Periode van de Zestien Koninkrijken

Periode van de Zestien Koninkrijken
blauwe gedeelte is het grondgebied van de Zestien Koninkrijken tezamen
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd	十六国 (五胡十六国)
Traditioneel	十六國 (五胡十六國)
Pinyin	Shíliù Guó (Wǔ Hú Shíliù Guó)
Wade-Giles	Shih-liu-kuo (Wu-hu Shih-liu-kuo)
Jyutping (Standaardkantonees) sap6 luk6 gwok3 (ng5 wu4 sap6 luk6 gwok3) Zhuyin ㄕˊ ㄌ一ㄡˋ ㄍㄨㄛˊ (ㄨˇ ㄏㄨˊ ㄕˊ ㄌ一ㄡˋ ㄍㄨㄛˊ) Standaardkantonees Sap Lok Kwôk (Mm Wòe Sap Lok Kwôk) HK-romanisatie (Standaardkantonees) Sup Luk Kwok (Ng Wu Sup Luk Kwok) Dapenghua Sáp Lók Kwôk (Mm Wòe Sáp Lók Kwôk) Andere benamingen Zestien Staten, Chaos in China door de vijf volkeren uit het noorden en uit het westen

Zestien Koninkrijken of Zestien Staten (volledig: de Zestien Koninkrijken van de vijf volkeren uit het noorden en het westen) is in de traditionele Chinese historiografie de naam voor Noord-China gedurende de periode 304-439. Toen was dat gebied verdeeld in een aantal staten die (merendeels) waren gesticht door niet-Chinese ruiternomaden. Zij waren verwant aan de huidige Mongolen, Tibetanen en Turkse volkeren. In de officiële dynastieke geschiedenis werd deze periode niet apart beschreven, maar volgde op de Jin-dynastie (265-420) direct de periode van de Zuidelijke en de Noordelijke Dynastieën (420-589).

Naam

De term 'Zestien Koninkrijken' werd voor het eerst gebruikt door Cui Hong († 525) in zijn Lente- en herfstannalen van de Zestien Koninkrijken. De gebieden werden in de traditionele Chinese geschiedschrijving aangeduid als 'staten' (guo, 國) en niet als 'dynastieën' (chao, 朝), omdat ze als niet-legitiem werden beschouwd en formeel als vazalstaten van de Jin werden gezien. In de Chinese historiografie werden de heersers dan ook steeds aangeduid met hun persoonsnamen en niet met hun postume naam of hun tempelnaam. Uiteraard zagen de heersers van de staten zelf zich wel als legitiem.

Barbaren

In de traditionele Chinese geschiedschrijving werd de periode van de Zestien Staten in negatieve termen beschreven en werd het wangedrag van de heersers benadrukt. Zo werd duidelijk gemaakt dat zij het Hemels Mandaat niet hadden ontvangen en zich dus niet konden gedragen als een 'Zoon des Hemels' ('Tianzi', 天子). Hun machtsovername was een onwettige usurpatie. Dit negatieve beeld blijkt ook uit een andere benaming voor de periode van de Zestien Koninkrijken, Chaos in China door de vijf volkeren uit het noorden en het westen ('Wu Hu luan Hua', 五胡亂華). Met die vijf volkeren ('Wu Hu') werden bedoeld de uit het noorden afkomstige Xiongnu, Jie (羯) en Xianbei en de uit het zuidwesten afkomstige Di (氐) en Qiang (羌). Die beide laatste volkeren waren verwant met de huidige Tibetanen. In navolging van de traditionele Chinese historiografie wordt 'Hu' nog steeds regelmatig vertaald met 'barbaren'. Dit is echter een door sinocentrisme bepaald waardeoordeel en vormt geen juiste typering van de toenmalige culturele situatie. Veel van de niet-Chinese veroveraars waren grensvolkeren die al sinds de Oostelijke Han-dynastie ten zuiden van de Chinese Muur woonden. Veel van die stammen waren dan ook, zij het in verschillende mate, 'verchineesd'.

Samenstelling

Traditioneel worden de volgende staten gerekend tot de Zestien Koninkrijken:

• Gesticht door de Xiongnu: Vroegere Zhao, Xia en Noordelijke Liang.
• Gesticht door Xianbei: Vroegere Yan, Latere Yan, Zuidelijke Yan, Westelijke Qin en Zuidelijke Liang.
• Gesticht door Jie: Latere Zhao.
• Gesticht door Di: Cheng-Han, Vroegere Qin, Latere Liang.
• Gesticht door Qiang: Latere Qin.
• Gesticht door Han-Chinezen: Vroegere Liang, Westelijke Liang en Noordelijke Yan.

