Naar inhoud springen

Avebe

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Royal Avebe
Logo
Motto of slagzin Innovation by nature
Oprichting 1919
Oprichter(s) Daniël Edzes en Jacob Eisseszoon Doornbos
Eigenaar Coöperatie
Sleutelfiguren David Fousert (voorzitter en CEO)
Rob van Laerhoven (CFO)
Land Vlag van Nederland Nederland
Hoofdkantoor Veendam, Nederland
Werknemers 1295, waarvan 998 in Nederland (2023)
Leden 2036 (2023)
Producten Aardappelzetmeel en daarvan afgeleide producten
Sector Agrarisch
Industrie Voedingsindustrie
Chemische industrie
Omzet/jaar € 800 miljoen (2023)
Winst/jaar € 20,8 miljoen (2023)
Website avebe.com
Portaal  Portaalicoon   Economie

Coöperatie Koninklijke Avebe U.A., kortweg Royal Avebe, is een wereldwijd opererende onderneming die producten levert op basis van aardappelzetmeel en aardappeleiwit, voor toepassingen in voeding, diervoeding, papier, bouw, textiel en kleefstoffen. Het hoofdkantoor van het concern is gevestigd in Veendam. Avebe is anno 2023 de grootste producent van plantaardige eiwitten in Nederland.[1] De boeren hebben via de ledenraad de uiteindelijke beslissingsbevoegdheid binnen het bedrijf. Bij de coöperatie Avebe zijn ruim 2000 boeren aangesloten, opgedeeld in zes districten (twee in Duitsland en vier in Nederland).

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

De naam Avebe is de afkorting van Aardappelmeel Verkoop Bureau, met als telegramadres de afkorting AVEBE.[2][3] De coöperatie werd opgericht in 1919 als een verkoopcentrale tussen elf Groningse en Drentse boerencoöperatieve aardappelmeelfabrieken om goede verkoopprijzen te bewerkstelligen voor natief aardappelzetmeel. Avebe was de opvolger na de Eerste Wereldoorlog van het samenwerkingsverband Bond van Boeren-aardappelmeelfabrieken gesticht in 1905. In 1921 traden nog vier coöperatieve fabrieken toe tot de verkoopcentrale. Avebe begon al snel met inkoopcentralisatie, organiseerde kwaliteits- en procesverbetering en een uniforme boekhouding tussen de fabrieken.[4] De boerencoöperaties verdrongen de private zetmeelbedrijven naar de productie van zetmeelderivaten.

In 1948 werd de naam Avebe gewijzigd in Coöperatieve Verkoop- en Productievereniging van aardappelmeel en derivaten Avebe B.A. en in 1956 werden de eerste derivaten (afgeleide producten van aardappelzetmeel) geproduceerd.

De geschiedenis van Avebe is sterk verbonden met de Groninger Veenkoloniën. In 1963 nam Avebe de in 1870 opgerichte aardappelmeel- en derivatenfabriek Duintjer Wilkens Meihuizen & Co over en werd aldus een grote speler op de markt van zetmeelderivaten. In 1971 werd Avebe organisatorisch gemoderniseerd tot een primaire coöperatie om zo de financiering te verbeteren.[5] In 1974 werd een groot investerings- en reorganisatieplan opgesteld om het afvalwater- en eiwitprobleem van aardappelzetmeelfabrieken aan te pakken. Tot begin 1980 bepaalde dit sterk het beleid van Avebe. Er werden acht fabrieken gesloten en in vier fabrieken werd geïnvesteerd.[6] Na het faillissement in 1978 van Koninklijke Scholten-Honig (KSH) werd een deel van het Scholten-concern overgenomen. Dit zetmeelbedrijf was in 1841 opgericht door Willem Albert Scholten en is wel aangeduid als Nederlands eerste multinational,[7] hoewel daarvoor ook de veel oudere VOC genoemd wordt. De Nederlandse aardappelzetmeelfabrieken Foxhol en de Krim en lijmfabriek van Scholten werden onderdeel van Avebe, samen met enkele buitenlandse locaties in Malmö, Corbeil, Haussimont en Milaan.[8][9]

Na investeringen vanaf de jaren negentig in verbreding van het bedrijf in bioplastics, tarwe en tapioca reorganiseerde Avebe zijn activiteiten vanaf 2006 wederom rond de aardappelzetmeelteelt in Europa.[10]

  • 1994 - Avebe sluit de zetmeelderivatenfabriek in Corbeil, verkoopt kant-en-klaarlijmen aan Ceca en stopt met investeren in het opstarten van Chamtor, de fabriek voor tarweglucose en inuline te Bazancourt.[11][12][13]
  • 1995 - Avebe wordt volledig eigenaar van Glucona, een joint venture opgericht in 1978 tussen Akzo en Avebe, producent van gluconzuur en derivaten.[14]
Koopt Duitse zetmeelfabriek Prignitz Stärke in Dallmin van Amylum.[15]
Koopt de tarwezetmeelfabriek Latenstein in Nijmegen van Meneba.[16]
  • 2001 - Avebe verkoopt Scholten lijmen aan Paramelt.[17]
  • 2003 - Avebe verkoopt Glucona aan de dochteronderneming Purac van CSM.[18]
Management buy-out van de bioplasticfabriek.[19]
Verkoop van de fabriek die zetmeeladditieven maakt als vulstof voor medicijnen. De koper is DFE Pharma, een dochter van FrieslandCampina.[20]
Start met de vermarkting van het amylopectine-aardappelzetmeel, onder de naam Eliane.[22]
  • 2006 - Avebe verkoopt zijn belangen in Thailand, Indonesië, China, Noord- en Zuid-Amerika.[23][24][25][26]
  • 2007 - Avebe sluit de tarwezetmeelfabriek in Nijmegen.[27]
Verkoopt aardappelzetmeelfabriek Haussimont in Frankrijk aan AdventAgri.[28]
Start een samenwerking met National Starch Food Innovation voor de verdere vermarkting en ontwikkeling van aardappelzetmeeltoepassingen en -derivaten buiten Europa.
Start een alliantie met DSM Food Specialties voor het ontwikkelen van een nieuwe enzymatisch zetmeel modificatietechnologie (Etenia).[29]
Investeert in een nieuwe raffinagetechniek voor het maken van natief aardappeleiwit onder de naam Solanic.[30]
  • 2015 - National Starch is in 2010 overgenomen door Ingredion. Avebe beëindigt de samenwerking die in 2007 aangegaan was met National Starch[31]
  • 2018 - Avebe opent een innovatiecentrum op het Zernikecomplex in Groningen.
  • 2020 - Avebe ontvangt het predicaat Koninklijk.[32]

