werk

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  werk    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈwɛr^ək / (1 of 2 lettergrepen)
• IPA: /ʋɛrk/

Woordafbreking

• werk

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘arbeid’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 776.
• erfwoord: Middelnederlands werc, ontwikkeld uit Oergermaans *werkan, bij Indo-Europees *uerǵ- ‘doen, maken, werken’, waartoe ook behoren Oudbretons gwerg ‘werkzaam’, Oudgrieks érgon ‘werk’ en Avestisch varəza- ‘het werken’. Evenals Nederduits Wark, Duits Werk en Fries wurk.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	werk	werken
verkleinwoord	werkje	werkjes

Zelfstandig naamwoord

het werk o

1. dat wat gedaan moet worden, klus, arbeid, karwei

   • Het werk dat moest gebeuren, is voltooid. 

2. beroep

   • Het werk van Hans is buschauffeur. 

   ▸ Onder het koken vertelde Barbie mij over zijn werk als hotelmanager en hoe zwaar het was om jarenlang voor dag en dauw op te moeten staan en op alle feestdagen te moeten werken.

3. de plek waar men werkt, werkplek

   • Hans kwam vandaag te laat aan op het werk. 

4. dat wat gemaakt is, zoals een kunstwerk, pennenvrucht, boekwerk, oeuvre, of opus

   • Het werk van Magritte zal op de veiling verkocht worden. 

5. een figuurtje in breiwerk ter versiering

   • Een trui met een werkje. 

6. (werktuigbouwkunde) een aangedreven mechaniek dat steeds dezelfde functies verricht zoals het overbrengen van beweging, het verplaatsen van lasten, het aanwijzen van tellerstanden, het afspelen van muziekautomaten etc.

   • De aandrijflijn van een molen noemt men het "gaande werk". 

Synoniemen

• (2) baan, vak, job
• (3) werkvloer
• (6) mechaniek

Verwante begrippen

• (2) emplooi, bezigheden
• (6) automaat

Hyponiemen

• (intensivering) klassewerk

   

