Parametrisme

Parametrisme
	Het glazen dak van Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam
Algemene gegevens
Ontstaan	circa 1995
Bekende kunstenaars	Zaha Hadid
Onderdeel van	Neofuturisme
Portaal	Kunst & Cultuur

Parametrisme is een stijl die rond het eind van de 20ste eeuw, begin 21ste eeuw binnen de architectuur en productontwerp opkwam. De grondlegger is de architecte Zaha Hadid geweest.^[1] Bij het ontwerpproces wordt veel gebruik gemaakt van parametervergelijkingen en leunt het sterk op het gebruik van software, algoritmes en computers. Zo zijn meer complexe vormen mogelijk, maar het zorgt er ook voor dat tijdens het proces meer flexibiliteit is voor aanpassingen.^[2] Vanaf circa 2020 worden niet alleen delen van de buitenschil (gevels en daken) ontworpen maar ook plattegronden en zichtlijnen.^[3]

Vroege voorbeelden

Het Olympisch stadion in München (1972) van Frei Otto is een vroege voorloper van het parametrisme. Hierbij is de vorm niet verkregen door gebruik te maken van computerberekeningen maar van proefondervindelijke onderzoeken. In 1997 werd een van de eerste parametrische gebouwen in gebruik genomen, het Waterpaviljoen van Neeltje Jans.^[4] Het bureau van Zaha Hadid is vooral bekend om het toepassen van parametrisme in de architectuur.

Een sterk voorbeeld in de architectuur is het Congrescentrum Dongdaemun Design Plaza in de wijk bij de Oostelijke stadspoort in Seoel. In het vakgebied van productontwerp zijn de ontwerpen van Marleen Kaptein een goed voorbeeld. De techniek de ze gebruikt om koolstofvezel te hergebruiken, heeft ze de Engelse term fibre placement gegeven.^[5]

Kenmerken

Kenmerkend aan gebouwen met een parametrische vormgeving zijn patronen die vaak driediemensionaal zijn uitgevoerd. Patronen kunnen bijvoorbeeld willekeurig zijn (zoals bij de flats links) of volgens een strak ritme (zoals bij de gevel rechts), maar het parametrisme zit daar ergens tussenin. De patronen bij het parametrisme zijn dus niet geheel los of vast aan een raster, maar hebben een zekere samenhang die door computerberekeningen (de parametervergelijkingen) worden ‘samengesteld’. Deze patronen kunnen een overgang van groot naar klein, van dicht opeen naar ver uiteen of in vorm langzaam veranderen over een bepaalde afstand.

Ontwerpes van parametrische gebouwen kiezen er vaak vormen om functies niet in de vormgeving terug te laten komen zoals bij het rationalisme en het futurisme gebruikelijk was. Ontwerpen hebben vaak een duidelijk hoofdvorm, alsof het om een holle huls gaat. zijn Daarbij lopen de funtionele ruimtes veelal in elkaar over zonder dat ze goed te scheiden zijn. Sommige gebouwen vallen ook onder de noemer van blob-architectuur.