Hoofdkantoor

[bewerken | brontekst bewerken]

Het hoofdkantoor van Royal Avebe is sinds eind 2011 opnieuw gevestigd in Veendam. Het bedrijf had in 2005 het hoofdkantoor verkocht en daarmee de historisch locatie Veendam verlaten en zich gevestigd op de productielocatie in Foxhol. In 2011 ging het bedrijf op zoek naar een nieuwe locatie, maar uiteindelijk koos men voor de huur van het oude hoofdkantoor.

Activiteiten

[bewerken | brontekst bewerken]

Avebe heeft in totaal zes productielocaties, waarvan drie in Nederland. Twee locaties bevinden zich in de provincie Groningen; in Foxhol en in Ter Apelkanaal. De derde locatie is de aardappelmeelfabriek te Gasselternijveen in de provincie Drenthe. Verder zijn er twee in Duitsland, in Dallmin in de gemeente Karstädt en Lüchow, en nog een productielocatie in Zweden te Malmö.

De omzet wordt voor ongeveer de helft gerealiseerd in landen van de Europese Unie en de andere helft in de rest van de wereld.[33] Naar producten komt de hoogste omzetbijdrage van deriviaten, gevolgd door zetmeel en eiwitten. De derivaten zijn met 60% van de omzet veruit het meest belangrijk. De belangrijkste afnemer is de levensmiddelenindustrie, met ruim 60% van de totale afzet, gevolgd door de industrie, zoals in de bouw en bij het maken van papier en lijm, en iets minder dan 10% gaat naar de diervoedingfabrikanten.[33]

Resultaten

[bewerken | brontekst bewerken]

Avebe heeft een gebroken boekjaar dat per 31 juli afloopt. Het jaar 2022 heeft betrekking op de periode van 1 augustus 2021 tot en met 31 juli 2022. De prestatieprijs is de opbrengstwaarde per ton aardappelen, in de berekening wordt rekening gehouden met een standaard zetmeelpercentage van 19 procent. De prestatieprijs bestaat uit drie delen:[33]

  • de vergoeding voor de aardappelen waarbij rekening wordt gehouden met het zetmeelgehalte, het moment van leveren en de kwaliteit.
  • de kosten van verlading en transport.
  • het financiële resultaat van de coöperatie.

Op basis van deze drie componenten was de prestatieprijs in 2022 € 98,56/ton.

bedragen luiden in miljoenen euro
Jaar Netto omzet Bedrijfs-
resultaat 		Netto-
resultaat 		Aantal
werknemers
(gemiddeld) 		Prestatieprijs
geleverde aardappelen
(in euro/ton) 		Aantal leden
2002[34] 683,4 22,5 10,3 2602 4568
2003 635,3 14,1 7,7 2546 4338
2004[35] 609,5 8,3 0,4 2602 50,80 4221
2005 591,6 -59,2 -69,4 2407 26,37 4030
2006 633,7 8,4 -4,6 2073 50,24 3800
2007 615,7 32,9 25,2 1611 57,47 (64,82 jaarverslag 2008) 3609
2008 652,7 41,7 33,3 1419 73,90 (84,99 jaarverslag 2008) 3457
2009 581,9 14,0 3,1 1447 49,92 3265
2010[36] 521,8 11,0 2,8 1422 46,84 2960
2011 525,1 36,9 19,8 1361 67,32 2743
2012 554,1 50,4 32,1 1352 76,94 2633
2013 550,0 20,0 11,4 1308 77,36 2532
2014 540,7 15,1 8,3 1311 75,07 2479
2015[37] 521,1 17,6 11,8 1314 78,41 2475
2016[38] 548,6 12,6 6,5 1306 77,10 2397
2017[39] 551,3 14,3 6,3 1311 82,16 2310
2018[40] 576,6 16,6 7,8 1326 85,81 2268
2019[41] 574,3 11,4 5,3 1313 96,63 2225
2020[42] 570,6 13,7 8,7 1326 96,15 2280
2021[42] 593,2 6,9 9,2 1328 93,30 2249
2022[33] 711,6 18,5 12,1 1332 98,56 2242
2023[43] 803,8 35,7 20,8 1295 133,34 2036

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

Voormalige Nederlandse locaties van Avebe fabrieken

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Lijst van Nederlandse aardappelmeelfabrieken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vroegere locaties van aardappelzetmeelfabrieken zijn:[44][45][46]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Avebe&oldid=67022065"