Handalcohol
Handalcohol (ook als handgel of handschuim) is een vloeistof die alcohol bevat om de handen mee te wassen. Er zijn antibacteriële, desinfecterende, antimicrobiële en hygiënische handgels.[1]
Werking
[bewerken | brontekst bewerken]De alcohol heeft een desinfecterende werking en de vloeistof verdampt bij gebruik waardoor na gebruik de handen niet gedroogd hoeven te worden. Handalcohol kan van ethanol of van isopropanol worden gemaakt.[2] Naast alcohol en een deel water kan een deel glycerine worden toegevoegd om te voorkomen dat de handen uitdrogen. Om de dosering te vergemakkelijken wordt tot slot een verdikkingsmiddel toegevoegd.[3]
De handgel moet minimaal 70% alcohol bevatten als dit de enige virusdoder erin is; zijn er nog andere virusdodende middelen toegevoegd dan kan het percentage lager zijn.[4]
De Wereldgezondheidsorganisatie beveelt in sommige gevallen ook de toevoeging van waterstofperoxide aan tegen bacteriën.[3]
Toepassingsgebied
[bewerken | brontekst bewerken]Handalcohol wordt voornamelijk in ziekenhuizen gebruikt. Het is qua desinfecterende werking gelijkwaardig aan handzeep.[2] De alcohol heeft in tegenstelling tot handzeep geen reinigende werking en is daardoor voor thuisgebruik over het algemeen minder geschikt.
Alleen als de MRSA-bacterie aanwezig is kan om het besmettingsrisico te verlagen extra ontsmetten raadzaam zijn.[5]
Afgeraden voor consumentenmarkt
[bewerken | brontekst bewerken]Thuisgebruik van desinfecterende handgels wordt door de Gezondheidsraad afgeraden. Omdat de handgels het immuunsysteem aantast (het doodt goede bacteriën), doen ze meer kwaad dan goed.[5] In sommige landen is verkoop op de consumentenmarkt ervan verboden, dit is in Nederland niet het geval.
Toegelaten middelen
[bewerken | brontekst bewerken]In Nederland toegelaten desinfectiemiddelen zijn te herkennen aan een vijf cijferig nummer met erachter de N (van Nederland); de Europese Unie heeft een aantal middelen toegelaten te herkennen aan een toelatingsnummer beginnend met EU of NL met daarachter een zeven cijferig nummer, een liggend streepje, en met vier nullen daarachter.[6] Op basis van Europese wet- en regelgeving beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of desinfecterende middelen op de Nederlandse markt mogen worden toegelaten.[7] In Nederland voldoet echter een gering deel (te weten anno 2019 13%) van de handdesinfectiemiddelen op de markt aan de wettelijke eisen.[8]
Wanneer een handgel tegen virussen beschermt dan staat op het etiket een 11-cijferige code met een letter N erachter, of een 5-cijferige code met NL ervoor.[4]
Zelfgemaakte middelen
[bewerken | brontekst bewerken]Zelfgemaakte desinfecterende handalcohol kan worden gemaakt met als ingrediënten gedenatureerde alcohol en glycerine.[9]
Bij een te hoog percentage alcohol is er risico op huidirritatie, bij een te laag percentage kan er niet goed worden gedesinfecteerd.[10]
Samenstelling
[bewerken | brontekst bewerken]De Wereldgezondheidsorganisatie (World Health Organization (WHO)) heeft een gids uitgebracht over hoe grote hoeveelheden handalcohol te maken uit chemicaliën die in ontwikkelingslanden beschikbaar zijn, waar commerciële handalcoholproducten niet direct voor handen zijn:[11]
| FORMULE 1 | voor 10 liter | actief farmaceutisch ingrediënt (API) (%) |
|---|---|---|
| Ethanol 96% | 8333 ml | 80% |
| Glycerol 98% | 145 ml | 1.45% |
| Waterstofperoxide 3% | 417 ml | 0.125% |
| Gedestilleerd water | aangevuld tot 10.000 ml | 18.425% |
| FORMULE 2 | voor 10 liter | actief farmaceutisch ingrediënt (API) (%) |
|---|---|---|
| Isopropanol 99.8% | 7515 ml | 75.15% |
| Glycerol 98% | 145 ml | 1.45% |
| Waterstofperoxide 3% | 417 ml | 0.125% |
| Gedestilleerd water | aangevuld tot 10.000 ml | 23.425% |
Corona
