Johan D. Scherft
| Johan D. Scherft | ||||
|---|---|---|---|---|
.png)
| ||||
Portret door Dora Struick du Moulin (ca. 1917)
| ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Geboren | Den Haag, 18 augustus 1891 | |||
| Overleden | Den Haag, 8 augustus 1969 | |||
| Geboorteland |  Nederland
| |||
| Beroep(en) | Etser, etsdrukker, schilder en galeriehouder | |||
| Oriënterende gegevens | ||||
| Leermeester | Willem Hendrik Bik | |||
| Leerling(en) | Jan Bartelsman, Hein von Essen, Jacques Hartog, Bruin Tammes en Hans Vogelpoel | |||
| Jaren actief | 1903-1969 | |||
| RKD-profiel | ||||
| ||||
Johannes Daniël Scherft (Den Haag, 18 augustus 1891 – aldaar, 8 augustus 1969) was een Nederlands etser, schilder, etsdrukker en galeriehouder.
Leven en werk
[bewerken | brontekst bewerken]Johannes Daniël Scherft, die zich nooit anders dan Johan D. Scherft noemde, was door geboorte en werk nauw verbonden met Den Haag. Hij trouwde op 4 mei 1920 met Antonia Cornelia van der Marel. Uit het huwelijk werden drie dochters en een zoon geboren.[1]
Scherft zong in het koor van Die Haghe Sangers, was lid van de IOOF, de Nederlandse Kunstkring, Arti et Industriae en de Haagse Kunstkring. Hij was hoofdbestuurslid van het Koninklijk Nederlands Zangersverbond en erelid van de oudervereniging van Gymnasium Haganum.
Johan D. Scherft is de grootvader van de Leidse kunstenaar Johan S. Scherft (1970) en de slavist Jan Paul Hinrichs.
Drukker en kunstenaar
[bewerken | brontekst bewerken]Scherfts loopbaan als typogaaf en etsdrukker begon in 1903, direct na de zesde klas van de lagere school. Als drukkersleerling kwam hij te werken bij drukkerij H.P. de Swart & Zoon in de Oude Molstraat, waar hij tot 1916 zou blijven werken. Vanaf 1912 volgde hij een avondcursus op het tekeninstituut Bik & Vaandrager. In hetzelfde jaar slaagde hij voor de lagere akte handtekenen. Vanaf 1915 ging hij voor leerlingen van dit tekeninstituut etsen drukken op een kleine etspers. In 1916 kocht hij een grote etspers die de basis vormde voor de etsdrukkerij die hij tot zijn dood in Den Haag dreef.[2]
Behalve als drukker was hij zelf actief als kunstenaar. Ongeveer 150 etsen staan op zijn naam, veelal stadsgezichten. Ook maakte hij schilderijen en aquarellen, vooral stillevens en natuurbeelden. Vakanties boden hierbij vaak inspiratie.
Scherft dreef meerdere drukkerijen en kunstzalen: van 1920 tot 1924 dreef hij samen met drukkerij Levisson "Kunstzaal Graficus", in de jaren twintig opende Scherft een ets-, boek- en handelsdrukkerij aan de Marconistraat 100 en in 1932 opende hij een kunstzaal aan de Laan van Meerdervoort 88.[3][4][5] In zijn kunstzaal heeft Scherft het werk van tientallen Nederlandse en buitenlandse kunstenaars, tentoongesteld, onder wie Pablo Picasso, James Ensor en Maurits Escher.[6] In 1933 was Escher de eerste kunstenaar die een eenmanstentoonstelling kreeg in de kunstzaal van Scherft.[7] Ter gelegenheid van de opening van Scherfts kunstzaal hield Escher een lezing over grafische kunst.[8] In 1941 organiseerde Scherft opnieuw een tentoonstelling voor het werk van Escher, waarbij zijn latere bekend geworden houtsneden werden tentoongesteld, waaronder het werk Dag en Nacht.[9]
In mei 1943 werd de drukkerij gesloten nadat een groot deel van zijn machines en drukgereedschappen waren gevorderd door de Duitse autoriteiten; alleen de etspers bleef achter.[2]
Als drukker heeft Scherft veel handelsdrukwerk vervaardigd. Behalve etsen drukte Scherft ook lino’s, houtsneden en houtgravures. Hij drukte het werk van ruim twee honderd kunstenaars, onder wie Philip Zilcken, Willem de Zwart, Adriaan van 't Hoff, Nico Bulder en Arend Hendriks.
