Eròdes lo Grand
|
Eròdes lo Grand
Rei de Judèa | |
|---|---|
| |
retrach supausat d'Eròdes lo grand
| |
| Naissença | -73 |
| Decès | -4 |
| Paire | Antipater (Judèa) |
| Maire | Cipros |
| Conjunt(s) | Doris Mariamna l'Asmonèa |
| Descendéncia | Antipater II (-46 a -4) Alexandre (-35 a -7) |
| Règne | |
| -37— -4 | |
| Dinastia | Erodians |
| Títol complet | Rei de Judèa |
| Predecessor | Antigòn II Matatiá |
| Successor | Eròdes Arquelaos (Judèa, Samària e Idumèa) Eròdes Antipas (Galilèa e Perèa) |
|
| |
Eròdes Ier lo Grand (en ebrieu הורדוס הגדול), filh d'Antipater, nasquèt a Ascalon en -73 e mòrt a Jerico en -4. Èra rei de Judèa -37 a sa mòrt.
Eròdes lo Grand es un dels personatges màger de l'istòria de l'epòca del Segond Temple. Son istòria es subreto coneguda pels escrichs de Flavi Josèp en quals, inspirats dins un primièr obratge pels escrichs del secretari d'Eròdes Nicolau de Damas, li son pro favorables. Un segond obratge corrigís enseguida lo primièr, benlèu jos l'influéncia de sas relacions amb los les josieus de Roma.
Eròde es plaçat jol tròn de Jerusalèm pels Romans. Per apiejar sa sobeirenetat, lèva lo poder politic als prèires qui dirigissián Judèa dempuèi lo començament de l'epòca del Segond Temple. Per alunhar tota rivalitat politica susceptibla de menaçar son poder, fa assassinar son esposa Mariamne e tanben mai d'uns dels sieus enfants.
Mas sa reputacion de crudeltat es subretot deguda a un passatge de l'evangèli de Matèu (2, 16-18). Selon que, los grands prèires e los escribs del pòble avián anonciat la naissança a Betelèm del « rei dels Josieus », e Eròdes, per paur d'un futur rival temporal, l'aviá fa cercar per tuar. Avent pas encontrat (Fugida en Egipte), ordonèt la mesa a mòrt de totes los enfants mascles del luòc edats de mens de dos ans, esperant que ne serà. Aquel recit remembra aquel de cpmençament de l'Exòde[1] ont lo faraon d'Egipte auriá ordonat lo murtre dels primièrs nascuts mascles dels esclaus ebrieus.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]La pojada cap al poder
[modificar | Modificar lo còdi]
Antipater, màger conselhièr d'Ircan II mas que dins los fach govèrna Judèa, nomena en -47 son ainat Fasaèl estratègi de Jerusalèm e son cabdet Eròdes estratègi de Galilèa[2]. L'execucion d'un naut personatge nomenat Ezequias, cap dels insurgents galilèus mèna l'elèit sacerdotal e lo grand prèire Ircan II a contestar son accion[3]. Eròdes deu se justificar dabant lo Sanedrin[4]. Peijat pel governaire de Siria Sext Cesar e a la seguida d'una intervencion ambigua del líder farisian Sameas (Semaia ou Shamaí[5] ?), Eròdes es aquitat[4]. Sext Cesar lo nomena alara estratègi de Cèle Siria e de Samària (-46)[4].
Après lo murtre de Cesar lo 15 de març de -44, Antipater t son filh Eròdes se ligan a governaire de Siria, Cecili Basse, ex-partisan de Pompèu[4]. Aquel se pressa de demandar un tribut de 700 talents qu'Antipater vòl als notables del reialme. Eròde paga son tribut de 100 talents. Coma Malichus, encargat per Antipater de la region de Gofna, Emmaüs, Lod e Tamna tardan de contribuir, Cassius marcha sus aquel districte. Mas Antipater arrèsta lo conflicte per un vèrsament de 100 Talents. Aquela «politica de dejós de man a Antipater e a sos filhs d'èsser confirmats dins lors foncions». [6]. Antipater morís empoisonat per Malichus que sonhava de prene sa plaça[7]. Eròdes, ajudat per Cassius que lo nomenèt intendent de Siria, venja son paire en fasent assassinar Malichus près de Tir (-43).
En -42, la partença de Cassius de Siria provòca de trebolums en Judèa. Antigonos, filh d'Aristobul ensag en van de dintrer en scèna, alara que lo tiran de Tir, Marion, pren una partida de la Galilèa.
