Naar inhoud springen

Vrouwen in Oekraïne

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Vrouwen in Oekraïne hebben gelijke grondwettelijke rechten als mannen in de economische, politieke, culturele, en sociale sector, evenals in het gezin. Vrouwen ontvangen lagere salarissen en hebben beperkte mogelijkheden om carrière te maken.

Van de 45 miljoen Oekraïners lijdt ongeveer 45% onder geweld, het merendeel is vrouw.

Vrouwen in Bojko-kostuums in Khashchovania, oblast Lviv (jaren '40)

Geschiedenis van het feminisme in Oekraïne

[bewerken | brontekst bewerken]

De geschiedenis van Oekraïne in de afgelopen twee eeuwen is nauw verbonden met die van het Russische rijk en later met de Sovjet-Unie. Oekraïne werd in 1991 onafhankelijk en is nu een staat met meer dan 45 miljoen inwoners, waarvan 70% in stedelijke gebieden woont en de meesten christelijk-orthodox zijn.[1]

Een van de grootste feministische organisaties in Europa werd in de jaren twintig opgericht in het moderne West-Oekraïne of Galicië. De organisatie heette de Oekraïense Vrouwenunie en stond onder leiding van Milena Rudnytska.[2] Tijdens het Sovjettijdperk werd het feminisme geclassificeerd als een burgerlijke ideologie,[3] en dus contrarevolutionair en anti-Sovjet.[4] Het maatschappelijk middenveld en feminisme bestonden in de Sovjettijd vrijwel niet. Nadat Oekraïne in 1991 onafhankelijk werd, begon de feministische beweging te floreren.[5]

Er zijn verschillende vrouwenrechtengroepen actief in Oekraïne,[6][7][8] waaronder Feminist Ofenzyva[9] en de Oekraïense Vrouwenbond. FEMEN, de meest actieve vrouwenrechtenorganisatie in Kiev, werd in 2013 officieel gesloten. De organisatie verliet Oekraïne omdat de leiding vreesde "voor hun leven en vrijheid".[10][11][12][13]

Tijdens de oorlog die in 2014 in de Donbas begon, ontwikkelde zich een "enorme vrijwilligersbeweging van vrouwen die humanitaire actie en gemeenschapsdialoog organiseerden", aldus Oksana Potapova, een feministe, vredesopbouwonderzoeker en activist die in steun aan de vrijwilligersbeweging van vrouwen het Theatre for Dialogue oprichtte.

Geweld tegen vrouwen

[bewerken | brontekst bewerken]

Van de Oekraïense bevolking (45 miljoen inwoners[14]) lijdt ongeveer 45% onder fysiek, seksueel of mentaal geweld, het merendeel is vrouw.[15] Straatvrouwen zijn de meest kwetsbare categorie; ongeveer 40 procent van hen lijdt onder seksueel geweld, waarbij 25 procent jonger is dan 18 jaar. In 2001 heeft Oekraïne de wet op de preventie van huiselijk geweld van 2001 uitgevaardigd. Artikel 173-2 van het wetboek van administratieve overtredingen van Oekraïne behandelt ook "geweld tegen familie ".[16] Nuzhat Ehsan, de vertegenwoordiger van het VN-bevolkingsfonds in Oekraïne, verklaarde in februari 2013 "Oekraïne kent een onaanvaardbaar niveau van geweld, voornamelijk door mannen en voornamelijk als gevolg van een hoog alcoholgebruik". Hij gaf ook de schuld aan mazen in de wetgeving die bijdragen aan het probleem van huiselijk geweld: "Je kunt vrouwen geweld aandoen en toch, als je een hoge ambtenaar bent of uit een hooggeplaatste officiële familie komt, kun je ermee wegkomen".[15]

Vrouwen op de arbeidsmarkt

[bewerken | brontekst bewerken]

Vrouwen vormen 54% van de bevolking van Oekraïne en 47,4% van de beroepsbevolking. Meer dan 60% van alle Oekraïense vrouwen heeft hoger onderwijs genoten (universitair niveau en hoger). Het werkloosheidspercentage van vrouwen is echter erg hoog in vergelijking met mannen met dezelfde opleidingsachtergrond (80% van alle werklozen in Oekraïne zijn vrouwen). Daarnaast is er grootschalige verborgen werkloosheid onder vrouwen.[17]

