Dirk Jan van der Ven
Dirk Jan van der Ven (Amsterdam, 1 april 1891 – Lunteren, 10 mei 1973), ook Jan van der Ven, was een Nederlandse folklorist.
Leven en werk
[bewerken | brontekst bewerken]
Van der Ven werd geboren in de P. C. Hooftstraat te Amsterdam als oudste zoon van Paulus van der Ven en Talea Beckering. Zijn grootouders van moederszijde waren Dirk Beckering (schrijnwerker te Groningen, later tapper te Amsterdam) en Hissina Knoop, geboren te Groningen en overleden te Amsterdam 1898. Van der Ven schreef meer dan 50 boeken over folklore, talloze artikelen en voordrachten met lichtbeelden en films. Zijn echtgenote dr. Elise van der Ven-ten Bensel (1892-1982) was auteur van een aantal boeken over de volksdans.
Door familieomstandigheden verhuisde het gezin Van der Ven eerst naar Breda en vandaar naar Arnhem, waar hij met een broer de vijfjarige H.B.S. bezocht. Hij behaalde in 1909 het einddiploma. Hij begon op jonge leeftijd, in een reeks van 10 dagboeken, getiteld Opmerkingen in de levende natuur, te vertellen over planten, bomen, vogels en wat hij verder tegen kwam bij lange voettochten. Hij was betrokken bij de oprichting van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Het door hem georganiseerde Vaderlandsch Historisch Volksfeest op het terrein van het Nederlands Openluchtmuseum, in 1919, werd door meer dan 400.000 bezoekers bijgewoond
In 1922 was hij de bedenker van De Rijn van Lobith tot aan zee, een film die bekend zou worden onder de titel Rijnfilm en de eerste film was die een groot deel van Nederland vanaf het water liet zien. In 1921 kwam zijn film: De Lentefilm, daarna in 1923 De Zomerfilm, Neerlands volksleven in den Zomer en in 1926 De Oogstfilm, Neerlands volksleven in den Oogsttijd in omloop. De afsluiting van de Zuiderzee was ook een dankbaar onderwerp voor de opkomende filmcultuur in Nederland. De Zuiderzeefilm die Van der Ven in 1928 voor Orion maakte was bedoeld voor het onderwijs. In 1936 kwam nog een film Folklore in Asselt tot stand.
Verslag van een filmvoorstelling uit 1927
[bewerken | brontekst bewerken]"De vorige week echter heeft de filmliefhebber nog eens aan den ouden tijd moeten terugdenken. In Rilland-Bath werd n.l. de oogstfilm vertoond, die door den folklorist den heer v. d. Ven is samengesteld. De vertooning had plaats in een groote schuur van de Bathpolders, die het gebruikelijke comfort der bioscoopzalen miste. Auto-lantaarns verzorgden de verlichting en alle bezoekers hadden gehoor gegeven aan den wenk om voor de zekerheid een elektrische zaklantaarn mede te nemen. Voor den verwenden bioscoopbezoeker vormde de primitieve uitvoering een welkome afwisseling, hetgeen afgeleid kan worden uit het geanimeerd verloop van den film-avond. De oogstfilm bevatte enkele gedeelten die in Zeeland opgenomen zijn, o.a. de Zuid-Bevelandsche zaadfooi, het vlegeldorschen en het Walchersche oogstmeiplanten. Het geheel was zeer interessant, mede door de muzikale illustratie Röntgen."[1]
Houding in 1940-1945 en veroordeling
[bewerken | brontekst bewerken]De houding van het echtpaar gedurende de oorlogsjaren komt wordt beschreven in het boek van Barbara Henkes, Uit liefde voor het volk. Volkskundigen op zoek naar de Nederlands identiteit 1918-1948 ', Amsterdam 2005.