Après la victòria d'Antòni e Octavi a Filippes (-42), mai d'unas delegacions josievas vienon se plànher près d’Antòmi dels filh d’Antipater, Fasaèl e Eròdes. Eròdes passa davant e va l'encontra d'Antòni. Li paga un gossa soma d'argent per evitar d'aver a se justificar[7]. Aquò plai a Antòni: lo prètz pagat per Eròdes passa sas esperanças[7]. Fasaèl e Eròdes son confirmats dins lors foncions, mas tanben promuguts « tetrarcs », títols superior a aquel d'estratègi (-41)[7].
En -40, los Parts envasisson la Siria-Palestina e sostenon Antigonos per pretendre al tròn de Judèa al prejudici d'Ircan II[7]. Ambedos partits s’afrontan dins Jerusalèm. Lo general Part invita Fasaèl e Eròdes a l'encontra de son cap esatrap Barzafarnes per far la patz. Eròdes refusa, mas Fasaèl accèpta amb Ircan II. Son fach prisoièrs[7]. Eròdes capita a sortir de Jerusalèm amb 9 000 òmes[7] e pren sa familha. L'ensemble es pres dins una emboscada. Sus aquela plaça foguèt mai tard bastida l'Erodion per remembre de çò qu'Eròdes nomenarà son combat mai grand[8]. Capita a metre sa familha en seguretat a Massada e va cercar ajuda a Pètra[8]. Los Parts prenon Jerusalèm, davalan le long de la còsta fins a Gaza e s'installan en Idumèa. Per un cort temps gaireben tota la Siria amb Judèa es somesa, coma la vila fortificada de Tir. se dabent prisonièr, Fasaèl se suicida e Ircan II es menat prisonièr pels Parts en Partiena[8]. Abans sa deportacion, son fraire Antigòn II Mattatiá obten qu'una de sas aurelhas siá trencada, çò qu'enebís de biais definitiu de poder exercir la foncion de Grand prèire d'Israèl[8]. «A Jerusalèm, liberada o ocupada pels Parts, Antigonos es intronizat a l'encòp coma rei e grand prèire. Lo reialme asmonèu foguèt oficialament restaurat, mas dins los fachs, es i-un protectorat de Part» « À Jérusalem, libérée ou occupée par les Parthes, selon le point de vue qu'on adopte, Antigonos est intronisé à la fois comme roi et grand-prêtre. Le royaume hasmonéen a officiellement été restauré, mais dans les faits, c'est un protectorat Parthe[8]. »
Eròdes, pas plan recebut pel rei de Nabatèa Malic I[8], rejonh Alexàndria puèi Roma[9]. Plan recebut per Antòni e Octavi, es proclamat rei de Judèa de biais unanim pel Senat roman en decembre de -40[9]. La decision del Senat « es exceptionala, los Romans avent per principi de balhar lo títol reial pas qu'als descendents de las ancians dinastias[9]. »
Mas lo succés inicial encontrat pels Parts es sens l'endeman: en -39, lo general roman Publi Ventidi Bassos contra ataca e venç Labien, qu'es tuat dins la batalha[10],[11]. Desfach enseguida Pacòr I a la batalha de Gindarus en Siria del nòrd, ont aquel esa tuat[12],[13],[14].
Eròdes torna en Palestina amb l'ajuda de l'armada romana victoriosa dels Parts. Debarca en -39 a Ptolemaïda, ciutat feniciana que capitèt a rebutar los assalts dels Parts[15]. Cinc « lochoi » de soldats josieus (g. 2 500 òmes) l' esperan, enròtla tanben de mercenaris estrangièrs[15]. Seguisson la còsta cap al sud, pren Iapo[15]. « Penèta enseguida en Idumèa ont es aculhit en liberator[15] » e deliura sa familha a Massada[15]. Mal ajudat pel general roman Silo, deu abandonar l'ataca de Jerusalèm. Pendent l’ivèrn de -38, mèstre de la còsta, de l'Idumèa e de la Samària, acaba de prene lo contraròtle de la Galilèa percaçant dels bendolièrs e maquisards[15]. Coma lo general roman Maqueràs a una actitud ambigua, Eròdes encontra Antòni a Samosata[15] e aquel li fa d'instruccions precisas a Sòsi, lo govenaire de Siria.
Pendent l'abséncia d'Eròdes, la situacion dels sieus partisans pejora: Josèp, fraire d'Eròdes, es tuat dins una emboscada près de Jericò, Galilèa se revòlta e los notables partisans d'Eròdes son negats dins lo lac de Genesaret. Ajudat per las doas legions de Cai Sosi, Eròdes torna prene lo contraròtle de Galilèa e de Jericò e venç los partisans d’Antigonos près d'Isana. A la prima de -37, plaça lo sèti dadant Jerusalèm[16]. Es judat per las tropas romanas de Sossi[16]. «Eròdes dona l'òrdre d'abatre totes los arbres a l'entorn per bastir tres gigantèss emponts. Puèi, daissant sos òmes a l'obratge, s'absenta unes jorns, lo temps d'anar se maridar en Samària amb Mariamne l'Asmonèa, felena d'Ircan II e nebòba d'Antigòn. Es lo primièr rei executat pels Romans. Eròdes pren lo títol de rei dels Josieus.
