Urinetown

Urinetown
	Nederlands: Zeikstad
Muziek	Mark Hollmann
Teksten	Mark Hollmann ; Greg Kotis
Boek	Greg Kotis
Productie	Verenigde Staten: ; 2001 - Broadway ; 2003 - Nationale tournee ; Duitsland: ; 2004 - Berlijn ; 2006 - Stuttgart ; Nederland: ; 2009 - Amsterdam ; 2010 - Nationale tournee
Prijzen	Tony Award for Best Book ; Tony Award for Best Score
	IBDB-profiel
Portaal	Musical

Urinetown is een van oorsprong Amerikaanse, satirische komische musical uit 2001 met liedteksten van Mark Hollmann en Greg Kotis, muziek van Mark Hollmann en scenario van Greg Kotis. Naast de komische uitwerking van het scenario en de liedjes bevat de musical talloze verwijzingen naar bestaande musicals, zoals Chicago, West Side Story en vooral Les Misérables. Het oorspronkelijke idee voor deze musical is ontstaan toen Greg Kotis als student in de jaren 90 door Europa trok en merkte dat het in Europa gebruikelijk is om te betalen voor het gebruik van openbare toiletten. In 2009 was de musical voor het eerst te zien in Nederland, in het eigen theater van producent M-Lab in Amsterdam. Van 15 oktober 2010 t/m 13 maart 2011, was de productie opnieuw in Nederland te zien, echter nu in 60 theaters in het gehele land.

Broadwayproductie

Na een off-Broadway start ging de Broadwayproductie op 20 september 2001 in première.^[1] Na 25 try-outs en 965 uitvoeringen beleefde deze productie haar laatste voorstelling op 18 januari 2004. Van deze productie is een album verschenen. De belangrijkste rollen werden vertolkt door:

Officer Lockstock - Jeff McCarthy
Little Sally - Spencer Kayden
Bobby Strong - Hunter Foster, later overgenomen door Tom Cavanagh
Caldwell B. Cladwell - John Cullum
Hope Cladwell - Jennifer Laura Thompson
Penelope Pennywise - Nancy Opel

Deze productie werd genomineerd voor tien Tony Awards en won er drie:

Best Director (John Rando)
Best Original Score (Mark Hollmann and Greg Kotis)
Best Book of a Musical (Greg Kotis)

In 2003 is de musical in de Verenigde Staten gaan toeren.

Producties in Europa

In Duitsland zijn twee producties van Urinetown te zien geweest:

Duitstalige productie in Berlijn met als titel Pinkelstadt, die op 7 oktober 2004 in première ging.
Engelstalige productie in Stuttgart, die in februari 2006 in première ging.

Nederlandstalige productie

M-Lab 2009

Gezien de onaantrekkelijke titel en de absurde uitgangspunten (zie verhaal) lijkt Urinetown geen musical die wordt gebracht door grote producenten. De Amsterdamse theaterproducent M-Lab heeft zich juist tot doel gesteld dergelijke opvallende producties naar Nederland te halen. Toen voorjaar 2009 bekend werd dat M-Lab in september 2009 Urinetown zou brengen met bekende musicalacteurs als René van Kooten, Suzan Seegers en Jamai Loman, ontstond een run op de kaartverkoop waardoor de speelperiode met één week werd verlengd. Na één try-out op 9 september ging op 10 september de Nederlandstalige productie in première. Op 4 oktober 2009 vond de laatste voorstelling plaats. Tijdens het Musical Award Gala 2009 was een voorproefje uit Urinetown te zien, waarbij ook de Nederlandse titel Zeikstad werd vermeld. De musical was na dit optreden zo goed als uitverkocht.

Reizende productie 2010

Op 1 februari 2010 werd bekend dat in het seizoen 2010-2011 Urinetown opnieuw in Nederland te zien zou zijn, nu als reizende productie. De première hiervan vond plaats op 28 oktober 2010 in het Oude Luxor Theater in Rotterdam. Drie van de vier hoofdrolspelers uit 2009, René van Kooten, Suzan Seegers en Jamai Loman, waren ook in 2010 weer te zien in deze musical. De vierde hoofdrol, Lot Kleinhart, werd gespeeld door Renée van Wegberg.^[2] Zij verving Noortje Herlaar vanwege haar hoofdrol in de musical Mary Poppins. De productie was een samenwerkingsverband van Opus One, Joop van den Ende Theaterproducties en M-Lab.

Tourversie 2017

Op 13 november 2016 maakte Joint Venture Productions bekend dat de succesvolle off-Broadwaymusical in het seizoen 2017/2018 opnieuw in Nederland opgevoerd zou worden. De voorstelling werd echter voor de première geannuleerd.

