, cal just pensar a la Trilogia de las Barcas per verificar cossí d'elements de la farça (los personatges venent d'aqueste mond) se mesclan amb d'elements alegorics religioses e mistics (lo Ben e lo Mal).

Gil Vicente dessenhèt, dins una comèdia rafinada, la societat portuguesa del sègle XVI, monstrant una capacitat aguda d'observacion per traçar lo perfil psicologic dels personatges. Critica severament las costumas, segon la maxima de Molière ("Ridendo castigat mores" - de rire castiga las mors), Gil Vicente es tanben un dels mai importants autors satirics de la lenga portuguesa. En 44 pèças, utilisa una granda quantitat de personatges sortits de l'espèctre de la societat portuguesa. I a fòrça marins, gitanos, campanhòls, fadas e demònis e de referéncias – sempre amb un lirisme natural – a de dialèctes e lengatges populars. Gil Vicente manten lo lengatge abitual dels personatges .

Entre sas òbras i a "Auto Pastoril Castelhano" (Moralitat pastorala Castelhana, 1502) e Auto dos Reis Magos (Moralitat dels Reis Magues 1503), escrich per celebrar Nadal. Dins aqueste tèma i a tanben Auto da Sibila Cassandra (Moralitat de Sibila Cassandra, 1513), que, fins a fa pauc èra considerat coma un signe davancièr dels ideals de la Renaissença portuguesa, torna utilizar un raconte ja present dins General Estória d'Anfós X. Son cap d'òbra es la trilogia satirica Auto da Barca do Inferno (Moralitat de la Barca de l'infèrn, 1516), Auto da Barca do Purgatório (Moralitat de la Barca del Purgatòri, 1518) e Auto da Barca da Glória (Moralitat de la Barca de la Glòria, 1519). En 1523 escriguèt la Farsa de Inês Pereira (Farça d'inés Pereira).

Mai sovent son remarcats, coma aspèctes positius de sas pèças, l'imaginacion e l'originalitat; lo sens dramatic e las coneissenças dels aspèctes en rapòrt amb la problematica del teatre.

D'autors consideran que son espontaneïtat, mai que rebat de biais eficaç los sentiments colectius e exprimissent la realitat critica de la lor societat, fa mancar la reflexion e l'inclinacion. De fach, la forma que s'exprimís es simpla, plan e dirècte, sens grandas fioriduras poeticas.

Subretot, l'autor s'exprimís de biais inspirat, dionisiac, sempre obesissent a de principis estetics e artistics equilibrats. Es tanben cambiadís dins sas posicions: d'un costa, paréis èsser una alma rebèla, temerària, sens pietat quand s'agís de demonstrar los vicis dels autres, gaireben coma o seriá un bofon de la cort, fòl e inconscient, e d'un autre costat, se mòstra a l'escocha, uman e catimèl dins sa poèsia de cara religiosa e quant se tracta de defendre aqueles que la societat maltracta.

Son lirisme religiós, de raíç medieval e que mòstra d'influéncias dins Cantigas de Santa Maria (Cantics de Santa Maria) es plan present, per exemple, dins Auto de Mofina Mendes (Moralitat de Mofina Mendes) dins la scèna de l'Anonciacion, o dins una preguièra a Sant Agustin dins Auto da Alma (Moralitat de l'Alma). Alara, a vegadas, se nomena lo "poèta de la Verge".

Son lirisme patriotic present dins "Exortação da Guerra" (Exortacion de la guèrra), Auto da fama (Moralitat de la Glòria) o Cortes de Júpiter (la Cort de Juputèr) se limita pas a glorificar, dins estil epic e ufan, la nacionalitat: de fach, es critica e eticament preocupat, subretot, per çò que ditz suls vicis naissents de la novèla realitat economica, eissida del comèrci amb l'Orient:Auto da Índia (Moralitat de l'Índia). Lo lirisme amorós, el, capita a ligar l'erotisme e estautiá amb influéncias mai eruditas (Petrarca, per exemple).

Elements filosofics

L'òbra de Gil Vicente rebat una vision del mond que sembla e se posicionar dins una perspectiva personala del Platonisme: existís dos monds - Lo Primièr Mond, de serenitat e d'amor divin, que pòrta la patz interiora, lo calme e una "glòria treslusenta", coma o conta dins sa letra a Joan III; e lo Mond Segond, que dessenha dins sas farças: un mond "tot fals", plen de "corrògs", de desòrdre sens esper, "sens certitud segura". Aquestes dos monds se rebaton en tèmas diferents dins son òbra: d'un costat, lo mond de las decas umanas e de las caricaturas, donat sens granda preocupacion de versemblança o de rigor istorica.

Fòrça autors critican Gil Vicente per sos anacronismes e errors na narratius, mas, per aquestes que consideran lo mond dessenhat coma plen d'errors, passant de pauc la realitat, son sens importança e sens damatge per lo mensatge que vòl transmetre. D'un autre costat, l'autor valoriza los elementos mitics e simbolics religioses de Nadal: la figura de la Verge Maire, del Dieu Nenon, de la nuèch nadalenca, monstrant aicí fòrça lirime e una vontat d'armonia e de puretat artistica qu'existís pas dins sas òbras conegudas coma essent de critica sociala.

Mai de las caracteristicas maniqueïstas que sovent s'enconstata dins las pèças teatralas de qui defend una tala vision del Mond, i a, realamente, la preséncia d'un fòrt contraste dins los elementos scenics utilisats per Gil Vicente: la luz acara l'escur, pas dins un combat fèr, mas dins una convivéncia gaireben amistosa. La nuèch de nadal ven alara un imatge perfièch que resumís la concepcion cosmica de Gil Vicente: l'escur prigond encastra la glòria divina de la maternitat, de la naissença, de la perdonança, de la serenitat e de la bona vontat - mas sens foscor, que seriá la claror?

