Brukar:F.bendik/Peisistratos

Akropolis i Athen, som Peisistratos tok kontroll over, slik Leo von Klenze forestilte seg helligdommen, 1846.

Peisistratos (gresk: Πεισίστρατος) (ukjend fødselsdato, død 527/528 f.Kr.) var ein gresk statsmann som vart tyrann (den som tek makta ved makt) og styrde i Athen i løpet av det meste av perioden mellom 561 og 527 f.Kr. Hans ettermæle kviler hovudsakleg på at han innførde festivalen Panathenaia og følgjande det første forsøket på å frambringe ein endeleg versjon av dei homeriske epos. Peisistratos' kamp for dei lågare samfunnsklassene i Athen, hyperakrioi, (sjå nedanfor) kan vurderast som eit tidleg forsøk på populisme eller faktisk òg sosialisme. Medan han hadde makta nølte Peisistratos ikkje med å konfrontera aristokratiet, og han greidde i stor grad å minska privilegia til adelen, konfiskerte deres landområde og vidarefordelte desse til dei fattige. Han oppretta òg mange religiøse og kunstneriske program.

Peisistratidene er fellesomgrepet for tre tyrannar som styrde i Athen frå 546 til 510 f.Kr., og då Peisistratos og hans to søner, Hipparkhos og Hippias.

Populær tyrann

Areopagos sett frå Akropolis i Athen.

Arv og ettermæle

Peisistratos døydde i 527 eller 528 f.Kr. Han vart etterfulgt av sin eldste son, Hippias, som saman med sin bror Hipparkhos styrde Athen på same vis som deres far hadde gjort. Etter eit vellukka mord på Hipparkhos igangsett av Harmodios og Aristogeiton («tyrannmordarane»), vart Hippias paranoid og undertrykkjande. Denne haldningsendringa førde til mange i Athen mista respekten for han. Familien Alkmaionidene bidrog til å avsetja tyranniet ved å bestikke orakelet i Delfi til å fortelja Sparta om å frigjera Athen, kva for eit skjedde i 510 f.Kr. Peisistratidene vart ikkje avretta, men vart tvinga i landflyktighet. Seinare hjelpte Kleisthenes, ein lyder av Megakles, til å etablera eit demokrati basert på endringar av lovreformene til Solon.

Eksterne lenkjer

• [1]Pesistrarts i Store norske leksikon.

Litteratur

• Berti, Monica (2004): Frå tirannide e democrazia: Ipparco figlio di Carmo e il destino de Pisistratidi ad Atene. Alessandria: Edizioni Dell’Orso
• Cahill, Thomas (2003): Sailing the Wine Dark Sea: Why the Greeks Mattar. New York: Doubleday.
• French, A. (Mars 1959): The Party of Peisistratos» i: Greece & Rome. Vol. 6, No. 1, s. 45-57
• Garland, Robert (1988): Greek Spectacles and Festivals - Civilization of the Ancient Mediterranean World: Greece and Rome. Red. Grant, Michael & Kitzinger, Rachel. 3 bind. New York: Scribner’s. Bind 1, 1148.
• Hornblower, Simon & Spawforth, Anthony rei. (2003): Peisistratus I - The Oxford Classical Dictionary. 3. utg. Oxford University Press.
• Lavelle, B. M. (2005): Fame, Money and Power: The Rise of Peisistratos and «Democratic» Tyranny at Athens. The University of Michigan Press.
• Lavelle B. M. (1991): The Compleat Anglar: Observations on the Rise of Peisistratos in Herodotos (1.59-64) The Classical Quarterly. New Series, Vol. 41, No. 2. s. 317-324.
• Roisman, Joseph, & overs. ved Yardley, J.C (2011): Ancient Greece from Homer to Alexander, Blackwell Publishing Ltd. ISBN 1-4051-2776-7