AJC-werk Kamerwerk Steenwerk aardewerk aardwerk achterbanwerk achterwerk acteerwerk advieswerk afstudeerwerk ajourwerk akkerwerk ambachtswerk ambassadeurswerk analysewerk applicatiewerk archiefwerk askoppelwerk au-pairwerk avondwerk baardwerk baggerwerk bandwerk bankwerk basiswerk baswerk bedrijvenwerk beeldhouwwerk beeldschermwerk beeldsnijwerk beeldwerk beenwerk begrotingswerk beheerswerk beheerwerk bejaardenwerk bekeringswerk bemiddelingswerk benenwerk bergingswerk bergwerk beroepingswerk beslagwerk besmet werk bestuurswerk betonwerk beukwerk beulenwerk beulswerk bevloeiingswerk bibliotheekwerk bierwerk bijwerk bindwerk binnenschilderwerk binnenwerk blaaswerk blankwerk blikwerk bloemwerk blokwerk blussingwerk bluswerk bochtenwerk boekwerk boerenwerk bolwerk bontwerk boorwerk borduurwerk borstwerk boulewerk bouwwerk bovenwerk breekwerk breeuwwerk breiwerk broddelwerk bronswerk buitenwerk buitenwerks bureauwerk burgerwerk buurthuiswerk buurtwerk camerawerk cijferwerk clubhuiswerk commissiewerk compilatiewerk constructiewerk controlewerk correctiewerk dagwerk dakwerk danswerk deeltijdwerk defensiewerk denkwerk detailwerk detectivewerk dichtwerk dokwerk draaiwerk drijfwerk drukwerk drumwerk dubbeltjeswerk duivelswerk duowerk duwwerk e-werk echowerk eindexamenwerk eindwerk ellebogenwerk ensemblewerk etswerk evangelisatiewerk examenwerk fabriekswerk filigraanwerk filmwerk flexwerk flitswerk fotowerk freelancewerk fröbelwerk futselwerk galeiswerk gangwerk geduldwerk geheugenwerk gekkenwerk gemeenschapswerk gemeentewerk geschiedwerk gespreksgroepenwerk gietwerk giswerk glaswerk gleierwerk gleiswerk gokwerk goochelwerk gooi-en-smijtwerk goudwerk graafwerk gradeerwerk grafwerk groepswerk grofwerk grondwerk grotwerk haakwerk haarwerk haastwerk hamerwerk handenwerk handwerk hang-en-sluitwerk hangwerk haspelwerk havenwerk heilswerk heiwerk heksenwerk hekwerk herculeswerk hersenwerk herstellingswerk herstelwerk hijswerk hoekenwerk holbeinwerk hondenwerk hoofdwerk hoornwerk houtwerk huishoudwerk huiswerk huzarenwerk ijzerwerk infrastructuurwerk ingenieurswerk inlegwerk inlichtingenwerk inpakwerk inrichtingswerk installatiewerk interimwerk invalwerk jaarwerk jatwerk jeugdwerk jongenswerk jongerenwerk kabinetwerk kalfaatwerk kamermuziekwerk kantoorwerk kantwerk kapotwerk karveelwerk keeperswerk kenniswerk kerelswerk kerkenwerk kerkwerk kermiswerk kettingwerk keukenwerk kinderwerk kistwerk kladwerk klaswerk klauterwerk klerkenwerk klimwerk klinkwerk klungelwerk knalwerk knip-en-plakwerk knipwerk knoeiwerk knoopwerk knutselwerk koeliewerk koetswerk koorwerk koperwerk kopieerwerk kopiewerk kopwerk kraftwerk kristalwerk kroonwerk kruimelwerk kruiswerk kunstwerk kwajongenswerk kwaliteitswerk laboratoriumwerk lacetwerk lakwerk lapjeswerk lapwerk laswerk latwerk leerwerk leeswerk legwerk leiwerk levenswerk lichaamswerk liefdadigheidswerk liefdewerk lijstwerk lobbywerk lofwerk loodgieterswerk loodgieterwerk loofwerk loonwerk loopwerk lopendebandwerk luiwerk maakwerk maaswerk maatwerk mannenwerk massamaatwerk matwerk meerwerk meesterwerk meetwerk meidenwerk mengelwerk mensenwerk metselwerk migrantenwerk millimeterwerk minderwerk minister van Werk missiewerk modellenwerk monnikenwerk muurwerk muziekwerk