Arbeidswetten leggen de juridische gelijkheid van mannen en vrouwen vast, inclusief gelijk loon voor gelijk werk, een principe dat algemeen werd nageleefd. De bedrijfstakken die gedomineerd werden door vrouwelijke werknemers, hadden echter de laagste relatieve lonen en werden het meest getroffen door loonachterstanden. De pensioenleeftijd wordt momenteel geleidelijk verhoogd, tot 60 jaar voor vrouwen en 62 jaar voor mannen-ambtenaren in 2021 (de oorspronkelijke leeftijd was 55 jaar voor vrouwen en 60 jaar voor mannen.[18] Er waren geruchten dat sommige werkgevers weigerden jongere vrouwen in dienst te nemen die zwanger zouden kunnen worden of vrouwen ouder dan 35 jaar. Vrouwen kregen ook lagere salarissen en hadden beperkte kansen op verdere loopbaanontwikkeling. Er waren maar weinig vrouwen die leidinggevende functies bekleedden bij de overheid of in de staats- of particuliere sector.[19][20][21]

Vrouwen in Oekraïense bedrijven

[bewerken | brontekst bewerken]

Vrouwen verdienen gemiddeld 30% minder dan mannen die soortgelijke functies bekleden.

Ongeveer 50% van alle ondernemingen zonder werknemers is eigendom van een vrouw. Ondernemingen met 1 tot 5 werknemers zijn voor 27% in handen van vrouwen. Bedrijven met minder dan 50 werknemers zijn voor 30% eigendom van vrouwen. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met die in andere westerse economieën. Vrouwen hebben de neiging om kleine bedrijven te leiden in de detailhandel, groothandel en catering. Twee procent van de grote bedrijven wordt geleid door vrouwen.

In 2008 was de arbeidsparticipatie van vrouwen (LPR) ongeveer 62%.[22][23]

Vrouwen in de Oekraïense politiek

[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de Oekraïense parlementsverkiezingen van 2019 werden 87 vrouwen in het parlement gekozen, een record voor Oekraïne, 20,52% van het totale aantal afgevaardigden. Bij de verkiezingen was ongeveer 50% van de gekozen stemafgevaardigden vrouw, 37% van de gekozen Europese Solidariteitsparlementsleden waren vrouwen; het Opposition Platform - For Life had de minste vrouwen met 11,4%.

In 2014 was ongeveer 12,1% van de Verchovna Rada (het Oekraïense parlement) vrouw. Van de parlementsverkiezingen van 2014 tot de verkiezingen van 2019 steeg dit aantal tot 53, ofwel 12,6%. Het percentage vrouwelijke wetgevers fluctueert per verkiezing. Van de 47 vrouwen die in 2014 in het parlement werden gekozen, bereikten er slechts 2 daarvan dit door een kiesdistrict te winnen (bij de verkiezing werd een gemengd kiesstelsel gebruikt met 53,2% parlementsleden gekozen op basis van partijlijsten en 46,8% in 198 kiesdistricten). In 2019 wonnen 26 vrouwen een kiesdistrict. In het parlement dat tijdens de Oekraïense parlementsverkiezingen van 2012 werd gekozen, maakten vrouwen 9,9% van het parlement uit. Bij de eerste parlementsverkiezingen die na de Oekraïense onafhankelijkheid in 1991 werden gehouden, werden in 1994 slechts 11 vrouwen (2,3% van het parlement) gekozen.[24]

Uit een onderzoek van de online krant Ukrayinska Pravda, gepubliceerd op 12 november 2014, blijkt dat wereldwijd gemiddeld 22% van het parlement uit vrouwen bestaat, terwijl dit in landen van de Europese Unie 25% is. Volgens een onderzoek van de Interparlementaire Unie (gepubliceerd op 1 november 2014) staat Oekraïne op de 112e plaats van 189 landen wat betreft politieke vertegenwoordiging van vrouwen in het parlement. Wetten om de quota uit het Sovjettijdperk voor vrouwen in het parlement (30% of 35%) opnieuw in te voeren, zijn besproken in het parlement, maar niet goedgekeurd.[25]

Minister-president van Oekraïne Joelia Tymosjenko en president van Polen Lech Kaczyński (juli 2008)

Blok Joelia Tymosjenko, later omgedoopt tot Vaderlandpartij (Batkivsjtsjyna) is de enige door vrouwen geleide partij die het parlement heeft gehaald. Hanna Hopko stond als eerste op de partijlijst van Self Reliance, die als derde eindigde bij de Oekraïense parlementsverkiezingen van oktober 2014. In dezelfde verkiezing stond Nadija Savstjenko als eerste op de lijst van de Vaderlandpartij die als zesde eindigde. Er zijn meer door vrouwen geleide partijen in Oekraïne en zelfs een paar "vrouwenkwestie"-partijen, die volgens analisten "zijn ontworpen om stemmen van opositiepartijen te stelen".[24][26][27]

De tweede regering van Arseni Jatsenjoek (benoemd op 2 december 2014) had twee vrouwelijke ministers. Haar voorganger, de eerste regering-Jatsenjoek (benoemd op 27 februari 2014) had één vrouwelijke minister. De regering van Volodymyr Groysman (2016-2019) beëindigde zijn ambtstermijn met vijf vrouwelijke leden.