Lo règne
[modificar | Modificar lo còdi]Eròdes consolida son poder de -36 a -25. Fa executar 45 notables del partit d'Antigòn, benlèu de Sadducèus membres du Sanedrin. Lo quite Sanedrin dispausa pas mai d'un poder judiciari religiós. Eròdes fa tornar Ircan II de Babilònia e nomena grand-prèire Ananèl. se liga als Asmoneans per son maridatge amb Mariamne, filha d'Alexandra e felena d'Ircan II. Fa nomenar grand-prèire a l'edat de 17 ans Aristobul III, fraire de Mariamne (-35), puèi lo jutjant tròp popular, lo fa negar dins una piscina près de Jericò. Se piejant sus Cleopatra VII d'Egipte, Alexandra obten qu'Erodes siá convocat debant Antòni. Piejat pels sieus, Eròdes capita a se justificar. À son retorn, fa executar son gendre Josèp e emprisonar Alexandra.
En -31, Cleopatra obten d'Antòni la region de Jericò e un tribut dels Nabatèus. Coma aqueles lèu pagan pas, Cleopatra exigíx d'Eròdes que lor declare la guèrra.
Eròdes venç los Nabatèus, encontra Octavi a Rhodes après sa victòria a Actium. Octavo confirma la reialtat d'Eròdes (prima de -30) e li torna la region de Jerico a quala apond Gadara, Ippos, Samària, Gaza, Antedon, Jòpa e torre d'Estraton.
Eròdes fa perir los darrièrs membres de la familha asmonèa: Ircan II (-30) puèi la sieuna esposa Mariamne (-29) e sa sògra Alexandra (la fille d'Hyrcan II, v. 28 av. J.-C.). La mòrt de Mariamne, la sola de las sieunas detz femnas qu'amava, acusada d'infidelitat par Salomèa I, la sòrre d'Eròdes, aclapa lo rei de pena e lo daissa al bòrd del baujum. Es al mens, l'interpretacion benlèu plan tornada per Nicolau de Damas, l'istorian oficial del rei. A causa d'aquelas execucions, coma aquelas dels sieus tres filhs que suspechava de complotar per l'escartat del poder, Eròdes pren la reputacion d'un tiran sanguinari e paranoïac.
Per limitar lo poder de las familhas sacerdotalas ligadas al Temple de Jerusalèm, Eròdes nomena puslèu de grands prèires d'origina estrangièra (egipciana o babiloniana), coma Ananèl, Josuèa ben Fabi ou Simon ben Boètus. Aquele darrièrs son a l´origina de las familhas que donaràn gairebent totes los grands prèires qu'oficiaràn fins a la destruccion del Segond Temple[17].
Lo bastisseire
[modificar | Modificar lo còdi]
Grand bastisseire, utilisant la tecnologia romana, Eròdes se lança dans dins de granda òbras de -29 a -9[18]: teatre e amfiteatre de Jerusalèm, puèi construccion nòva del Temple de Jerusalèm dempuèi -20 qu'es una obrassa ont trabalhan fins a detz mila obrièrs. Restaura la fortalesa del Temple, l'Antonia, e la muralhas de Jerusalèm, fonda e torna bastir fòrça autras vilas: Sebastèa (Samària), Panèu, près de las fonts del Jordan, Cesarèa (Torre d'Estraton e un temple sus un puèg dominant lo pòrt), Agripi (Antedon), Antipatrida (Afèc) a la fonts de l'Iarcon, Fasaelida (al nord de Jericò), e fòrça fortalesas: Cipros, Erodèu, Massada, Alexandrèu, Ircania, Maqueront. Bastís tanben de monuments publics dins de vilas de la còsta mediterranèa, a Trípol, Ptolemaïda, Biblos, Berit, Tir, Sidon, Laodicèa, Ascalon, ians las illas (Còs, Rhodes) e a Damasc, Antiòquia, Atenas e Esparta. Lo pòrt artificial de Cesarèa, sus una còsta plana e paura en ancoratges, es una de las òbras mai gradas en engenh civil de l'epòca.
