Ineke van Wetering

Wilhelmina ('Ineke') van Wetering (Hilversum, 17 oktober 1934 - Huijbergen, 18 oktober 2011) was een Nederlandse antropoloog en surinamist.

Ineke van Wetering werd geboren in Hilversum als de dochter van een winkelier in ijzerwaren en gereedschappen. Ze verloor op 10-jarige leeftijd haar vader; Gerard van Wetering werd op 9 februari 1945 door de Duitsers geëxecuteerd voor zijn lidmaatschap van een illegale groep die onder meer onderduikers aan adressen hielp. In de jaren 40 en 50 volgde Ineke gymnasium alfa in Hilversum en studeerde daarna culturele antropologie aan de Universiteit van Amsterdam bij prof. André Köbben. Als antropoloog is zij in haar latere leven verbonden geweest aan de Vrije Universiteit. Gedurende 1995-1996 was zij gasthoogleraar aan de Amsterdam School of Social Science Research (ASSR).

Marronstudies

Na haar afstuderen verrichtte ze samen met haar levens- en onderzoekspartner Bonno Thoden van Velzen, eveneens een bij Köbben afgestudeerde antropoloog, veldwerk bij de Aukaners, een van de zes marrongroepen in het binnenland van Suriname. Na afloop van het onderzoek schreven ze hun proefschrift, Van Wetering over de aard en rol van de hekserij in de samenleving waarin ze had vertoefd. Vanaf 1961 tot 2010, bijna een halve eeuw lang, zijn beiden intensief bezig geweest met vervolgonderzoeken bij de Aukaners. Van Wetering legde haar onderzoeksresultaten vast in een reeks publicaties die zij onder eigen naam, maar ook in combinatie met die van Thoden van Velzen het licht deed zien. Haar belangrijkste thema was en bleef de religieuze antropologie. Samen met Thoden van Velzen publiceerde ze onder de naam Wilhelmina van Wetering in 1988 en 2004 studies over de Marrons die zowel in het specifieke antropologische genre als voor het gehele Surinaamse studieveld klassiekers zijn geworden.

Creolen in de Bijlmermeer

Daarnaast is zij bekend geworden door haar onderzoek in de jaren tachtig onder de Creoolse bevolkingsgroep in de Amsterdamse Bijlmermeer, waar zij om die reden enkele jaren woonde. Soms waren haar onderwerpen enigszins controversieel, zoals de culturele invulling van homoseksualiteit bij de Creolen in de Bijlmermeer en het witwassen van geld via winti-rituelen. Ook publiceerde zij over onderlinge hulpfondsen en, in breder verband, over feministische antropologie. Soms gebruikte zij de schrijversnaam Mildred Kuiperbak.

Prijs

Voor haar studies van de marroncultuur ontving zij in 2010 de hoogste marrononderscheiding, de Gaanman Gazon Matodja Award.

Levenseinde

Ineke van Wetering stierf aan de gevolgen van een slopende ziekte. Zij verkoos op haar verjaardag in te slapen; de dag daarop was ze klinisch dood. Tot het laatst heeft zij gewerkt aan twee boeken, die beide niet voltooid konden worden: Makandra, vrouwenrituelen en Creools-Surinaamse identiteit in Suriname, een verslag van haar jaren die zij in de Bijlmermeer doorbracht onder Creools-Surinaamse vrouwen, en een boek over therapeutische rituelen van Creolen en Marrons in Suriname.

Bibliografie

'Residence, power and intra-societal agression', in: International Archives of Ethnography 49, 1960, pp. 169–200 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
'Conflicten tussen co-vrouwen bij de Djuka', in: Nieuwe West-Indische Gids 45(1), 1966, pp. 52–59.
Hekserij bij de Djoeka; een sociologische benadering. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 1968.
'On the Political Impact of a Prophetic Movement in Surinam', in: W.E.A. van Beek and J.H. Scherer (eds.), Explorations in the Anthropology of Religion; Essays in Honour of Jan van Baal. (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land en Volkenkunde 74). The Hague: Martinus Nijhoff, 1975, p. 215-233 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
'The Origins of the Gaan Gadu Movement of the Bush Negroes of Surinam', in: Nieuwe West-Indische Gids 52, 1978, nr. 3/4, p. 81-130 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
'Mati en lesbiennes; homoseksualiteit en etnische identiteit bij Creools-Surinaamse vrouwen in Nederland', in: Sociologische Gids 32(5/6), 1985, pp. 394–415 [met M. J. Janssens].
‘Een sociaal vangnet: quasi verwantschap, religie en sociale orde bij de Creoolse Surinamers in de Bijlmermeer’, in: Sociologische Gids 33, 1986.
'Over feministische antropologie: De Groep en haar zaakwaarnemers'. Sociologische Gids 34, 1987, pp. 221–247
'The ritual laundering of black money among Suriname Creoles in the Netherlands', in: Philip Quarles van Ufford and Matthew Schoffeleers (eds.), Religion and Development: Towards an Integrated Approach. Amsterdam: Free University Press, 1988.
The Great Father and the Danger: Religious Cults, Material Forces, and Collective Fantasies in the World of the Surinamese Maroons. Dordrecht: Foris, 1988 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
‘Demonologie en de betovering van het moderne leven’, in: Sociologische Gids 36, 1989.
‘Een demon in de stortkoker’, in: Sociologische Gids 36, 1989 [onder pseudoniem Mildred Kuiperbak].
'A Demon in every Transistor', in: Etnofoor V, nr. 1/2, 1992, p. 109-127
'Rosca's, etniciteit en strategie: kasmoni bij Creools-Surinaamse vrouwen in Amsterdam', in: Marcel van der Linden en Jacqueline Sluijs (eds), Onderlinge Hulpfondsen. Amsterdam: Stichting Beheer IISG, 1996.
'Witchcraft among the Tapanahoni Djuka, in: Richard Price (ed), Maroon Societies: Rebel Slave Communities in the Americas. Baltimore / London: The Johns Hopkins University Press, 1996.
'Mati: the lures and dangers of utopianism in lesbian studies' in: Thamyris 5, nr. 1, 1998, pp. 131–139.
"Dieren, dromen, gender', in: Henk Driessen & Huub de Jonge (red.), Miniature etnografiche. Nijmegen: SUN, 2000, p. 75-78.
'Dangerous Creatures and the Enchantment of Modern Life', in: P. Clough & J.P. Mitchell (eds.), Powers of Good and Evil: Moralities, Commodities and Popular Belief. New York/Oxford: Berghahn, 2001, p. 17-42 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
'Ndyuka', in: Melvin Ember, Carol R. Ember, and Ian Skoggard (eds.), Encyclopedia of World Cultures, Supplement. New York: MacMillan Reference USA, 2002, p. 224-227 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
In the Shadow of the Oracle: Religion as Politics in a Suriname Maroon Society. Long Grove: Waveland Press, 2004 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
'Violent Witch Finders and the Suspension of Social Order in a Suriname Maroon Society', in: Rob van Ginkel en Alex Strating (eds.), Wildness and Sensation: Anthropology of Sinister and Sensuous Realm. Apeldoorn/Antwerpen: Het Spinhuis, 2007, p. 157-176 [met H.U.E. Thoden van Velzen].
Een Zwarte Vrijstaat in Suriname. De Okaanse Samenleving in de 19e en 20e eeuw. Leiden: E.J. Brill, 2013 [met H.U.E. Thoden van Velzen].