Behalve de zestien door Cui Hong genoemde koninkrijken hebben er in Noord-China gedurende deze periode nog andere staten bestaan. Zij zijn echter niet in de kroniek van Cui Hong opgenomen, omdat ze of kort bestonden (zoals Ran Wei) of zich nauwelijks tot staat konden ontwikkelden (zoals Westelijke Yan en Chouchi). De staat Dai (315-376) in Noord-Shanxi hoort chronologisch eveneens tot deze periode, maar werd in de officiële dynastieke geschiedenissen beschouwd als directe voorloper van de Noordelijke Wei en daarom gerekend tot de Noordelijke Dynastieën, de periode die volgde op die van de Zestien Koninkrijken.

Lijst van staten die zich volgens de Italiaanse sinoloog Piero Corradini (1933-2006) zelfstandig hebben verklaard tijdens de periode van de Zestien Koninkrijken:

Naam	Begin	Stichter	Staatsvorm	Einde	Veroverd door	Opmerkingen
Chouchi (仇池)	296	Yang Maosu (楊茂捜)	koning	530	Noordelijke Wei	Di
Qiu Han (丘漢)	303	Qiu Shen (丘沈)	keizer	304		opstand in Xiangyang, provincie Hubei
Cheng Han (成漢)	304	Li Xiong (李雄)	keizer	347	Oostelijke Jin	Een van de zestien koninkrijken Di
Vroegere Zhao (前趙, Qianzhao)	304	Liu Yuan (劉淵)	keizer	329	Latere Zhao	Een van de zestien koninkrijken Xiongnu
Vroegere Yan (前燕, Qianyan)	308	Murong Hui (慕容廆)	keizer	370	Vroegere Qin	Een van de zestien koninkrijken Xianbei
Mangdang Han (芒蕩漢)	309	Liu Mangdang (劉芒蕩)	keizer	309		opstand op de Malanberg (馬蘭山) in Tongchuan in Shaanxi. Liu Mangdang zou een afstammeling van de Han-dynastie zijn.
Hu Chu (胡楚)	312	Hu Kang (胡亢)	hertog	319
Dai (Dai guo, 代國)	315	Tuoba Yilu (拓跋猗盧)	koning	376	Vroegere Qin	Voorloper van de Noordelijke Wei, Xianbei
Xu Chu (虛除)	316	Xuchu Quanqu (虛除權渠)	koning	320
Latere Zhao (後趙, Houzhao)	319	Shi Le (石勒)	keizer	351	Vroegere Yan	Een van de zestien koninkrijken Jie
Juqu Qin (句渠秦)	320	Juqu Zhi (句渠知)	koning	320
Vroegere Liang (前涼, Qianliang)	320	Zhang Mao	koning	376	Vroegere Qin	Een van de zestien koninkrijken Han-Chinezen
Latere Liaodong (後遼東, Hou Liaodong)	333	Murong Ren (慕容仁)	hertog	336
Hou Ziguang (侯子光)	337	Hou Ziguang (侯子光)	keizer	337
Fan Bi (范賁)	347	Fan Bi (范賁)	keizer	349
Huang Tao (黃韜)	348	Huang Tao (黃韜)	keizer	348
Ran Wei (冉魏)	350	Ran Min (冉閔)	keizer	352	Vroegere Yan	Han-Chinezen
Duan Qi (段齊)	350	Duan Kan (段龕)	koning	356
Vroegere Qin (前秦, Qianqin)	350	Fu Hong (苻洪)	keizer	394	Latere Qin	Een van de zestien koninkrijken Di
Liu Xian (劉顯)	351	Liu Xian (劉顯)	keizer	352
An Guo (安國)	352	Wang Wu (王午)	koning	354
Westelijke Yan (西燕, Xiyan)	384	Murong Chong (慕容沖)	keizer	394	Latere Yan	Xianbei
Latere Qin (後秦, Houqin)	384	Yao Chang (姚萇)	keizer	417	Oostelijke Jin	Een van de zestien koninkrijken Qiang
Latere Yan (後燕, Houyan)	384	Murong Chui (慕容垂)	keizer	436	Noordelijke Yan	Een van de zestien koninkrijken Xianbei
Xian Yuzhao (鮮于趙)	385	Xian Yuqi (鮮于乞)	koning	385
Westelijke Qin (西秦, Xiqin)	385	Qifu Guoren (乞伏國仁)	koning	431	Xia	Een van de zestien koninkrijken Xianbei
Latere Liang (後涼, Houliang)	386	Lü Guang (呂光)	keizer	403	Latere Qin	Een van de zestien koninkrijken Di
Latere Xiongnu (後匈奴, Hou Xiongnu)	387	Kang Ning (康寧)	koning	387?
(Zhai) Wei (翟魏)	388	Zhai Liao (翟遼)	koning	392	Latere Yan	Dingling
Liu Li (劉黎)	389	Liu Li (劉黎)	keizer	389
Wei Jiefei (魏揭飛)	389	Wei Jiefei (魏揭飛)	koning	389
Fa Chang (法長)	390	Fa Chang (法長)	keizer	390
Zuidelijke Liang (南涼, Nanliang)	397	Tufa Wugu (禿髮烏孤)	koning	414	Westelijke Qin	Een van de zestien koninkrijken Xianbei
Noordelijke Liang (北涼, Beiliang)	397	Duan Ye (段業)	koning	439/460	Noordelijke Wei	Een van de zestien koninkrijken Xiongnu, gevolgd door Han-Chinezen
Zuidelijke Yan (南燕, Nanyan)	398	Murong De (慕容德)	keizer	410	Oostelijke Jin	Een van de zestien koninkrijken Xianbei
Noordelijke Wei (北魏, Beiwei)	398	Tuoba Gui (拓跋珪)	keizer	534	is niet veroverd	Xianbei
Westelijke Liang (西涼, Xiliang)	400	Li Gao (李暠)	koning	421	Noordelijke Liang	Een van de zestien koninkrijken Han-Chinezen
Huan Chu (桓楚)	403	Huan Xuan (桓玄)	keizer	405		Han-Chinezen
Qiao Shu (譙蜀)	405	Qiao Zong (譙縱)	koning	413		Han-Chinezen
Xia (夏)	407	Helian Bobo (赫連勃)	keizer	431	Tuyuhun (吐谷渾) Noordelijke Liang	Een van de zestien koninkrijken Xiongnu
Noordelijke Yan (北燕, Beiyan)	407	Gao Yun (高雲)	keizer	436	Noordelijke Wei	Een van de zestien koninkrijken Koguryo gevolgd door Han-Chinezen
Cao Hong Hanguo (曹弘扞國)	416	Cao Hong (曹弘)	khanaat	416

