Åhus
55°55′24.355″N 14°17′28.151″E / 55.92343194°N 14.29115306°E
| Åhus | |||
| tettstad | |||
 Torget i Åhus.
| |||
| Land |  Sverige
| ||
|---|---|---|---|
| Areal | 1 189 km² | ||
| Folketal | 10 487 (31. desember 2020) | ||
 Åhus 55°55′43″N 14°17′42″E / 55.928534607839°N 14.295047355183°E | |||
| Wikimedia Commons: Åhus | |||
Åhus er ein tettstad i Kristianstads kommun i austlege Skåne, ved utløpet til Helge å i Hanöbukten. Staden har 10 487 fastboende (2020) og mottar mange sommargjester.
Historie
[endre | endre wikiteksten]Åhus si historie går tilbake til sein jernalder, då ein viktig handelsplass blei etablert litt lenger opp langs elva i forhold til dagens Åhus. Namnet kjem frå det oldnordiske ordet aos, som tyder «elveos». Åhus var då ein del av det danske riket. På 1100-talet blei det oppført ei borg utanfor byen etter kontinentalt førebilete, truleg av erkebiskop Eskil i Lund. Denne borga fekk namnet Aose-hus. Blømingstida opplevde byen frå 1200- til 1400-talet, då han høyrte under Lunds erkebispesete. Mellom anna blei det då oppført ein bymur; i dag er restane etter denne muren dei best bevarte restane av ein ringmur frå mellomalderen i Sverige. Dei eldste, kjende byrettane er frå 1326, men i følgje byen sin eigen tradisjon reknar ein med at byen blei grunnlagt i 1149, då erkebiskop Eskil fekk han i forlening.
Byen mista mykje av tydinga si i og med reformasjonen på 1500-talet, eit hundreår då òg svenske plyndringstog råka området hardt og mellom anna la borga i ruinar. Nedgangstida enda med at Åhus mista byrettane sine i 1617, då Christian IV grunnla festningsbyen Christianstad. I 1658 tilfalt Åhus saman med resten av Skåne Sverige ved freden i Roskilde.
På 1720-talet byrja ein å dyrke tobakk ved Åhus. Dyrkinga stoppa på midten av 1960-talet. I moderne tid er Åhus blitt kjent for ålefiske og for produksjonen av Absolut vodka.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Åhus» frå Wikipedia på bokmål, den 29. juni 2012.