Personatges

Auto da barca do inferno:

Agenciadeira
Lo Nòble
Lo Baug
Lo Sabatièr
Lo Fraire
Lo Jutge
Lo procuraire
Lo Condemnat
Lo Josieu
Los quatre cavalièrs
L'Intrigaire

Legat

Tan important es lo trabalh de Gil Vicente qu'Erasme, lo filosòf olandés, estudièt la lenga portuguesa per poder apreciar son òbra dins lo tèxte original. Son estil es a l'origina a l'escòla de Gil Vicente, o escòla populara, avent per modèl de causas simplas del pòble.

L'òbra de Gil Vicente se resuma pas al teatre, i a tanben la poesia que foguèt influenciada per l'estil palacian e los tèmas dels trobadors.

De compositors trabalhèran lo poemas de Gil Vicente jos forma de lied (subretot dempuèi de traduccions fachas per Emanuel von Geibel), coma Max Bruch o Robert Schumann. Sos enfants, Paula e Luís Vicente, son responsables de la primièra edicion des sas òbras complètas. En 1586, foguèt estampada una segonda edicion, amb fòrça passatges censurars per l'Inquisicion. Solament al sègle XIX se tornèt descobrir l'autor, amb una tresena edicion en 1834, a Amborg, realizada per Barreto Feio.

Òbras

Songon la lista de las òbras de Gil Vicente dins l'òrdre de la Compilacion de 1562:

Libre Primièr - Òbras de Devocion:
- Monólogo do Vaqueiro Modèl:Ebook o Auto da Visitação (1502) (Monològ del Vaquièr)
- Auto Pastoril Castelhano (1502) (Moralitat Pastorala Castelhana)
- Auto dos Reis Magos (1503) (Moralitat dels Reis Mague)
- Auto da Sibila Cassandra (Moralitat de Cassandra)
- Auto da Fé (1510) (Autodafé)
- Auto dos Quatro Tempos (Moralitat dels Quatre Temps)
- Auto de Mofina Mendes (1534) (Moralitat de Mofina Mendes) ^(Wikisource)
- Auto Pastoril Português (1523) (Moralitat Pastorala Portuguesa)
- Auto da Feira (1527) (Moralitat de la Fièra)
- Auto da Alma (1508) (Moralitat de l'Alma) ^(Wikisource)
- Auto da Barca do Inferno (1516) (Moralitat de la barca de l'Infèrn) ^(Wikisource)
- Auto da Barca do Purgatório (Moralitat de la Barca del Purgatòri) (1518)
- Auto da Barca da Glória (1519) (Moralitat de la Barca de la Glòria)
- Auto da História de Deus (1527) (Moralitat de l'Istòria de Dieu)
- Diálogo de uns Judeus e Centúrios sobre a Ressurreição de Cristo (Dialòg entre unes Josieus e centurions sus la Resureccion del Crist)
- Auto da Cananea (Moralitat de la Cananèa) (1534)
- Auto de São Martinho (Moralita de Sant Martin) (1504)

Libre segond - Comèdias:
- Comédia de Rubena (Comèdia de Rubena) (1521)
- Comédia do Viúvo (Comèdia del Veuse) (1514) ^(Wikisource)
- Comédia sobre a Divisa da Cidade de Coimbra (Comèdia sus la devisa de la Ciutat de Coïmbra (1527)
- Floresta de Enganos (Bòsc d'Enganos) (1536)

Libre tresen - Tragicomèdias:
- Tragicomédia de Dom Duardos (Tragicomèdia de Don Durardos)
- Auto de Amadis de Gaula (Moralitat d'Amadis de Gàllia) (1533)
- Auto da Nau de Amores (Moralitat de la nau d'Amor) (1527)
- Frágua de Amor (Farga d'Amor) (1524)
- Exortação da Guerra (Exortacion de la guèrra) (1513)
- Farsa do Templo de Apolo (Farça del Temple d'Apolon) (1526)
- Cortes de Júpiter (La Cort de Jupiter) (1521)
- Tragicomédia Pastoril da Serra da Estrela (Tragicomèdia Pastorala de la Sèrra de l'Estèla) (1527)
- Auto do Triunfo do Inverno (Moralitat del Trionf de l'Invèrn) (1529)
- Romagem dos Agravados (Romavatge dels Escarnits) (1533)

Libre quatren - Farças:
- Quem Tem Farelos? Qui n'a de Besucariás (1505)
- Auto da Índia (1509) (Moralitat d'Índia) ^(Wikisource)
- Auto da Fama (Moralitat de la Glòria) (1516)
- O Velho da Horta (Lo Vièlh de l'Òrt)(1512) ^(Wikisource)
- Auto das Fadas (Moralitat de la Fadas)
- Farsa de Inês Pereira (Farça d'Inés de Pereira) (1523) ^(Wikisource)
- Farsa do Juiz da Beira (Farça del Josieu de Beira) (1525)
- Farsa das Ciganas (Farça de la Gitanas) (1521)
- Farsa dos Almocreves (Farça dels Mulatièrs) (1527)
- Farsa do Clérigo da Beira (Farça del Clèrg de Beira) (1529)
- Auto da Lusitânia, intercalado com o entremez Todo-o-Mundo e Ninguém ("Moralitat de Lusitània" amb l'interlud "Totòm e Pas Degun") (1532) ^(Wikisource)

Livre quinto - Òbras memoras:
- Pranto de Maria Parda (Planh de Maria Parda) (1522) Modèl:Ebook

Referéncias

Traduccion de l'article Gil Vinvente en portugués

Ligams extèrnas