Tungtvatn
Tungtvatn eller tungvatn er vatn der dei to hydrogenatoma (H) i molekylet er tungt hydrogen , såkalla deuterium (D). Tungtvatn blir òg kalla deuteriumoksid .
| Eigenskapar | Tungtvatn | Naturleg vatn |
| Molekylvekt (u) | 20,02760 | 18,01528 |
| Tettleik (g/cm³) ved 25 °C | 1,10452 | 0,99701 |
| Høgste tettleik (g/cm³) | 1,10602 | 1,00000 |
| Temperatur (°C) ved høgste tettleik | 11,23 | 3,98 |
| Frysepunkt (°C) | 3,81 | 0,00 |
| Kokepunkt (°C) | 101,42 | 100,00 |
Eigenskapar
[endre | endre wikiteksten]Tungtvatn har liknande kjemiske eigenskapar som naturleg vatn, men er noko mindre reaktivt. Tabellen til høgre samanliknar nokre eigenskapar for tungtvatn og naturleg vatn.
Tungtvatn er ikkje giftig i små mengder, men ved inntak av større mengder kan stoffskiftet sakka ned av di vatn inngår i dei fleste biokjemiske reaksjonar, og tungtvatn altså er mindre reaktivt.
Førekomst og framstilling
[endre | endre wikiteksten]Om lag 1/6000 av molekyla i naturleg vatn er tungtvatn, og tungtvatn kan framstillast ved destillasjon eller elektrolyse av naturleg vatn. For framstilling av tungtvatn i industriell skala er det mest økonomisk å kombinera desse metodane med andre kjemiske prosessar som t.d. ammoniakk/hydrogenutbyting eller hydrogensulfid/vassutbyting.
Bruk
[endre | endre wikiteksten]Tungtvatn blir brukt som kjølevatn i atomreaktorar fordi det inneheld fleire nøytron enn naturleg vatn og bremsar ned nøytron frå kjernereaksjonane i brennstoffet utan å absorbera dei, slik at desse nøytrona lettare kan delta i nye kjernereaksjonar.
Tungtvatn har null magnetisk moment sjølv om det blir plassert i eit sterkt magnetfelt og forstyrrar ikkje analyse av nukleærmagnetresonans (NMR) i kjemiske stoff, og kan difor brukast som løysemiddel under slik analyse.