In twee van haar bekendste publicaties die tijdens de oorlog verschenen, beschreef Elise van der Ven de volksdans als een belangrijke uiting van volksverbondenheid. Voor haar en haar man Dirk Jan van der Ven stond daarbij de oud-Germaanse oorsprong centraal en benadrukten zij de sterke wisselwerking "tusschen de Nederlanden en het Duitsche Rijk". In de nieuwe strijdzangen van de Jeugdstorm en van de W.A. zag Elise van der Ven, door "de gloed, de ernst en het enthousiasme, waarmede ze gezongen worden (...) de voorwaarden aanwezig (...) voor het ontstaan van een nieuw volkslied in dezen tijd". Ze vertolkten voor haar "het geloof in een nationaal-socialistische volksgemeenschap". De standpunten van zijn vrouw werden ook door D.J. van der Ven onderschreven. Het echtpaar werd in november 1946 gearresteerd wegens vermeende collaboratie en na anderhalf jaar gevangenschap vrijgelaten. Van der Ven moest zijn functies opgegeven en kreeg een tijdelijk publicatieverbod. In hoger beroep werd vastgesteld dat het echtpaar "geringe schuld" had; een poging om het oordeel om te zetten in "onschuldig" strandde.[2]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Bibliografie D.J. van der Ven
[bewerken | brontekst bewerken]
- Met de Betuwse stoomtram door de Over Betuwe. Betuwse Stoomtram Mij. 1910
- Ken ons land en heb het lief. Amsterdam, Meulenhoff, 1919
- Neerlands volksleven. Dalmeijers Volksuniversiteit, Amsterdam, 1920
- Tien deeltjes in de Libellen Serie (1934-1940). Uitgeverij Bosch & Keuning
- Diverse delen van Ons Mooie Nederland uitgegeven door Meulenhoff in Amsterdam met o.a. De delen Limburg, Utrecht, Gelderland, Bloemen, Het Gooi, De Geldersche Achterhoek, Het wondere leven der paddenstoelen, De torens zingen, 1915 tot ca. 1921
- Kermisviering in Laag-Keppel en Hummelo. Uitgave van de Uitgevers.mij: C. Misset Doetinchem, 1925
- Kindervreugd en volksvermaak. Een folkloristisch prentenboek. Rotterdam. Coöp. Verbruiksvereeniging Vooruitgang U.A. 1927
- Onze Nederlandsche jeugd in nationale dracht. Haarlem, J. Leupen, 1929.
- Van vrijen en trouwen op het boerenland. Amsterdam, De Spieghel, 1929
- In de bloeiende hof onzer volkscultuur. Utrecht, Het Spectrum ca. 1939
- Heemschut,volkskunst en de drooglegging van de Zuiderzee. Van Rossum, 1930
- Het Carnavalsboek voor Nederland. Battaljee en Terpstra, Leiden, 1937
- De haard in ons volksleven. Permanent, 1940
- De heemliefde van het Nederlandsche Volk. Naarden, A. Rutgers, 1941
- De herleving van het Nederlandsch volksspel. Naarden, A. Rutgers 1944
- Het wikkekind in het geboortebrood. Zeelandia, 1948
- Asselt aan de Maas, kerk en kasteel. Eindhoven, De Pelgrim, 1948
- Ons eigen volk en het feestelijk jaar. Kampen, Kok, ca. 1950
- In de ban van burghten, kastelen en paleizen. Utrecht, Ons Huis, 1960
- Met de gaostok door Twente en Salland. Bergen, Gesto, 1969
- Kastelentocht door het stamland van het Huis van Oranje.Utrecht, Ons Huis, z.j.
- Friese volksgebruiken weerspiegeld in Europese Folklore. Bergen, Gesto, 1970
- De peerdenhemel van de Zuudloardermarkt. Bergen, Gesto, z.j.
- Folkloristische omzwervingen door Twente, Salland en de Gelderse Achterhoek. Witkam, 1977
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- E. van der Ven-ten Bensel, Dirk Jan van der Ven, 1891-1973. Biografie en bibliografie. Lunteren, 1978.
Externe link
[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ in Ons Zeeland 1927, nummer 14
- ↑ Matthew Jefferies, Mike Tyldesley, Rolf Gardiner: Folk, Nature and Culture in Interwar Britain, Farnham (Surrey) en Burlington 2011, p. 89. Gearchiveerd op 23 juni 2023.