Rolverdeling

Rol	2009 (M-Lab)	2010 (Tourversie)
Agent Knuppel	René van Kooten	René van Kooten
Kleine Eefje	Suzan Seegers	Suzan Seegers
Bobbie Goud	Jamai Loman	Jamai Loman, Yoran de Bont
Reinhard W. Kleinhart	Han Oldigs	Fred Butter
Lot Kleinhart	Noortje Herlaar	Renée van Wegberg
Winniefred Grijpstuivers	Frédérique Sluyterman van Loo	Ellis van Laarhoven
Jozef Goud / Minister Depp	Zjon Smaal	Rop Verheijen
Jozefien Goud / Dr. Cleausette	Roosmarijn van Bohemen	Roosmarijn van Bohemen
Sippe Suus / Secretaresse Kleinhart	Anouk Roolker	Chiara Re
Elsje Fiederelsje / Mevr. Millennium	Tibisay Mercera	Kristel Constant
Meneer v.d. Valk / Hakmes Harrie	Michael Muller	Mitch Wolterink
Agent Hoenderhok / Abeltje	Florens Eykemans	Yoran de Bont, Florens Eykemans

Van zowel de M-Labversie als de tourversie werd de vertaling en regie verzorgd door Jurrian van Dongen, de muzikale leiding en arrangementen door Menno Theunissen en de choreografie door Daan Wijnands. De rol van Jamai Loman is begin 2011 vele malen overgenomen door Yoran de Bont, omdat Loman kampte met stemproblemen. In die periode werd Agent Hoenderhok opnieuw gespeeld door Florens Eykemans.

Prijzen

De M-Lab productie in Amsterdam uit 2009 werd genomineerd voor acht John Kraaijkamp Musical Awards, waarvan er vier konden worden verzilverd:

Suzan Seegers: beste vrouwelijke hoofdrol kleine musical
Noortje Herlaar: aanstormend talent
Daan Wijnands: choreografie en enscenering
Jurrian van Dongen: beste vertaling/bewerking

Verhaal

Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat details over de inhoud of de afloop van het verhaal.

Akte I

Agent Knuppel en Kleine Eefje (beiden vertellers) leggen uit dat door een 20-jarige droogteperiode er een ernstig tekort aan water is, waardoor gebruik van eigen wc is verboden. In plaats daarvan moet iedereen, tegen hoge betaling, zijn behoefte doen in openbare toiletten, die worden beheerd door de machtige organisatie Pies in Harmonie. Iemand die zich hier niet aan houdt wordt verbannen naar de strafkolonie Zeikstad. Mensen die hiernaartoe gestuurd worden keren echter niet meer terug.

Het smerigste openbaar toilet, waar desondanks lange rijen voor staan, wordt geleid door de rechtlijnige Winniefred Grijpstuivers, geassisteerd door de jonge Bobbie Goud. Een meisje, dat later Lot Kleinhart blijkt te zijn, komt aanlopen en vraagt Bobbie de weg naar het kantoor van Pies in Harmonie. Moeilijkheden ontstaan als mevrouw Grijpstuivers niet ingaat op het verzoek van Bobbies vader om gratis van het toilet gebruik te maken. De oude man gebruikt dan maar de straat als urinoir en wordt gearresteerd door Knuppel en geëscorteerd naar de strafkolonie.

Het verhaal verplaatst zich naar de kantoren van Pies in Harmonie waar Reinhard W. Kleinhart directeur is. Zijn mooie dochter Lot begint daar vandaag op kantoor als fax/kopieermeisje. Zij ontmoet opnieuw Bobbie Goud en vanaf die ontmoeting vallen ze voor elkaar. Samen bezingen ze hun hoop op een nieuwe wereld.

Knuppel en Kleine Eefje bespreken Zeikstad. Als Eefje vraagt wat dat is, zegt Knuppel dat zijn macht ligt in zijn mysterieuze voorkomen.

De volgende dag worden de duimschroeven van de burgers verder aangedraaid en Bobbie besluit de deuren van het toiletgebouw te openen, ondanks de protesten van mevrouw Grijpstuivers. Kleinhart neemt hier kennis van en wil Bobbie straffen. Tegen zijn dochter, die zich zorgen maakt over Bobbie, zegt hij dat je moet zorgen dat je in het leven beter een winnaar kan zijn dan een slachtoffer. Bij het toiletgebouw zijn meerdere mensen in opstand gekomen en hier komt Kleinhart samen met agenten aan om Bobbie op te pakken. Bobbie ontmoet Lot opnieuw en begrijpt nu dat Kleinhart Lots vader is, waarna de rebellen Lot ontvoeren naar een geheime plaats in de, natuurlijk droogstaande, riolen.

Akte II

Door de ontvoering van Lot kan Bobbie vluchten en komt uiteindelijk ook terecht bij de rebellen, die Lot willen doden vanwege haar misdadige vader. Bobbie kan dit voorkomen door de rebellen te wijzen op hun missie, alhoewel de strijd lang kan duren.

Mevrouw Grijpstuivers vindt Bobbie en verzoekt hem mee te gaan naar het kantoor van Kleinhart. Bobbie gaat mee, nadat de rebellen gezegd hebben dat ze Lot zullen vermoorden als Bobbie wat overkomt. Grijpstuivers wordt boos en zweert dat Bobbie wordt verbannen naar Zeikstad als er wat met Lot gebeurt. Bobbie neemt afscheid van Lot en gaat met Grijpstuivers mee.

