Užice
| Užice Ужице | ||
|---|---|---|
 | ||
| ||
| Styresmakter | ||
| Region Distrikt |
Šumadija og vestlege Serbia Zlatibor | |
| Geografi | ||
| Flatevidd | 667 km² | |
| Flatevidd - By |
667 km² | |
| Innbyggjarar[1] - By (2022) - Byområde |
69997 48539 | |
| Tidssone - Ved sommartid |
UTC 01:00, UTC 2 (UTC) UTC 2 (UTC) | |
| Diverse anna | ||
| Postnummer | 31000 | |
| Bilnummer | UE | |
| Heimeside: www.graduzice.org | ||
| Plassering | ||
 | ||
Užice (kyrillisk Ужице) er ein by og kommune i Serbia. I 2022 hadde sjølve byen 48 539 innbyggjarar, men medrekna forstadane har byen nesten 70 000 innbyggjarar.[1] Han er det administrative senteret i distriktet Zlatibor. Byen ligg ved breidda av elva Đetinja.
Historie
[endre | endre wikiteksten]Antikken
[endre | endre wikiteksten]Regionen der Užice ligg vart først busett av illyrarar, særleg stammene Parthini og Autariatae. Gravene deira finst i heile regionen. Regionen vart annektert av Romarriket og vart ein del av provinsen Dalmatia.
Mellomalderen og Det osmanske riket
[endre | endre wikiteksten]I mellomalderen flytta fleire slaviske folk til området. Rundt 1180 annekterte Stefan Nemanja Užice til Raška (Sandžak) . Då kong Dragutin abdiserte til fordel for broren Milutin, heldt han kontrollen over Užice og fekk regionen Mačva av den ungarske kongen. Av dette danna han kongedømet Srem. Då kong Dragutin døydde, vart landområda hans annektert av Serbia. Etter tsar Stefan Dušan døydde, kom Užice under Vojislav Vojinović sin kontroll, men han vart styrta av Nikola Altomanović. Lazar av Serbia og Tvrtko I av Bosnia slo Nikola Altomanović og delte landområdet hans mellom seg. Užice kom då under Knez Lazar sin kontroll.
Užice vart erobra av Det osmanske riket i 1463, og var ein del av Beograd Pašaluk fram til 1807, då han vart frigjort av ein serbisk hær under det første serbiske opprøret. Han var det administrative setet i regionen og distriktet, med mange handelsmenn og handverkarar. Først mot slutten av 1800-talet utvikla han seg til ein industriby. Det første vasskraftverket i Serbia vart bygr i Užice, basert på prinsippa til Nikola Tesla. Det vart bygd i elva Đetinja i 1900.
Republikken Užice
[endre | endre wikiteksten]I 1941 vart Užice frigjort av partisanane, som gjorde byen som hovudstad i Republikken Užice. Denne republikken var ein kortvarig ministat som eksisterte hausten 1941 i den vestlege delen av det naziokkuperte Serbia.
Republic Užice bestod av nesten heile det vestlege Serbia, og hadde meir enn 300 000 innbyggjarar. Han låg mellom elvane Skrapež i nord, Drina i vest, Zapadna Morava i aust og Uvac i sør.
På denne tida produserte fabrikkane i Užice hovudsakleg utstyrt for militært bruk. Tog og vegar fungerte og det vart trykt bøker og aviser, medan krigen heldt fram i Jugoslavia og verda elles.
I november 1941 gjenerobra derimot Wermacht området, medan dei fleste partisanane flykta til Bosnia, Sandžak og Montenegro.
Jugoslvia
[endre | endre wikiteksten]Det sosialistiske Jugoslavia vart oppretta etter den andre verdskrigen og Užice fekk namnet Titovo Užice (Титово Ужице). Frå 1992, då kommuniststyret i landet kollapsa, vart «Titovo»-delen (som tyder «Titovo sin») av namnet fjerna. Han var ein av åtte byar i Jugoslavia som fekk dette tilnamnet, og som følgje av dette vart det investert mykje pengar i infrastruktur og lokale fabrikkar i byen.
1990-åra
[endre | endre wikiteksten]I 1990-åra gjekk det dårleg økonomisk i Užice som følgje av krig og politisk ustabilitet.
I 1999 vart byen bombardert fleire gonger under NATO-bombinga av Jugoslavia i 1999. 6. mai vart mange vegar, motoverga, flyplassen og både sivile og offentlege byggverk råka av bombene[2].
Det moderne Užice
[endre | endre wikiteksten]I dag er industrien den viktigaste næringa i Užice kommune. Den mest utvikla industrien er ikkje-jernhaldig metallurgi, metallhandsaming og tekstilindustri.
Dei viktigaste føretaka er Valjaonica bakra og Valjaonica aluminijuma, Metaloprerada, Alfaplast, Tvrdi metal, Woksal, Sinter, Autoventil og FASAU, alle i metallindustrien, og i tekstilindustrien er det Frotex, Kadinjača og Desa Petronijević.
Bydelskommunar
[endre | endre wikiteksten]Frå 2013 er Užice er delt inn i to bydelskommunar, Sevojno og Užice.[3]
| Folketal 2002 | Folketal 2011 | Folketal 2022 | |
|---|---|---|---|
| Užice | 75 577 | 70 939 | 63 571 |
| Sevojno | 7 445 | 7 101 | 6 426 |
| Užice | 83 022 | 78 040 | 69 997 |
Befolkningsutvikling
[endre | endre wikiteksten]| År | Folketal[4] |
|---|---|
| 1948 | 45 667 |
| 1953 | 50 755 |
| 1961 | 57 062 |
| 1971 | 67 555 |
| 1981 | 77 049 |
| 1991 | 82 723 |
| 2002 | 83 022 |
| 2011 | 78 040 |
| 2022 | 69 997 |
Busetnader
[endre | endre wikiteksten]Dei største busetnadane i kommunen er:[4]
| Bydelskommune | Folketal 2002 | Folketal 2011 | Folketal 2022 | |
|---|---|---|---|---|
| Užice | Užice | 55 083 | 52 646 | 48 539 |
| Sevojno | Sevojno | 7 445 | 7 101 | 6 426 |
| Drijetanj | Užice | 1 092 | 1 316 | 1 284 |
| Buar | Užice | 1 049 | 1 082 | 1 076 |
| Volujac | Užice | 1 094 | 922 | 818 |
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Užice» frå Wikipedia på engelsk, den 23. mars 2009.
Referansar
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 «Укупан број становника, по насељеним местима / Total population, by settlements» (xlsx). Републички завод за статистику (Statistikkontoret for Republikken Serbia). Henta 30. september 2024.
- ↑ Warfacts.org.yu (1999). «(NATO Aggression) Civilian Infrastructure: Uzice». Arkivert frå originalen 4. desember 2007. Henta 23. mars 2009.
- ↑ «Одлука о изменама и долунама статута града Ужица (Vedtak om endring av statuttane for byen Užice)» (PDF). Службени лист града Ужица 11/2013 (Offisielt lysingsblad for byen Užice). Град Ужице. 30. mai 2013. Henta 3. oktober 2024.
- ↑ 4,0 4,1 «"Упоредни преглед броја становника 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. и 2022. године Comparative overview of the number of population in 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. and 2022."». stat.gov.rs. Statistical Office of the Republic of Serbia. Henta 30. september 2024.