Cinnaber

Cinnaber
Mineraal
Chemische formule	HgS
Kleur	rood tot bruinrood, loodgrijs
Streepkleur	purper
Hardheid	2 - 2,5
Gemiddelde dichtheid	8090 kg/m³
Glans	diamantglans tot metaalglans
Splijting	volkomen volgens [1010]
Habitus	massief, korrelig, romboëdrisch of dik tabulair
Kristaloptiek
Kristalstelsel	Trigonaal
Bijzondere kenmerken	belangrijkste kwikerts, vanaf 344 °C wordt cinnaber omgezet tot metacinnaber
Lijst van mineralen
Portaal	Aardwetenschappen

Het mineraal cinnaber is een kwik sulfide met de chemische formule HgS.

Eigenschappen

Het grijze, bruine of donkerrode (vermiljoenen) cinnaber heeft een helderrode streepkleur en een volkomen splijting volgens kristalvlak [1010]. Het kristalstelsel is trigonaal, de dichtheid is met 8,1 hoog. De hardheid is 2 tot 2,5. Cinnaber is niet radioactief.

Metacinnaberiet

In Californië wordt nog het zeldzame metacinnaberiet aangetroffen. De chemische samenstelling is gelijk aan die van cinnaber, maar de structuur is anders (namelijk kubisch).

Naam

Het woord cinnaber betekende oorspronkelijk vermiljoen en is afkomstig uit het Perzisch (shangarf). Het heeft onze taal bereikt via het Grieks, het Latijn en het Frans.^[1]

Voorkomen

Cinnaber komt vooral voor in hydrothermale aders van lage temperatuur. De typelocatie en lang een belangrijke vindplaats van kwik als erts is Almadén, Spanje, waar het reeds door de Kelten werd ontgonnen.

Gebruik

Cinnaber is het belangrijkste kwikerts. Cinnaber was reeds bekend in de oudheid en ook al meer dan 1000 jaar gebruikt als pigment in China.

Men kan uit cinnaber kwik verkrijgen door het te laten sublimeren bij 583 °C (856 K). Daarbij komt het vloeibare kwik vrij. Er zijn drie mogelijke manieren om kwik uit vermiljoen te winnen:

Sublimeren met toevoeging van zuurstof: ${\ce {HgS O2 -> Hg SO2}}$
Verhitten met ijzerpoeder: ${\ce {HgS Fe -> Hg FeS}}$
Verhitten met ongebluste kalk: ${\ce {4HgS 4CaO -> 4Hg 3CaS CaSO4}}$