Algemene kenmerken van de periode

Etnische vermenging

Als gevolg van de Oorlog van de Acht Prinsen (291-306), een verwoestende burgeroorlog tussen leden van het heersershuis van de Jin, trokken veel Han-Chinezen weg uit het gebied rond Luoyang, de hoofdstad. Velen trokken naar het huidige Gansu, waar een Chinese gouverneur een goed georganiseerd bestuur had gevestigd, de voorloper van Vroegere Liang. Anderen trokken naar het noordoosten, naar gebieden beheerst door de Xianbei, de voorlopers van Vroegere Yan. Een derde groep trok naar het zuidoosten, naar het gebied rond het huidige Nanking, waar een prins van de Jin-dynastie een betrekkelijke rust had weten te bewaren. Na de verovering door Vroegere Zhao van de hoofdsteden Luoyang in 311 en Chang'an in 316 volgde een tweede migratiegolf naar het zuidoosten, toen een deel van de Chinese aristocratie met de van hen afhankelijke boeren naar dat gebied vluchtte. Daar had de prins zich ondertussen uitgeroepen tot keizer en werd zo Yuan, de eerste keizer van de oostelijke Oostelijke Jin-dynastie.

Er vond ook een migratie plaats door niet-Chinese ruiternomaden. Vanaf het begin van de tweede eeuw na Chr. trokken zij van de steppen zuidwaarts en vestigden zich in de noordelijke delen van de huidige provincies Shaanxi, Shanxi en Hebei. Tijdens de periode van de Zestien Staten hebben zij zich vervolgens verspreid over geheel noord China.

Deze twee migratiestromen hebben in noord China geleid tot een etnische vermenging, waarbij de niet Chinese ruiternomaden uiteindelijk zijn opgegaan in de Han-Chinezen.

Economische gevolgen

De Noord-Chinese Vlakte was een sterk ontwikkeld landbouwgebied. Door de voortdurende oorlogen en plundertochten werden de boeren echter zwaar getroffen. Om zich te verzekeren van voldoende voedsel dwongen de diverse veroveraars de boeren zich te vestigen rond de hoofdsteden van de diverse staten. Zij moesten grote delen van hun oogst afstaan in de vorm van belasting en werden verplicht tot het verrichten van herendiensten voor de nieuwe heersersfamilies. Veel landbouwgrond kwam braak te liggen of werd als gevolg van een anti-agrarische politiek omgezet in weidegebied voor de kudden van de nomadenstammen. Dit alles had tot gevolg dat het economisch zwaartepunt zich begon te verplaatsen van noord China naar het stroomgebied van de Jangtsekiang.

