Meindert Fennema

Meindert Fennema
	Meindert Fennema (2015)
Persoonlijke gegevens
Geboortedatum	21 mei 1946
Geboorteplaats	Leeuwarden
Overlijdensdatum	12 juni 2023
Overlijdensplaats	Amsterdam
Nationaliteit	Nederlands
Academische achtergrond
Alma mater	Universiteit Utrecht; Universiteit van Amsterdam (1968 – 1973)
Proefschrift	International Networks of Banks and Industry (1981)
Promotor	Rob Mokken
Wetenschappelijk werk
Universiteit	Universiteit van Amsterdam
Soort hoogleraar	Gewoon hoogleraar
Bekende werken	Geert Wilders, tovenaarsleerling (2010); Goed fout. Herinnering van een meeloper (2015)
	Dbnl-profiel

Meindert Fennema (Leeuwarden, 21 mei 1946 – Amsterdam, 12 juni 2023) was een Nederlandse politicoloog. Hij was als hoogleraar verbonden aan de afdeling politicologie en het Instituut voor Migratie en Etnische Studies van de Universiteit van Amsterdam, waar hij de leerstoel 'politieke theorie van etnische verhoudingen' bekleedde. Als politicus was hij namens GroenLinks kortstondig lid van de gemeenteraad van Bloemendaal.

Loopbaan

Fennema groeide op in Zeist in een Fries gezin, waar Fries gesproken werd. Zijn vader was hulp-keurmeester van het openbaar slachthuis in Zeist.

Na zijn eindexamen gymnasium werkte hij voor de Holland-Amerika Lijn op de Rotterdam. Vervolgens studeerde hij sociologie aan de Universiteit Utrecht en werd lid van het Utrechtsch Studenten Corps. Daarna ging hij politicologie studeren aan de Universiteit van Amsterdam (1968-1973). In 1970 werd hij kandidaatsassistent bij het Europa-instituut in Amsterdam.

Hij werd actief in de studentenbeweging en was betrokken bij de affaire-Daudt. Hoogleraar Hans Daudt trok zich na aanhoudende kritiek van studenten, die meer maatschappijkritiese colleges wilden, terug in een eigen gebiedje binnen de UvA. In diens plaats werd een aantal andere docenten aangenomen, onder wie Fennema zelf. Fennema was aanvankelijk lid van de Partij van de Arbeid, maar verliet de PvdA in 1971 uit protest tegen de steun die zij gaf aan de Amerikaanse bombardementen op Vietnam. In 1972 werd hij lid van de Communistische Partij van Nederland, wat hij bleef tot de opheffing van de CPN in 1989. Later werd hij een criticus van de "linkse elite", meer bepaald van PvdA-prominenten als Roel in 't Veld en Bram Peper. Van 2009 tot en met 2015 was hij in zijn woonplaats Aerdenhout (gemeente Bloemendaal) politiek actief voor GroenLinks. Tussen februari en september 2015 was hij fractievoorzitter van die partij in de gemeenteraad.

Vanaf 1975 was hij als medewerker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. In 1981 promoveerde hij bij de hoogleraar Rob Mokken op het proefschrift International Networks of Banks and Industry. In 2002 werd hij hoogleraar. Op 11 mei 2012 hield hij zijn afscheidscollege aan de Universiteit van Amsterdam, onder de titel: Help! De elite verdwijnt!, ook de titel van een bundel essays bij zijn afscheid.

In 2018 was hij als fellow verbonden aan het University College Utrecht. Hij was ook columnist van ThePostOnline.

Persoonlijk

Fennema woonde in Aerdenhout met zijn vrouw Caroline van Dullemen. Eerder had hij een relatie met Troetje Loewenthal, hij is vader van een dochter.

Hij overleed na een langdurige ziekte in Amsterdam op 77-jarige leeftijd.^[1]

Publicist

Fennema heeft vele wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan op het gebied van anti-immigratiepartijen, etnische organisaties en economische en politieke elites. Ook mengde Fennema zich vaak in het publieke debat met bijdragen op de opiniepagina's van landelijke dagbladen.

Met John Rhijnsburger schreef hij een biografie van Hans Hirschfeld, Man van het grote geld, 2007.

Op 1 september 2009 hield Fennema onder de titel "Geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor racisten?" de eerste HJ Schoo-lezing van de redactie van Elsevier Weekblad.^[2]

In 2010 publiceerde hij een biografie van Geert Wilders onder de titel Geert Wilders, tovenaarsleerling, waarvan in 2016 een hernieuwde editie verscheen.

Vanaf augustus 2012 tot eind 2014 schreef hij wekelijks een column op Volkskrant.nl. Op 27 augustus 2013 presenteerde hij een sterk autobiografische roman Het slachthuis in De Balie in Amsterdam. Op die bijeenkomst trad Riem de Wolff (The Blue Diamonds) op, een van de personages in de roman. Hij publiceerde zijn herinneringen aan zijn studentenjaren, eerst als lid van het Utrechtsch Studenten Corps, later als CPN-lid, in 2015 onder de titel Goed fout. Herinnering van een meeloper.^[3]

Fennema beheerde het archief van de rechtse politicus Hans Janmaat. Hij was jarenlang een van de weinigen die het openlijk opnam voor het recht van de alom verguisde Janmaat op vrijheid van meningsuiting. In 2014 nam hij het op voor de controversiële en met een verbod bedreigde vereniging MARTIJN.^[4]