naaiwerk nachtwerk naderingswerk nakijkwerk naslagwerk nattevingerwerk nawerk netwerk offsetdrukwerk ombudswerk ompakwerk onderhoudswerk onderhoudwerk onderwerk onderzoekswerk ontwikkelingswerk opbouwwerk opdrachtwerk opknapwerk oplapwerk oproepwerk opsporingswerk opzoekingswerk opzoekwerk organisatieadvieswerk organisatiewerk orkestwerk ouderenwerk overwerk overzichtswerk paalwerk pakwerk paneelwerk papegaaienwerk papierwerk partijwerk parttimewerk paswerk patiëntiewerk pelswerk personeelswerk peuterwerk peuzelwerk pianowerk pijpwerk pionierswerk plaatwerk plakwerk plankwerk plateelwerk platteerwerk platwerk pleisterwerk plempwerk pletwerk ploegenwerk ploegwerk poetswerk pokkenwerk polderwerk polijstwerk politiewerk pompjeswerk porseleinwerk prachtwerk precisiewerk priegelwerk prikwerk printwerk productiewerk proefwerk programmeerwerk projectwerk prozawerk prullenwerk prulwerk prutswerk puzzelwerk raadswerk raaiwerk raamwerk raapwerk radarwerk raderwerk randwerk rasterwerk recherchewerk reclasseringswerk reddingswerk reddingwerk referentiewerk regeerwerk regelwerk rekenwerk remmingswerk remmingwerk remwerk reparatiewerk repetitiewerk restauratiewerk reukwerk reuzenwerk richelieuwerk rijmwerk rijspakwerk rijswerk rinkelwerk rioleringswerk rivierwerk roerwerk roffelwerk rolwerk roosterwerk rotwerk routinewerk ruwwerk saneringswerk satanswerk schaakwerk schaduwwerk schiemanswerk schilderswerk schilderwerk schoolwerk schoonmaakwerk schotwerk schrijfwerk schrijnwerk schuurwerk secondewerk sectielwerk seizoenswerk seizoenwerk seriewerk slagwerk slavenwerk sleurwerk sleutelwerk sloopwerk slotwerk sluikwerk sluitwerk smeedwerk smidswerk smoelwerk smokwerk smoutwerk snijwerk snipperwerk snoeiwerk snuffelwerk sociaal-cultureel werk soldeerwerk solidariteitswerk solowerk spanwerk specialistenwerk speeltuinwerk speelwerk speurwerk spinwerk spionagewerk spitwerk spuitwerk stadswerk stafwerk staketwerk stampwerk standaardwerk stationswerk steigerwerk stempelwerk stikwerk stipwerk stompwerk stopwerk stortwerk straathoekwerk straatwerk strafwerk stucwerk studentenwerk studiewerk stukadoorswerk stukadoorwerk stukwerk stuntwerk suikerbakkerswerk suikerwerk takelwerk takwerk tapijtwerk tariefwerk teamwerk tegelwerk tekenwerk televisiewerk telwerk testwerk tewerk theaterwerk thuiswerk tichelwerk tijwerk tikwerk tilwerk timmermanswerk timmerwerk tinwerk titanenwerk toetswerk toneelwerk tongwerk topwerk touwwerk toynbeewerk traceerwerk traliewerk trekwerk tuinwerk typewerk typwerk uitzendwerk uitzoekwerk undercoverwerk uurwerk vaatwerk vakantiewerk vakbondswerk vakwerk veldwerk verbeterwerk verbouwingswerk verdedigingswerk verfwerk verstelwerk vertaalwerk verzamelwerk verzetswerk vestingwerk videowerk vingerwerk vitselwerk vlechtwerk vletwerk vliegwerk vluchtelingenwerk voegwerk voetenwerk voorbereidingswerk voorlichtingswerk voortwerk voorwerk vormingswerk vouwwerk vredeswerk vrijwilligerswerk vrouwenwerk vuurwerk walswerk waterstaatswerk waterwerk weefwerk weekendwerk weerwerk wegwerk welfarewerk welzijnswerk werklozenwerk wielwerk wijkwerk witwerk wonderwerk woonwagenwerk zaagwerk zaterdagwerk zeilwerk zendelingswerk zendingswerk zetwerk zilverwerk zoekwerk zomerwerk zondagswerk zoomwerk zweetwerk