Boeddhisme

Diverse oplossingen gezocht voor het probleem om behoud van eigen (nomaden)tradities te combineren met bestuur door een Chinese bureaucratie over een merendeels agrarische bevolking. Pas echt gelukt bij de Noordelijke Wei

Periodisering

Politiek uiterst verwarde periode door de elkaar in snel tempo opeenvolgende staten en door de vele wisselingen van hoofdstad. Vier periodes:

Schematisch overzicht

Jaar	Liaoning	Hebei oost	Hebei west	Shanxi oost	Shanxi west	Shaanxi oost	Shaanxi west	Gansu oost	Gansu midden	Gansu west	Sichuan	Jangtse- kiang
300	Westelijke Jin-dynastie (265-316)
305
310		Vroegere Zhao
315		(304-329)									Cheng
320											Han
325											(304-
330											347)
335		Latere Zhao
340		(319-351)						Vroegere Liang
345								(314-376)
350		Ran Wei (350-352)
355											Oostelijke
360	Vroegere Yan (337-370)										Jin-dynastie
365					Vroegere Qin						(317-420)
370					(351-395)
375
380
385	Latere Yan			W.Yan	Dao	Latere		Latere Liang
390	(384-409)			(384-		Qin		(386-403)
395				394)		(384-
400		Z.Yan				417)	West	Z.Liang		West
405		(398-					Qin	(397-		Liang
410		410)				Xia	(385-	414)		(400-
415						(407-	431)			421)
420	Noordelijke Yan					431)			Noordelijke Liang
425	(407-436)								(398-439)		Liu Song-
430											dynastie
435	Noordelijke Wei-dynastie										(420-479)
440	(386-534)
445

Geraadpleegde literatuur

• Barfield, Thomas J., The Perilous Frontier. Nomadic Empires and China, 221 BC to AD 1757, Cambridge (Ma)-Oxford (Blackwell Publishers) 1989, ISBN 1-55786-043-2, pp.85-120.
• Corradini, Piero, 'The Barbarian States in North China' in: Central Asiatic Journal, Vol. 50 (2006), pp.163-232.
• Eberhard, Wolfram, A History of China, Londen (Routledge & Kegan Paul) 1977 (4e herziene druk), ISBN 0-71-008357-2 (hb), ISBN 0-7100-8358-0 (pb), blz.109-168 (hoofdstuk 7, 'the Epoch of the First Division of China A.D. 220-580').
  • Ondanks de titel ligt nadruk op de geschiedenis van de Chinese randvolkeren. De geschiedenis van de zestien staten wordt beschreven vanuit een sociologische invalshoek.
• Graff, David Andrew, Medieval Chinese warfare, 300-900, Londen (Routledge) 2002, ISBN 9780415239554, pp.54-76.
• Franke, Otto, Geschichte des chinesischen Reiches. Eine Darstellung seiner Entstehung, seines Wesens und seiner Entwicklung bis zur neuesten Zeit, Walter de Gruyter: Berlijn 2001, ISBN 3-11-017034-5.
  • Band 2 Der konfuzianische Staat I. Der Aufstieg zur Weltmacht, pp.54-117 (Der Norden. Völkische Neubildungen, die 'sechszehn Staaten').
  • Band 3 Anmerkungen, Ergänzungen und Berichtigungen zu Band 1 und 2. Sach- und Namenverzeichnis, pp.241-265.
    • Hoewel oorspronkelijk geschreven in 1936 is dit werk nog steeds de meest gedetailleerde studie van de politieke geschiedenis van deze periode in een westerse taal. Het werk is gebaseerd op de traditionele Chinese bronnen.
• Holcombe, Charles, 'The Sixteen Kingdoms' in: Dien, Albert E. en N. Knapp (eds.), The Cambridge History of China, Vol. 2, The Six Dynasties, 220–589, Cambridge (Cambridge University Press) 2019, ISBN 9781107020771, pp.119-145.

Externe link

• Klik hier voor een online versie van het onder de literatuur genoemde werk van Wolfram Eberhard in het kader van het Project Gutenberg.

· ·

Zestien Koninkrijken

Zestien Koninkrijken: Cheng Han (304-347) · Vroegere Liang (314-376) · Latere Liang (386-403) · Noordelijke Liang (398-439/460) · Westelijke Liang (400-421) · Zuidelijke Liang (397-414) · Vroegere Qin (351-394) · Latere Qin (384-417) · Westelijke Qin (385-431) · Xia (407-431) · Vroegere Yan (337-370) · Latere Yan (384-409) · Noordelijke Yan (409-436) · Zuidelijke Yan (398-410) · Vroegere Zhao (304-329) · Latere Zhao (319-350/351)
Overige staten: Chouchi (296-443/473) · Dai (310-376) · Duan Qi (350-356) . Ran Wei (350-353) · Westelijke Yan (384-394) . Noordelijke Wei (386–535) . Zhai Wei (388-392) . Huan Chu (401-404) . Westelijke Shu (405-413)