Tot dusverre was de enige regering die geen vrouwelijke ministers had (en de enige regering van Europa die destijds geen vrouwelijke leden had) de op 11 maart 2010 benoemde eerste Azarov-regering, totdat Raisa Bohatyryova op 14 februari 2012 werd benoemd tot minister van Gezondheidszorg en vicepremier van Oekraïne. Premier Mykola Azarov verklaarde in maart 2010 dat er geen vrouwelijke ministers in deze regering waren, omdat "hervormingen niet onder de bevoegdheid van vrouwen vallen", en voegde eraan toe dat hij veel respect had voor vrouwen. Vrouwengroepen in Oekraïne meldden Azarov aan bij de ombudsman van het land naar aanleiding van deze opmerkingen. Ze beschuldigen hem van discriminatie op grond van geslacht en hebben verschillende rechtszaken tegen hem aangespannen. De opeenvolgende tweede regering-Azarov (die duurde van 24 december 2012 tot 27 februari 2014) had drie vrouwelijke ministers.

Tijdens de presidentsverkiezingen van 2010 weigerde de toenmalige kandidaat Viktor Janoekovytsj te debatteren met zijn vrouwelijke tegenstander premier Timosjenko en hij rechtvaardigde dat door te zeggen dat "de plaats van een vrouw in de keuken is". (Voormalige) voorzitter van de Verchovna Rada, Volodymyr Lytvyn, heeft ook opmerkingen gemaakt die als brutaal tegenover vrouwen kunnen worden beschouwd.[28]

Op 12 maart 2012 werd op verzoek van de geestelijkheid van de Grieks-Katholieke Kerk en het Vaticaan een wetsontwerp dat abortus verbiedt (geschreven door Andriy Shkil) geregistreerd in de Verchovna Rada.

Vrouwelijke politici in het parlement

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Joelia Tymosjenko parlementslid (van 1997-1999), vicepremier belast met energie van Oekraïne (van 1999-2001), premier (in 2005) en premier (van 2007 - 2010)
  • Olha Stefanisjyna vicepremier voor Europese en Euro-Atlantische Integratie van Oekraïne en plaatsvervangend minister-president in 2020
  • Irina Veresjtsjoek vicepremier van Oekraïne en minister van Re-integratie van tijdelijk bezette gebieden in 2021

Vrouwen in de Oekraïense krijgsmacht

[bewerken | brontekst bewerken]
Eerstejaars studentes van de Nationale Luchtmacht-Universiteit van Charkiv bij de aflegging van hun eed van trouw aan het Oekraïense volk (foto uit 2018)
Zie Vrouwen in de Oekraïense krijgsmacht voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Oekraïense vrouwen hebben actieve rollen gespeeld in de Revolutie van de Waardigheid (Euromaidan), de oorlog in Oost-Oekraïne (Donbas) en de aanhoudende Russische invasie van Oekraïne sinds 2022.[29] Sinds 2014 is het percentage vrouwen in de Oekraïense krijgsmacht sterk toegenomen; per 1 januari 2021 was 15,5% van alle Oekraïense militairen in gevechtsrollen vrouw.[30] Sinds 2014 strijden vrouwen ook binnen de Strijdkrachten van Oekraïne (ZSU) tegen discriminatie en voor gendergelijkheid, met projecten zoals Onzichtbaar Bataljon.[31]

Vrouwen mogen sinds 2019 alle functies in de Oekraïense krijgsmacht vervullen. Voordien was dit beperkt tot niet-strijdende functies zoals dokter, kok, accountant, enz. Vanaf juli 2016 begon de Oekraïense strijdkracht vrouwen toe te staan deel te nemen aan strijdende rollen, waaronder, machineschutter, militaire verkenner en sluipschutter. In september 2018 ging het parlement akkoord met het opheffen van alle resterende beperkingen en sinds 2019 mogen vrouwen alle functies vervullen. In maart 2023 had 85% van de Oekraïense bevolking een positieve houding ten opzichte van vrouwelijke militairen in de Oekraïense krijgsmacht.[32]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Referenties

