spannen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  spannen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈspɑnə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• span·nen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘strak trekken, vastmaken aan’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1091

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
spannen	spande	gespannen
gemengd	volledig

Werkwoord

spannen

1. overgankelijk onder trekkracht brengen

   • Hij spande een paar waslijnen tussen zijn tentstokken. 

2. overgankelijk (Vroegnieuwnederlands) het werkwoord behoorde tot klasse 7 en de verleden tijd was spien

   «⧖ Ende mettien was daer een schotter dye hiet Casin, dye welcke spien eenen cruysboghe en schoot met eenen ghevenijneirden careele naer den Graue Willem, ende gherochtene in sine schoudere seere diepe, so datmene moest wech leeden, van welcker quetsuere hi starf binnen.vij.daghen daer naer.»

   En samen met hen was er een schutter, Casin genaamd, die een kruisboog spande en een vergifitigde pijl naar graaf Willem schoot en hem zeer diep in zijn schouder trof, zodat men hem weg moest voeren, van welke verwonding hij binnen zeven dagen daarna stierf.

Hyponiemen

   

aanspannen afspannen bespannen inspannen omspannen onderspannen ontspannen opspannen overspannen samenspannen tegenspannen uitspannen verspannen voorspannen

Afgeleide begrippen

   

gespan spanader spanband spanbeton spanbroek spandienst spandoek spandraad spanfiets spangeschut spanhout spanjool spanketting spankracht spanlaken spanlijn spanling spanner spanning spanplaat spanraam spanrib spanschroef spantang spanvisserij spanwartel spanwijdte spanzaag spanzeil weerspannig

Verwante begrippen

• nauwer aanhalen, optuigen, opwinden, strekken, tuigen, uitrekken

Uitdrukkingen en gezegden

• de kroon spannen
• het paard achter de wagen spannen

Vertalingen

    1. onder trekkracht brengen   

Duits: spannen (de) Engels: span (en)

Oudnoords: herða Spaans: atirantar (es)

    iemand spant de kroon   

Duits: jemand übertrifft alles

Zelfstandig naamwoord

de spannen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord span
2. meervoud van het zelfstandig naamwoord spanne

Gangbaarheid

• Het woord spannen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "spannen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Duits

Uitspraak

• IPA: /ʃpanən/, /ʃpann̩/
• Geluid:  spannen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• span·nen

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelhoogduitse spannen

Werkwoord

spannen

1. spannen

Afgeleide begrippen

abspannen aufspannen ausspannen entspannen Gespann

Spannbeton Spannung Spannweite überspannen

Paroniemen

• spanen
• spinnen

Fries

Zelfstandig naamwoord

spannen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord span

Luxemburgs

Uitspraak

• IPA: /ʃpɑnən/

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudhoogduitse spinnan

Werkwoord

spannen

1. spinnen; een lange draad vervaardigen door enkele vezels in elkaar te vervlechten
2. spinnen; (van katten) een snorrend geluid maken, snorren

Verwante begrippen

• Spann

Middelengels

Uitspraak

• IPA: /spanən/

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelengelse spannan

Werkwoord

spannen

1. wikkelen, omwinden
2. pakken, grijpen

Overerving en ontlening

• Engels: span

Middelnederduits

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudsaksische spannan

Werkwoord

spannen

1. spannen

Schrijfwijzen

• spennen

Overerving en ontlening

• Nedersaksisch: spannen

Middelnederlands

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd		voltooid deelwoord
	enkelvoud	meervoud
spannen	spien	spienen	ghespannen
klasse 7	volledig

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudnederlandse *spannan

Werkwoord

spannen

1. spannen

Schrijfwijzen

• spennen

Overerving en ontlening

• Limburgs: spanne
• Nederlands: spannen

Verwijzingen

• Vroegmiddelnederlands woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal
• Middelnederlands woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal

Nedersaksisch

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Middelnederduitse spannen / spennen

Werkwoord

spannen

1. spannen

Westfaals

Werkwoord

spannen

1. (Zuidwestfaals) spannen