Afgeleide begrippen

   

Werkendam bewerkstelligen leer-en-werkstraf leer-werkbedrijf leer-werkhuis leer-werkplaats leer-werkplek leer-werkplicht leer-werkroute leer-werktraject onwerkzaam te werk gaan werk-e-mail werk-leerbaan werk-leerplicht werk-leertraject werk-naar-werkconstructie werk-privébalans werkaanbieding werkaanbod werkachtig werkadres werkafspraak werkarm werkatelier werkbaas werkbak werkbalk werkbank werkbedrijf werkbeest werkbegeleider werkbegeleiding werkbelasting werkbeleving werkbemiddeling werkbenadering werkbeschrijving werkbesparend werkbespreking werkbestand werkbeurs werkbezoek werkbij werkbijeenkomst werkblad werkboek werkbon werkbonus werkboot werkbreedte werkbrief werkbriefje werkbroek werkbudget werkbundel werkcarrière werkclassificatie werkcoach werkcollege werkcomité werkcommissie werkconferentie werkcoupé werkcreatie werkcultuur werkdadig werkdag werkdagelijks werkdefinitie werkdek werkdiner werkdiscipline werkdiskette werkdivisie werkdocument werkdoos werkdrift werkdruk werkduur werkeenheid werkeiland werkelektrode werkelijk werkeloos werken werkendag werkervaring werkethiek werkethos werkezel werkfocus werkformulier werkfront werkfruit werkfunctie werkgarantie werkgebied werkgeefster werkgeheugen werkgelegenheid werkgemeenschap werkgemeente werkgerei werkgerelateerd werkgeven werkgevend werkgever werkgroep werkhanden werkhandschoen werkhaven werkheilig werkheilige werkhervatting werkhoek werkhok werkhond werkhoogte werkhotel werkhouding werkhout werkhuis werkhypothese werkijver werkindeling werkinrichting werkinstructie werkinstrument werkintake werkjaar werkkamer werkkamp werkkapitaal werkkast werkkat werkkledij werkkleding werkkleren werkklimaat werkkoffer werkkopie werkkracht werkkring werklamp werkland werklandschap werklast werkleider werkles werkleven werklied werklijn werklijst werklocatie werkloon werkloos werklunch werklust werkmaatschappij werkmail werkmakker werkman werkmand werkmap werkmateriaal werkmeester werkmens werkmethode werkmiddelen werkmier werkmigrant werkmilieu werkmodel werkmodus werkmoeder werknaam werkneemster werkneerlegging werknemen werknemer werkniveau werknomade werknota werkobject werkomgeving werkomstandigheden werkonbekwaam werkonderbreking werkongeval werkontbijt werkonwillige werkonzekerheid werkopdracht werkoppervlak werkorder werkorganisatie werkos werkovereenkomst werkoverleg werkpaard werkpak werkpakket werkpaleis werkpaspoort werkpauze werkperiode werkplaats werkplan werkplanning werkplein werkplek werkplezier werkplicht werkploeg werkplunje werkpost werkpraktijk werkprestatie werkproces werkprogram werkprogramma werkproject werkpunt werkput werkrechter werkregeling werkrelatie werkritme werkrooster werkruimte werkschema werkschip werkschoen werkschool werkschrift werkschuw werkset werksfeer werksituatie werkslaaf werksoort werkspoor werkstaat werkstad werkstage werkstaking werkstation werkstellig werkstijl werkstraf werkstress werkstroom werkstudent werkstuk werktaal werktafel werktegoed werktekening werktekst werktemperatuur werktempo werkterrein werktijd werktitel werktoerist werktop werktrein werktrui werktuig werkuur werkvak werkvakantie werkveld werkverband werkverbod werkverdeling werkvergadering werkvergunning werkverhouding werkverkeer werkverlet werkverruimend werkverruiming werkverschaffer werkverschaffing werkverslaafde werkverslaving werkvertrek werkverzuim werkvisum werkvlak werkvloer werkvoetbal werkvolk werkvolume werkvoorbereider werkvoorbereiding werkvoorraad werkvoorziening werkvoorzieningschap werkvoorzieningsschap werkvorm werkvrouw werkweek werkweg werkweigeraar werkweigering werkwens werkwereld werkwijze werkwijzer werkwillig werkwinkel werkwoord werkwoordelijk werkwoorden werkzaamheden werkzekerheid werkzoekend werkzoekende werkzone werkzuster woon-werkafstand woon-werkkilometer woon-werkproject woon-werkverkeer zendeling-werkman

