Naar inhoud springen

Bruine beer

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bruine beer
IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2016)
Bruine beer in Alaska
Taxonomische indeling
Rijk:Animalia (Dieren)
Stam:Chordata (Chordadieren)
Klasse:Mammalia (Zoogdieren)
Orde:Carnivora (Roofdieren)
Familie:Ursidae (Beren)
Geslacht:Ursus
Soort
Ursus arctos
Linnaeus, 1758
Verspreidingsgebied
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Bruine beer op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
Zoogdieren

De bruine beer (Ursus arctos) is een roofdier uit de familie van de beren (Ursidae).

De wetenschappelijke naam van de bruine beer werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus in de tiende editie van Systema naturae.[2] Die verwees daarbij naar werken van onder meer Conrad Gesner (1551)[3] en John Ray (1693).[4] Beide auteurs gebruikten "Ursus" als naam voor de bruine beer, en noemden "Arctos" (Ἀρκτος) als het Griekse equivalent voor die naam. Ursus arctos is dus naar de Latijnse en Griekse namen voor "beer" vernoemd.

Deze dieren zijn groot en stevig gebouwd. In lichaamsbouw verschillen de geslachten weinig, maar de zware mannetjes worden soms wel tweemaal zo zwaar als de meer tengere vrouwtjes. De dikke vacht is meestal donkerbruin, alhoewel de kleur kan variëren van blond tot zwart. Aan de sterke voorpoten bevinden zich lange, niet intrekbare klauwen. Verder hebben ze een opvallende schouderbult. De lichaamslengte bedraagt 1,7 tot 2,8 m,[5] de staartlengte is 5 tot 20 cm en het gewicht 80 tot boven de 600 kg.[6]

Bruine beren eten hoofdzakelijk planten, zoals knollen en wortels, die ze met hun lange klauwen uitgraven. Wanneer ze vlees willen eten hebben ze het gemunt op gemakkelijke prooien zoals runderen en huisdieren. Bruine beren voelen zich ook thuis bij het water. In de buurt van watervalletjes of ondiepe plekken in een rivier kunnen ze urenlang op de loer liggen om zalmen te verschalken die stroomopwaarts trekken om kuit te schieten. De beer springt er dan bovenop en verlamt de vis met een krachtige beet of een rake klap van zijn sterke poten. Eenmaal gevangen is er voor de zalm geen ontsnappen meer mogelijk. Beren houden een winterrust, die torpor wordt genoemd, tenminste in koude streken. Deze is echter erg licht en kan op elk gewenst moment onderbroken worden. Bruine beren kunnen 25 jaar worden, in gevangenschap nog ouder.

Deze soort komt voor in Europa, Azië en Amerika. In Noord-Amerika komen drie ondersoorten voor, de kodiakbeer, de grizzlybeer en de Mexicaanse beer. In Europa leeft de Europese bruine beer. Eens waren ze in Europa talrijk, maar momenteel komen nog slechts restpopulaties voor, onder andere in Scandinavië, Oost-Europa (vooral in Roemenië) en Azië.

Er worden doorgaans veertien ondersoorten van de bruine beer onderscheiden, waarvan er drie uitgestorven zijn. Sommige auteurs onderscheiden nog vijf ondersoorten meer.[7]

Sommige instanties en auteurs onderscheiden ook de onderstaande ondersoorten:

Gebruik van werktuigen

[bewerken | brontekst bewerken]

Bij één beer werd het gebruik van een werktuig aangetoond, namelijk een steen. Het dier gebruikte deze steen vermoedelijk om voedsel uit zijn vacht te halen of om zijn jeukende vacht te krabben. Normaal gesproken krabben bruine beren hun vacht tegen een boom of rots. De beer geeft bij het gebruik van de steen blijk van een geavanceerde motoriek, wat mogelijk gelinkt kan worden aan de relatief grote hersenen van beren.[13] Aangezien het maar één waarneming betreft, is het onzeker hoe gebruikelijk werktuigen zijn bij bruine beren.[14]

In populaire cultuur

[bewerken | brontekst bewerken]

Vanwege zijn uiterlijk (ogen centraal in het hoofd en soms relatief kleine oren), waardoor hij enigszins menselijk aandoet, is de beer gebruikt als model voor een pop, de zogenaamde teddybeer. Hierbij is de aanduiding "Teddy" afkomstig van de voormalige Amerikaanse president Theodore Roosevelt.

De beer heeft ook model gestaan voor diverse figuren uit strips, zoals Olivier B. Bommel van Marten Toonder en Bruintje Beer.