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ Europe :: Ukraine — The World Factbook - Central Intelligence Agency. www.cia.gov. Geraadpleegd op 15 december 2020.
  2. ↑ Львівські феміністки. Мілена Рудницька. Gearchiveerd op 9 december 2007.
  3. ↑ Галицькі феміністки 1930-х: нацистське "Кухня-Церква-Діти" не для нас. Історична правда. Geraadpleegd op 23 maart 2015.
  4. ↑ A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries by Francisca De Haan, Krasimira Daskalova and Anna Loutfi, Central European University Press, 2006, ISBN 978-963-7326-39-4 (page 411 etc.)
  5. ↑ Topless protesters gain fame in Ukraine[dode link], The Washington Post (november 19, 2010)
  6. ↑ Women accuse Ukraine's Azarov of discrimination, Kyiv Post (1 april 2010)
  7. ↑ New Feminist Offensive aims to lift women, Kyiv Post (22 maart 2012)
  8. ↑ Feminine Femen targets 'sexpats', Kyiv Post (22 mei 2009)
  9. ↑ (uk) Аборти в Україні: право на вибір чи право на життя?. BBC News Україна (24 mei 2012). Geraadpleegd op 26 maart 2022.
  10. ↑ (uk) Femen закриє офіс в Україні, але діяльність не припинить. Українська правда. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
  11. ↑ (uk) Активістки Femen втекли з України. Українська правда. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
  12. ↑ (uk) У колишньому офісі Femen відкрили книжкову крамницю. Українська правда. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
  13. ↑ Historical Dictionary of Feminism (Historical Dictionaries of Religions, Philosophies and Movements) by Janet K. Boles, The Scarecrow Press, 2004, ISBN 978-0-8108-4946-4 (page 324)
  14. ↑ (en) Ukraine country profile - Overview. BBC News. Geraadpleegd op 23 maart 2015.
  15. ↑ a b Kyivans join global rally to end violence against women, Kyiv Post (14 februari 2013)
  16. ↑ Download, to load, read through the Code of Ukraine about administrative violations. Item of item 1-212. yurist-online.com.
  17. ↑ Labor force, female (% of total labor force) | Data. data.worldbank.org. Geraadpleegd op 15 december 2020.
  18. ↑ (ru) Рада приняла пенсионную реформу, повышающую пенсионный возраст. РИА Новости (8 juli 2011). Geraadpleegd op 15 december 2020.
  19. ↑ Internet / Home - INTERPOL. Gearchiveerd op 29 juni 2011. Geraadpleegd op 23 maart 2015.
  20. ↑ Country Report on Human Rights Practices in Ukraine. U.S. Department of State (11 maart 2008). Geraadpleegd op 23 maart 2015.
  21. ↑ "Europe - A modern slave's brutal odyssey", 3 november 2004. Geraadpleegd op 23 maart 2015.
  22. ↑ New Perspectives on Women Entrepreneurs by John Butler, Information Age Publishing, 2000, ISBN 978-1-931576-78-9 (page 251)
  23. ↑ On Women's Day, struggle for equality remains, Kyiv Post (8 maart 2012)
  24. ↑ a b Women's Social Activism in the New Ukraine by Sarah D. Phillips, Indiana University Press, 2008, ISBN 978-0-253-21992-3 (page 57/58)
  25. ↑ (uk) У новій Раді зросла кількість жінок-депутатів. Українська правда. Geraadpleegd op 27 maart 2022.
  26. ↑ Central and East European Politics: From Communism to Democracy Second Edition, edited by Sharon Wolchik and Jane Curry, Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2011, ISBN 0-7425-6734-6
  27. ↑ Virtual Politics - Faking Democracy in the Post-Soviet World, Andrew Wilson, Yale University Press, 2005, ISBN 0-300-09545-7
  28. ↑ Ukrainian clergy condemn FEMEN protest on Sophia Cathedral bell tower, Kyiv Post (11 april 2012)
  29. ↑ Martsenyuk, Tamara (juli 2022). Women's Participation in Defending Ukraine in Russia's War. Global Cooperation Research – A Quarterly Magazine: 5 (University of Duisburg-Essen). Geraadpleegd op 28 september 2022.
  30. ↑ White Book 2019–2020: The Armed Forces of Ukraine and the State Special Transport Service. Ministry of Defence of Ukraine (2021). Geraadpleegd op 24 February 2024. “The share of women in the Armed Forces is 15.5% as of January 1, 2021 (12.2% in 2018). The trend towards a steady increase in the share of women service-personnel demonstrates serious social changes in the Armed Forces.”
  31. ↑ Martsenyuk 2022, p. 1.
  32. ↑ (uk) 85% громадян України позитивно ставляться до жінок, які служать у ЗСУ. armyinform.com.ua (5 juni 2023). Geraadpleegd op 5 juli 2023.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vrouwen_in_Oekraïne&oldid=68259829"