Verstand

Afbeelding van René Descartes die het dualisme van lichaam en geest illustreert.

Het verstand is het (menselijke) vermogen om logisch te redeneren en is noodzakelijk om te kunnen leren:

• „Onmondigheid is het onvermogen zich van het verstand te bedienen zonder de leiding van een ander.”

• Origineel in het Duits:
  “Unmündigkeit ist das Unvermögen, sich seines Verstandes ohne Leitung eines anderen zu bedienen.”
• Bron: Immanuel Kant, Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung?, 1784; (NL), Wat is Verlichting?, vert. Bernard Delfgaauw, 1988
• Aanhaling(en): I.A.B.J. Ransdorp, "Naar een pedagogiek zonder grondslagen?" in: Beroep op opvoeding, opvoeding als beroep, ed. A.L.T. Notten, 1993, p. 22

• „Men moet kunnen twijfelen waar dat nodig is, zeker zijn waar dat nodig is, en zich overgeven waar dat nodig is. Wie zo niet te werk gaat begrijpt niet wat de kracht van het verstand is. Er zijn er die tegen deze drie beginselen zondigen, hetzij doordat ze, omdat ze van bewijzen geen verstand hebben, beweren dat alles te bewijzen is, hetzij doordat ze aan alles twijfelen, omdat ze niet weten wanneer je je moet overgeven, hetzij doordat ze zich in alles overgeven, omdat ze niet weten wanneer je een oordeel moet hebben. Scepticus, wiskundige, christen: twijfel, stelligheid, overgave.”

• Origineel in het Frans:
  “Il faut savoir douter où il faut, assurer où il faut, en se soumettant où il faut. Qui ne fait ainsi n'entend pas la force de la raison. Il y (en) a qui faillent contre ces trois principes, ou en assurant tout comme démonstratif, manque de se connaître en démonstration, ou en doutant de tout, manque de savoir où il faut se soumettre, ou en se soumettant en tout, manque de savoir où il faut juger.
  Pyrrhonien, géomètre, chrétien: doute, assurance, soumission.”
• Bron: (FR) Blaise Pascal, Pensées, 1670; (NL) Gedachten, vert. Frank de Graaff, 1997, nr. 170
• Aanhaling(en): Gerrit Glas, Wat is christelijke filosofie?, oratierede Vrije Universiteit Amsterdam, 2010

• „Het grootste probleem van de moderne wereld is dat domme mensen zo verdomd zeker zijn van zichzelf, en intelligente mensen vol twijfel zitten.”

• Origineel in het Engels:
  “The fundamental cause of the trouble is that in the modern world the stupid are cocksure while the intelligent are full of doubt”
• Bron: Bertrand Russell, "The Triumph of Stupidity" (10 mei 1933), opgenomen in: Mortals and Others. American Essays, 1931-1935, vol. 2, 1975, p. 28
• Aanhaling(en): Yves Desmet, Laat het een nieuwjaarsvoornemen zijn om iedereen wat meer twijfelruimte toe te staan, De Morgen, 22 december 2014.