Op kantoor biedt Kleinhart Bobbie een koffer met geld en een vrijgeleide aan als hij kan zorgen dat Lot ongedeerd terugkomt en de burgers zich conformeren aan de strengere wetten. Bobbie weigert en verzoekt om vrije toegang tot de toiletten voor iedereen. Kleinhart verzoekt agenten om Bobbie naar Zeikstad te escorteren, maar mevrouw Grijpstuivers waarschuwt Kleinhart dat dan zijn dochter gevaar loopt. Kleinhart negeert haar waarschuwing en laat haar ook arresteren. Zij weet te ontvluchten en gaat naar Lot en de rebellen. Op datzelfde moment wordt Bobbie binnen het kantoorgebouw naar boven gedirigeerd en op het dak van deze wolkenkrabber leert Bobbie de waarheid kennen: er bestaat geen Zeikstad, iedereen die weg wordt gevoerd wordt vermoord. Agent Knuppel en een collega gooien Bobbie van het dak af.

Kleine Eefje is getuige en hoort Bobbies laatste woorden. In shock keert ze terug naar de plek waar Lot wordt vastgehouden. Ze vertelt Bobbies laatste woorden aan Lot en de rebellen willen ten strijde trekken, maar allereerst Lot vermoorden. Mevrouw Grijpstuivers komt binnen en smeekt de rebellen om Lot met rust te laten en haar in plaats van Lot te gijzelen, omdat ze Lots moeder is. Door deze onverwachte wending schrikken de rebellen terug. Grijpstuivers bevrijdt Lot en verklaart dat Kleinhart en zij vroeger geliefden waren. Eenmaal bevrijd overtuigt Lot de rebellen dat zij de revolutie moet leiden en de groep, inclusief mevrouw Grijpstuivers vertrekt naar de kantoren van Kleinhart, waarbij enkele slachtoffers vallen bij de autoriteiten.

Kleinhart wordt gevangengenomen. Lot verbant haar vader naar Zeikstad en wordt naar het dak geleid en ervanaf gegooid. Lot belooft eenieder dat het tijdperk van vrees voorbij is en mensen vrij zijn om te plassen waar ze maar willen en zo vaak als ze maar willen. Kleinharts beheerorganisatie wordt hernoemd naar de In Memoriam Bobbie Goud Toiletdienst, ter nagedachtenis aan hem.

De nieuwe vrijheid is echter van korte duur. De zeer beperkte watervoorziening verdwijnt helemaal, waardoor een groot deel van de bevolking sterft van dorst. Agent Knuppel weet dat Lot een vreselijke dood zal sterven vanwege haar bemoeienis voor haar verkeerd uitgepakt ingrijpen in de watervoorziening. Hij voegt hieraan toe, dat de overlevenden nu in een stad leven die heel veel lijkt op het door hen gevreesde en vervloekte Zeikstad.

Liedjes

Broadwayproductie

Akte I

Overture – Orkest
Too Much Exposition - Lockstock
Urinetown – Ensemble
It's a Privilege to Pee – Pennywise
It's a Privilege to Pee (Reprise) – Lockstock
Mr. Cladwell – Cladwell, Hope en personeel beheerorganisatie
Cop Song – Lockstock en agenten
Follow Your Heart – Hope en Bobby
Look at the Sky – Bobby en de rebellen
Don't Be the Bunny – Cladwell en personeel beheerorganisatie
Act One Finale – Bobby, Cladwell, Hope en ensemble

Akte II

What is Urinetown? – Bobby, Cladwell, Little Sally, Lockstock en de rebellen
Snuff That Girl – Rebellen
Run, Freedom, Run! – Bobby en de rebellen
Follow Your Heart (Reprise) – Hope
Why did I Listen to that Man? – Bobby, Hope, Pennywise, Lockstock
Tell Her I Love Her – Little Sally en Bobby
We're Not Sorry – Little Sally en ensemble
We're Not Sorry (Reprise) – Cladwell en Pennywise
I See a River – Hope en ensemble

Nederlandse productie

Akte I

Ouverture
Zeikstad
De plicht zolang je piest
Reinhard Kleinhart
Politielied
Volg je hart
Kijk naar de lucht
Wees nooit het haasje
Pauzefinale

Akte II

Zeikstad is geen plek
Maak haar af
Sta op en loop!
Waarom vertrouwde ik die man?
Zeg haar de waarheid
Nergens spijt van
Ik zie het water

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Aanvankelijk zou de productie op 13 september 2001 in première gaan, maar door de aanslagen op 11 september werd de premièredatum verschoven.
↑ "Renée van Wegberg en Fred Butter in Urinetown"

[1] Aanvankelijk zou de productie op 13 september 2001 in première gaan, maar door de aanslagen op 11 september werd de premièredatum verschoven.

[2] "Renée van Wegberg en Fred Butter in Urinetown"

[1]

[2]