In 1950 verhuisde Scherft met zijn vrouw naar Zeist, waar hij op het adres Van Renesselaan 64 een huis liet bouwen. In deze tijd verdiende hij vooral aan door hem geëtste kerstkaarten die hij aan boekhandels sleet. In 1954 keerde het echtpaar terug naar het Haagse huis op Marconistraat 100.[2] In 1966 werd het vijftigjarig bestaan van de etsdrukkerij feestelijk gevierd.[10]
Collecties
[bewerken | brontekst bewerken]De Leidse Universiteitsbibliotheek en het Rijksmuseum bezitten een collectie etsen en tekeningen van Johan D. Scherft.[11][12]
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Vervoorn, A.J. (2003). "Johan D. Scherft, etser én drukker". Boekenpost 11 (63): p. 22-23
- Scherft, J.P. (2006). Een Haagse graficus : leven en werk van Johan D. Scherft, Leiden. ISBN 9789090203973.
- Roedoe, Jan (2017). Jan Th. Giesen : Kunstenaar op een goede plaats, maar in een verkeerde tijd. Stichting Johannes Theodorus Giesen, "Johan Scherft maakt het mogelijk", p. 43-46. ISBN 9789082670004.
- Hinrichs, Jacob (2024). Inventaris Collectie Scherft : een collectie uit de nalatenschap van Johan D. Scherft (1891-1969). Stichting Collectie Scherft, Rhoon.
- ↑ "0354-01.1528 Haags Bevolkingsregister (gezinskaarten)", Haags Gemeentearchief
- ↑ a b c "In gesprek met Johan D. Scherft - Etser, plaatdrukker en voorzitter van Die Haghe Sangers", Het Binnenhof, 27 oktober 1950, p. 7.
- ↑ "Uit de residentie - De wagenbrug", De avondpost, 23 maart 1922, p. 3.
- ↑ "Etsdrukkerij Scherft bestaat 40 jaar", Het vaderland, 12 april 1956, p. 3.
- ↑ "Opening Kunstzaal Joh. D. Scherft", Het Vaderland: staat- en letterkundig nieuwsblad, 10 september 1932, p. 2.
- ↑ "Grafische kunsthandel Joh. D. Scherft", De avondpost, 25 oktober 1932, p. 3.
- ↑ "Opening tentoonstelling M.C. Escher - Kunstzaal Joh. D. Scherft", Het Vaderland: staat- en letterkundig nieuwsblad, 28 oktober 1933, p. 1.
- ↑ Kersten, Erik, Hein ‘s-Gravesande. Escherinhetpaleis.nl (25 september 2021). Geraadpleegd op 4 april 2024.
- ↑ Prange, J.M., "Vaktechnisch, maar ook kunstzinnig, op hoog peil - Grafisch werk bij Scherft", Vooruit, 15 december 1941, p. 5.
- ↑ "Etsdrukkerij Scherft vijftig jaar", De tijd: dagblad voor Nederland, 14 mei 1966, p. 2.
- ↑ (en) Schaeps, Jef (2007). Collection guide of the Johan Pieter Scherft collection (1920-1970). Leiden University Libraries. Gearchiveerd op 4 mei 2023.
- ↑ Johan D. Scherft, Zoeken - Rijksmuseum. Rijksmuseum.nl. Geraadpleegd op 28 september 2023.