ten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ten    (hulp, bestand)
• IPA: / tɛn / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘voorzetsel lidwoord’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1236

Voorzetsel

ten

1. samentrekking van te den (enkelvoud datief mannelijk en onzijdig), komt voor in staande uitdrukkingen

   • Dat is ten eerste niet gewenst en ten tweede niet mogelijk. 

Afgeleide begrippen

   

heden ten dage ten aanschouwen van ten aanzien van ten bate van ten bedrage van ten behoeve van ten bewijze van ten dienste van ten eerste ten eeuwigen dage ten eigen bate ten enenmale ten faveure van ten gerieve van ten gevolge ten gevolge van ten goede komen ten gunste van ten huidigen dage ten huize van ten langen leste ten lijve ten minste ten nadele van ten opzichte van ten overstaan van ten slotte ten spijt ten voordele van teneinde tenhemelopneming tenhemelschreiend tenminste tenslotte tentoon tentoonspreiden tentoonstellen tenuitvoerlegging tenzij

Uitdrukkingen en gezegden

• Ten beste geven

Stoett-215

• Ten hemel schreien

een toestand die zo erg is dat er eigenlijk direct iets aan gedaan zou moeten worden

• Beslagen ten ijs komen

goed voorbereid zijn en zeker zijn

• Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald

je kan beter iets voortijdig stoppen dan doorgaan tot het helemaal verkeerd gaat; wanneer je in de gaten hebt dat dit het niet de goede weg is, kun je beter stoppen en opnieuw beginnen

• De haren ten berge rijzen

ergens erg van schrikken

• Heden ten dage

• Iemand iets te ( of ten) goede houden

Stoett-709

• Iets ten doop houden

• Onbeslagen ten ijs komen

niet voorbereid zijn

• het vonnis ten uitvoer leggen

• zich iets ten doel stellen

een sterk voornemen hebben iets te bereiken

Gangbaarheid

• Het woord ten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ten" herkend door:

84 %	van de Nederlanders;
78 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

Uitspraak

• IPA: /tɛn/

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Nederlandse ten

Voorzetsel

ten

1. ten

Verwante begrippen

• ter

Angelsaksisch

Uitspraak

• IPA: /teːn/

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *tehun

Hoofdtelwoord

ten

1. tien; "10", het getal tussen negen en elf

Schrijfwijzen

• tēn
• tēne
• tīen
• tȳn

Overerving en ontlening

• Middelengels: ten / tene / tenne / tien
  • Engels: ten
  • Schots: ten

Engels

0	0	1	0

ten,
op een abacus

Uitspraak

• IPA: /tɛn/

Telwoord (Engels)
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26	27	28	29
30	31	32	33	34	35	36	37	38	39
40	41	42	43	44	45	46	47	48	49
50	51	52	53	54	55	56	57	58	59
60	61	62	63	64	65	66	67	68	69
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79
80	81	82	83	84	85	86	87	88	89
90	91	92	93	94	95	96	97	98	99
100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
106	109	1012	1015	1018	1021	1024	1027	1030	1033
1036	1039	1042	1045	1048	1051	1054	1057	1060	1063
1066	1069	1072	1075	1099	10100	10120	10303	103003	∞

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelengelse ten / tene / tenne / tien

Hoofdtelwoord

ten

1. tien

Verwante begrippen

• tenth

Middelengels

Uitspraak

• IPA: /tɛn/, /teːn/

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Angelsaksische ten / tēn / tīen / tȳn

Hoofdtelwoord

ten

1. tien; "10", het getal tussen negen en elf

Schrijfwijzen

• tene
• tenne
• tien

Verwante begrippen

• -tene
• -ty

Overerving en ontlening

• Engels: ten
• Schots: ten

Zelfstandig naamwoord

ten

1. meervoud van tothe

Middelnederlands

Woordherkomst en -opbouw

• Samenstelling van de woorden te en den

Voorzetsel

ten

1. ten; mannelijk datief
2. ten; onzijdig datief

Overerving en ontlening

• Nederlands: ten
  • Afrikaans: ten

Nedersorbisch

Uitspraak

• IPA: /tɛn/

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *tъ

Aanwijzend voornaamwoord

ten

1. die; wijst iets of iemand aan dat zich niet in de onmiddellijke nabijheid van de spreker bevindt
2. die; ter aankondiging van een bepaling

Pools

Uitspraak

• IPA: /tɛn/
• Geluid:  ten    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *tъ

Aanwijzend voornaamwoord

ten

1. die; wijst iets of iemand aan dat zich niet in de onmiddellijke nabijheid van de spreker bevindt
2. die; ter aankondiging van een bepaling

Afgeleide begrippen

• oto
• tamten

Schots

Uitspraak

• IPA: /tɛn/

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelengelse ten / tene / tenne / tien

Hoofdtelwoord

ten

1. tien; "10", het getal tussen negen en elf

Slowaaks

Uitspraak

• IPA: /tɛn/
• Geluid:  ten    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *tъ

Aanwijzend voornaamwoord

ten

1. die; wijst iets of iemand aan dat zich niet in de onmiddellijke nabijheid van de spreker bevindt

   «Ten chlap je nechutný.»

   Die jongen is smakeloos.

2. die; ter aankondiging van een bepaling

Afgeleide begrippen

• tento

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
tener

ten

1. gebiedende wijs (bevestigend) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (presente) van tener

Tsjechisch

Uitspraak

• IPA: /tɛn/
• Geluid:  ten    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ten

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *tъ

Aanwijzend voornaamwoord

ten

1. die; wijst iets of iemand aan dat zich niet in de onmiddellijke nabijheid van de spreker bevindt
2. die; ter aankondiging van een bepaling

   «Byl jednou jeden král a ten měl tři dcery.»

   Er was eens één koning en die had drie dochters.

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	mannelijk		vrouwelijk	onzijdig	mannelijk		vrouwelijk	onzijdig
	bezield	onbezield			bezield	onbezield
nominatief	ten		ta	to	ti	ty		ta
genitief	toho		té	toho	těch
datief	tomu		té	tomu	těm
accusatief	toho	ten	tu	to	ty			ta
vocatief	–				–
locatief	tom		té	tom	těch
instrumentalis	tím		tou	tím	těmi

Schrijfwijzen

• Oude schrijfwijze: tenť
• Oude schrijfwijze: tenž
• Oude schrijfwijze: tenže

Afgeleide begrippen

tamten tendle tenhle tenhleten

tenkterý tentam tento tentýž

Typische woordcombinaties

• ten který
• ten samý

Uitdrukkingen en gezegden

• kdo dřív přijde, ten dřív mele

Paroniemen

• den monbezield

Verwijzingen

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (1) (Tsjechisch)
• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (2) (Tsjechisch)
• Slovník spisovného jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Příruční slovník jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)