L'eritatge
[modificar | Modificar lo còdi]
A la mòrt d'Eròdes lo Grand de la gangrene[19] en -4, son reialme, conquerit mercé a una mescla d'abiletat diplomatica e de guèrras despietadosas, es divisat entre sos tres filh, Arcquelaos recebent la mitat del reialme (Judèa) e lo títol d'etnarc, Eròdes Antipas e Felip recebent cadun un quart del territòri, respectivament la Galilèa e Traconitida, e tanben los títols de tetracs. Mai tard, lo reialme d'Eròdes desaparéis e Judèa serà incorporada a Siria.
Nicolau de Damas, professor, amic e conselhièr d'Eròdes escrich 144 libres istorics a la losanja d'Eròdes. Constituís un dossièr de diferents documents oficials al subjècte del drechs dels Josieus de la Diaspora, per exemple en Asia Menora e dins las illas ionianas.
La benvolença d'òerdes pels Grècs pagans e los Samaritans li a valguèt l'ostilitat dels Farisians. Flavi Josèp pretend que just abans sa mòrt, auriá volgut ordonar un chaple dels doctors farisiens « per èsser segur que los Josieus plorèsson après sa mòrt[20] ».
La tradicion crestina, a partir dels Evangèlis, es de contunh ostil a Eròdes. Li atribuís lo Chaple dels Innocents. Dins l'iconografia e dins los mistèris medievals, es presentat en un vielh crudèl e tiranic.
Lo tombèl
[modificar | Modificar lo còdi]Lo 7 de mai de 2007, una equipa d'arqueològs menada pel professor Ehud Netzer, de l'Universitat Ebraïca de Jerusalèm, anoncièt aver decobèrt la tomba d'òErdes al suc de l'Erodion, a una dosena de quilomètres al sud de Jerusalèm[21]. Las escavacions començadas en 1950 per un grop de monges franciscans, puèi recomençadas en 1972 per d'arqueològs israelians jos la direccion d'Ehud Netzer.
En febrièr de 2013, una exposicion al musèu d'Israèl mòstra lo sarcofag, d'ont una primièra polemica, l'Erodion essent en Cisjordania[22]. Una autra polemica, un pauc mai tard, pòrta sus l'autenticitat del monument, que las dimensions e caracteristicas semblan pas respondre ni al gòst de la grandor d'Eròdes, ni a son sens arquitectural[23].
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011, (Voir p. , sur le Massacre des Innocents)
Articles connexes
[modificar | Modificar lo còdi]Liens extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Notas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Voir Autour de la figure d'Hérode, par Michel Remaud.
- ↑ Christian-Georges Schwentzel, "Hérode le Grand", Pygmalion, Paris, 2011, p. .
- ↑ Christian-Georges Schwentzel, "Hérode le Grand", Pygmalion, Paris, 2011, p. .
- ↑ 4,0 4,1 4,2 et 4,3 Christian-Georges Schwentzel, "Hérode le Grand", Pygmalion, Paris, 2011, p. .
- ↑ Mireille-Hadas Lebel, Le contexte historique des débuts du Talmud : Le conflit entre pharisiens et saducéens, conférence pour Akadem, campus numérique juif, 28/05/2007, conférence en ligne.
- ↑ Christian-Georges Schwentzel, "Hérode le Grand", Pygmalion, Paris, 2011, p. 39-40.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 et 7,6 Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011 (ISBN 9782756404721), p. 40.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 et 8,5 Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011, p. 41.
- ↑ 9,0 9,1 et 9,2 Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011, p. 42.
- ↑ Periochae de Tite-Live, 127.
- ↑ Plutarque, Vie d’Antoine, 33.
- ↑ Clément Huart & Louis Delaporte, L'Iran Antique, Albin Michel, coll.
- ↑ Velleius Paterculus, Histoire romaine, II, 78.
- ↑ Florus, Abrégé de l’Histoire romaine, IV, 9.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 et 15,6 Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011, p. 44.
- ↑ 16,0 et 16,1 Christian-Georges Schwentzel, Hérode le Grand, Pygmalion, Paris, 2011, p. 47.
- ↑ Menahem Stern, "La Société juive à l’époque du second Temple : prêtrise et autres classes" dans La société juive à travers l'histoire.
- ↑ (en) Duane W. Roller, The building program of Herod the Great, University of California Press, 1998, p. : « [...] an intensive architectural program, which especially flourished in the twenty years between 29 and 9 B.C.
- ↑ ..
- ↑ Guerre des Juifs, livre I, XXXIII, 6.
- ↑ Voir Découverte archéologique : le tombeau d’Hérode par Michel Remaud.
- ↑ Polémique autour du tombeau d'Hérode.
- ↑ La tombe d'Hérode serait bien trop modeste, Le Monde, 2-3-4 novembre 2013.