Mälaren

Mälaren
innsjø
Land	Sverige
Areal	1 140 km²
Middeldjupn	13 m
Største djupn	64 m
Volum	14 km³
Koordinatar	59°30′N 17°12′E
Øyar	Selaön, Svartsjölandet
Mälaren 59.5°N 17.2°E / 59.5; 17.2
Mälaren, den tredje største innsjøen i Sverige. Mälaren, den tredje største innsjøen i Sverige.
Wikimedia Commons: Mälaren

Mälaren er ein innsjø som ligg i Svealand i Sverige. Mälaren, som er den tredje største innsjøen i Sverige, strekkjer seg over eit 1 140 kvadratkilometer stort areal. Frå aust til vest måler Mälaren 120 kilometer. Ein reknar med at han inneheld 14,3 milliardar kubikkmeter vatn. Namnet Mälaren kjem sannsynleg av det norrøne ordet mælir, som tyder grus.

Geografi

Mälaren som renn ut i Austersjøen ligg i landskapa Västmanland, Uppland og Södermanland. Området kring innsjøen kallast med eit fellesnamn for Mälardalen. Langs Mälaren sine strender ligg ei rekkje byar: Köping, Västerås, Mariefred, Strängnäs, Södertälje og hovudstaden Stockholm. Mälaren er rik på vikar, sund og øyar. Dei største øyane er Selaön og Svartsjölandet. Det finst over 7 800 holmar i Mälaren som er mindre enn 10 mål. På øya Björkö låg i vikingtida byen Birka. Birka var dåtidas viktigaste maktsentrum i Sverige.

Vest for øya Adelsö finn ein det største djupet: 64 meter. Elles ligg Mälaren sitt gjennomsnittsdjup på om lag 10 meter.

Historisk var Mälaren ein fjordarm til Austersjøen. I notida har Mälaren sin vasstand vorte regulert slik at innsjøen ligg noko høgare (0,7 meter) enn saltsjøen. Dei siste hundre åra har vasstanden stige med 0,4 meter samanlikna med Austersjøen. Mesteparten av auken kjem av landhevinga.

Damluker ved brua Riksbron stoggar brakkvatn frå å strøyme inn i Mälaren viss vasstanden stig i saltsjøen. Innsjøen sitt vatn renn ut i Austersjøen på fleire stader: i Stockholm gjennom Norrström og Söderström - desse straumane ligg nord og sør for Stadsholmen (Gamla stan). Det meste vatnet tek vegen gjennom Norrström. Viss vasstanden vert ekstremt høg nyttast òg Hammarbyleden og Södertälje kanal til avrenning. Somme tider (seinast i 2001) har høg vasstand truga å oversvøyme undergrunnsstasjonen Gamla Stan.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Mälaren» frå Wikipedia på svensk, den 23. desember 2008.