Lijst van publicaties

De Multinationale Onderneming en de Nationale Staat, SUA, Amsterdam, 1975, pp. 102
International Networks of Banks and Industry, Martinus Nijhoff, The Hague/Boston, 1982. pp. 202
met Ries van der Wouden (red.) Het Politicologendebat: wat is politiek?, Van Gennep, Amsterdam, 1982, pp. 162
met Henri Baudet e.a. Het Nederlands Belang bij Indië, Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen, 1983, pp. 256
met Gerda Dinkelman e.a. Gemeentelijk energiebeleid. Bestuurlijke belemmeringen bij de invoering van duurzame energie en kleinschalige warmte-kracht koppeling. Vereniging Milieudefensie/ FSW-A, Amsterdam, 1984, pp. 150
met Kees van der Pijl El Triunfo del Neoliberalismo. Taller, Santo Domingo, 1987, pp. 102
met Troetje Loewenthal La construccion de Raza y Nacion en Republica Dominicana. UASD, Santo Domingo, 1987, pp. 67
Condorcet, Beschouwingen over de Negerslavernij. Vert. M. Fennema en G. Karsten-van der Giesen. Met een inleiding van M. Fennema. Heureka, Weesp, 1989 pp. 150. (derde druk 1997)
met Michael Waller (red.), Communist Parties in Western Europe. Decline or adaptation?. Basil Blackwell, Oxford, 1988. pp. 284. (Tweede druk 1991, Chinese vertaling, 1993).
Dominicaanse Republiek/Haïti, KIT/Novib/NCOS, Amsterdam, 1992.pp.75
met Frank Elbers Racistische Partijen in West-Europa. Tussen nationale traditie en internationale samenwerking, Stichting Burgerschapskunde, Leiden, 1993, pp. 175
met Frank Elbers en Leo Balai Politiek Racisme. Oorzaken, denkbeelden en bestrijding, AFS/ LBR/SBK, Leiden, 1994, pp. 52
De Moderne Democratie. Geschiedenis van een Politieke Theorie, herziene en uitgebreide druk, Amsterdam, Het Spinhuis, 2001
met Madelon de Keizer; Mariska Heijmans-van Bruggen; Erik Somers & Cees Maris (ed.) Onrecht. Oorlog en rechtvaardigheid in de twintigste eeuw, Walburg Pers, Zutphen, 2001, pp. 256
Over de kwaliteit van politieke elites, Vossiuspers, Amsterdam, 2003, pp. 48
met Huibert Schijf (red.) Nederlandse Elites in de twintigste eeuw. Continuïteit en verandering, Amsterdam University Press, Amsterdam, 2004, pp. 128
Geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor racisten?, Elsevier, Amsterdam, 2009, pp. 29
Dr. Hans Max Hirschfeld. Man van het Grote Geld, met John Rhijnsburger, Amsterdam, Bert Bakker, 2007
Nieuwe Netwerken. De ondergang van NV Nederland, met Eelke Heemskerk, Amsterdam, Bert Bakker, 2008
Geert Wilders. Tovenaarsleerling, Amsterdam, Bert Bakker, 2010
Van Thomas Jefferson tot Pim Fortuyn. Balans van de Democratie, Apeldoorn, Spinhuis, 2012
Help, de elite verdwijnt!, Amsterdam, Bert Bakker, 2012
Het slachthuis - een roman. Amsterdam, Prometheus, 2013
Goed fout. Herinnering van een meeloper. Amsterdam, Bert Bakker, 2015
De succesvolle mislukking van Europa, co-redacteur met Frits Bolkestein en Paul Cliteur, 2015, Houtekiet
met Martijn Bolkestein Dorpspolitiek. Waar is het lokale gezag? Amsterdam, Prometheus, 2018
Alexis de Tocqueville, 'Nawoord' in Het Ancien Régime en de Revolutie, Amsterdam, Boom, 2019

Literatuur

Dante Germino, Meindert Fennema. Political Theory in Polder Perspective, The Review of Politics, Fall 2001, pp. 783-804.
Sofie Cerutti, De oude elite, die was zo slecht nog niet, Trouw, 12 mei 2012
Thierry Baudet, Geerten Waling, Jarenlang was Fennema de enige die het openlijk opnam voor het recht van Janmaat om vrijuit te spreken, de Volkskrant, 14 mei 2012

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Dwarsdenker en politicoloog Meindert Fennema (77) overleden, NOS Nieuws, 13 juni 2023. Gearchiveerd op 22 juni 2023.
↑ "Geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor racisten?", in boekvorm verschenen als ISBN 978-90-6882-708-8.
↑ Arm Spanje De Groene Amsterdammer, 19 augustus 2015. Gearchiveerd op 21 juni 2023.
↑ 'Verbied alcohol, drugs en skivakanties want de wetenschap zegt het', opiniestuk van Meindert Fennema in de Volkskrant, 11 april 2014

[1] Dwarsdenker en politicoloog Meindert Fennema (77) overleden, NOS Nieuws, 13 juni 2023. Gearchiveerd op 22 juni 2023.

[2] "Geldt de vrijheid van meningsuiting ook voor racisten?", in boekvorm verschenen als ISBN 978-90-6882-708-8.

[3] Arm Spanje De Groene Amsterdammer, 19 augustus 2015. Gearchiveerd op 21 juni 2023.

[4] 'Verbied alcohol, drugs en skivakanties want de wetenschap zegt het', opiniestuk van Meindert Fennema in de Volkskrant, 11 april 2014

[1]

[2]

[3]

[4]