[bewerken | brontekst bewerken]Tijdens de coronapandemie van 2020 adviseert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) handen te blijven wassen met zeep in stromend water als dit aanwezig is, en anders handalcohol of alcoholgel te gebruiken, mits je handen niet zichtbaar of voelbaar vuil zijn[12] (met andere woorden: als je handen zichtbaar of voelbaar vuil zijn, deze eerst schoonmaken met bijvoorbeeld een vochtig doekje). Dit naast de maatregelen zoals thuisblijven bij klachten, en niezen en hoesten in de elleboog.[13]
In juni 2020 bleek bij openbare gelegenheden voor gebruik ter plaatse aangeboden handgels minder dan de benodigde 70 tot 85 procent alcohol te bevatten om het coronavirus uit te schakelen.[14]
Kritiek
[bewerken | brontekst bewerken]Kritiek op het gebruik en op de vrije beschikbaarheid van handgels op de consumentenmarkt richt zich op verstoring van de hormonale huishouding en resistent worden van bacteriën. Handgels tasten vele goede bacteriën aan die het lichaam nodig heeft.[15] Voor een goede hygiëne thuis en het tegenhouden van bacteriën volstaat het om de handen te wassen met gewone (lees: niet-antibacteriële) zeep.[16]
Er is geen wetenschappelijk bewijs of gebruik van antibacteriële handzeep of handgel thuis, op school of op het werk tot gezondheidkundige baten leidt.[17]
Naslag
- Zorgvuldig omgaan met desinfectantia (pdf), Den Haag: Gezondheidsraad, 2016; publicatienr. 2016/18.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ Helpt handgel tegen het coronavirus? 'Handen wassen met zeep is beter', Nu.nl, Germieke Smits, 3 maart 2020 16:38 (update: 13 maart 2020 07:51). Geraadpleegd 14 mei 2020. Gearchiveerd op 25 mei 2020.
- ↑ a b Verpleeghuis- woon- en thuiszorg - Handhygiëne, Werkgroep Infectie Preventie, maart 2009. Gearchiveerd op 10 mei 2022.
- ↑ a b Toch schone handen als de gel is uitverkocht, NRC, 13 maart 2020. Gearchiveerd op 21 mei 2022.
- ↑ a b Zo herken je of jouw handgel wel werkt tegen het coronavirus, NPO Radio 1, Avrotros, Ivo Evers, 13 maart 2020. Geraadpleegd 11 mei 2020. Gearchiveerd op 28 maart 2020.
- ↑ a b Gezondheidsraad: van antibacteriële zeep kan je juist ziek worden, NOS, 21 december 2016 07:16 (update 13:47). Geraadpleegd 12 mei 2020. Gearchiveerd op 29 mei 2020.
- ↑ Zorgvuldig schoonmaken in huis, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Geraadpleegd 9 mei 2020. Gearchiveerd op 1 juni 2020.
- ↑ Hygiënerichtlijn voor basisscholen, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Geraadpleegd 10 mei 2020. Gearchiveerd op 8 augustus 2020.
- ↑ NVWA: Slechts 13% onderzochte handdesinfectiemiddelen voldoet aan wettelijke eisen, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. 16 april 2019 09:30. Geraadpleegd 11 mei 2020.
- ↑ Zelf desinfecterende handgel maken, Radarplus. Geraadpleegd 16 mei 2020. Gearchiveerd op 18 juni 2020.
- ↑ Mensen maken hun eigen desinfecterende handgel, maar Rob Geus raadt het af, RTL Nieuws, 2 maart 2020 17:19 (update: 4 maart 2020 18:49). Geraadpleegd 16 mei 2020. Gearchiveerd op 26 juni 2020.
- ↑ Guide to Local Production: WHO-recommended Handrub Formulations, World Health Organization (WHO)
- ↑ Handen wassen, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Geraadpleegd 9 mei 2020. Gearchiveerd op 28 mei 2020.
- ↑ RIVM herhaalt dat mondkapje niks toevoegt en hamert op handen wassen, Nu.nl, 10 april 2020 15:59 (update 17:08). Geraadpleegd 9 mei 2020. Gearchiveerd op 28 mei 2020.
- ↑ Handgels getest: ‘Je hebt geen idee wat je op je handen smeert’, AD, Yolanda Sjoukes & Chiel Timmermans, 24 juni 2020 (update: 16:35). Geraadpleegd 29 juni 2020. Gearchiveerd op 29 juni 2020.
- ↑ Ziek worden van je handen wassen? Hoe kan dat dan?, NOS, 21 december 2016 13:40 (update 18:24). Geraadpleegd 12 mei 2020. Gearchiveerd op 21 mei 2020.
- ↑ Antiseptische zeep thuis? U kunt ook zonder!, Medi-Sfeer, Martine Versonne, 15 juni 2018. Geraadpleegd 12 mei 2020. Gearchiveerd op 12 april 2023.
- ↑ Zorgvuldig omgaan met desinfectantia (pdf), Gezondheidsraad. Den Haag: Gezondheidsraad, 2016; publicatienr. 2016/18. Pag. 37. Geraadpleegd 12 mei 2020. Gearchiveerd op 9 oktober 2020.