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1]: Werk aan de winkel zijn veel werk te verzetten zijn Werken als een paard Zeer hard werken Werken zolang het dag is werken zo lang iemand kan De kroon op het werk zetten Het werk prachtig voltooien Een goed begin is het halve werk. beter een goede start te maken dan later puin te moeten ruimen ofwel: met een goede voorbereiding kan het werk goed en snel gedaan worden Ergens werk van maken ergens mee aan de gang gaan Goed gereedschap is het halve werk. door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard In de hand werken iets helpen erger worden Je een slag in de rondte werken Loon naar werken krijgen loon krijgen dat in overeenstemming is met het gedane werk Maak je maar boos, dan heb je twee keer werk, één keer om boos te worden, en één om niet meer boos te zijn. woede kost veel energie en lost niets op Vele handen maken licht werk. als een karwei samen wordt opgepakt is het snel en gemakkelijk gedaan Zich de tandjes werken Zich het schompes werken Zich uit de naad werken hard werken [1]: het werk neerleggen de arbeid opschorten

Vertalingen

    1. dat wat gedaan moet worden   

Afrikaans: werk (af) Duits: Arbeit (de) v Engels: work (en), labour (en), toil (en) Frans: travail (fr) m Italiaans: lavoro (it) m

Pools: praca (pl) v Portugees: trabalho (pt) m Spaans: trabajo (es) m Vietnamees: việc làm (vi), công việc (vi)

    2. beroep   

Afrikaans: werk (af) Duits: Beruf (de) m Engels: profession (en), job (en), occupation (en) Frans: profession (fr) v, métier (fr) m Italiaans: lavoro (it) m

Pools: praca (pl) v Portugees: profissão (pt) v, trabalho (pt) m, ofício (pt) m Schots-Gaelisch: obair (gd) v Spaans: trabajo (es) m Vietnamees: việc làm (vi), công việc (vi)

    3. de plek waar men werkt, werkplek   

Afrikaans: werk (af) Duits: Arbeitsplatz (de) m Engels: workplace (en), workstead (en)

Italiaans: lavoro (it) m Portugees: trabalho (pt) m Spaans: trabajo (es) m

    4. dat wat gemaakt is, kunstwerk   

Afrikaans: werk (af) Duits: Werk (de) o Engels: work (en) Frans: œuvre (fr) v

Italiaans: opera (it) v Spaans: obra (es) v Vietnamees: công trình (vi)

    er is werk aan de winkel   

Duits: es gibt viel zu tun

    het werk neerleggen   

Duits: die Arbeit niederlegen

    5. mechaniek   

Engels: works (en)

1. vlaswerk (gewonden om een rokken)

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vlasvezels’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240.
• erfwoord: Middelnederlands werc, ontwikkeld uit Oergermaans *werkan, bij Indo-Europees *uerḱ/k-nó-; vgl. Welsh cywarch ‘hennep’. Evenals Nederduits Warg, Duits Werg en Fries wurk.

Zelfstandig naamwoord

het werk o

1. de verwarde, grove bij het hekelen afgescheiden afvaldraden van vlas of hennep, vooral de kortere draden

Synoniemen

• hede

Hyponiemen

• ruwwerk, pakwerk
• fijnwerk

Vertalingen

    hede, afval van vlas of hennep   

Afrikaans: werk (af) Bretons: stoub (br) Duits: Werg (de) o, Hede (de) v Engels: tow (en), oakum (en), hards (en) mv Frans: filasse (fr) v, étoupe (fr) v Italiaans: capecchio (it) m, stoppa (it) v Litouws: pakulas (lt) vmv

Pools: pakuły (pl) mv Portugees: estopa (pt) v Reto-Romaans: stuppa (rm) v Russisch: па́кля (ru) (páklja) v Servo-Kroatisch: kučina (sh) v Slowaaks: kúdeľ (sk) v, priadza (sk) v Spaans: estopa (es) v Tsjechisch: koudel (cs) Welsh: carth (cy) m

Werkwoord

vervoeging van
werken

werk

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van werken
   

   • Ik werk. 

2. gebiedende wijs van werken
   

   • Werk! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van werken
   

   • Werk je? 

Gangbaarheid

• Het woord werk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "werk" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.