Art nouveau in Brussel

Dit artikel bevat een lijst van gebouwen in art-nouveaustijl in Brussel, België.

Geschiedenis

De art nouveau is een artistieke beweging die eind 19e eeuw opkwam als reactie op de Europese academische kunst van de 19e eeuw. In een bewust modernisme brak de art nouveau met de historiserende architectuur en de klassieke referenties die gangbaar waren aan het begin van de belle époque.^[1] In Brussel, de wieg van de beweging, nam dit diverse vormen aan. De vroege Horta introduceerde een esthetiek van gebogen lijnen, geïnspireerd op natuurlijke vormen en structuren. Paul Hankar en zijn volgelingen hanteerden een geometrische eerder dan vegetale stijl.

Hotel Tassel wordt veelal beschouwd als het eerste architectonische werk in art-nouveaustijl in Brussel.^[2] Het gebouw, dat dateert van 1893, was een schepping van de architect Victor Horta en diens bouwstijl vond al snel navolging onder zijn collega's. Een aantal Brusselse buitenwijken, zoals Schaarbeek, Etterbeek, Elsene en Sint-Gillis, waren in ontwikkeling tijdens het hoogtepunt van de art nouveau en bezitten een groot aantal gebouwen in die stijl.^[3]

Ondanks de sloop van veel panden tussen het eind van de Tweede Wereldoorlog en het eind van de jaren 1960, telt Brussel nog meer dan 500 gebouwen in art-nouveaustijl.^[3]

Werelderfgoed

Onder het Brusselse werk van Victor Horta zijn vier gebouwen in 2000 ingeschreven als werelderfgoed onder de noemer "Grote stadswoningen van architect Victor Horta (Brussel)": De hotels Tassel, Solvay, van Eetvelde en het Hortahuis (tegenwoordig Hortamuseum).^[2]

Het Stocletpaleis, gebouwd tussen 1905 en 1911 door de Oostenrijkse architect Josef Hoffmann, een van de oprichters van de Wiener Secession, is sinds 2009 eveneens ingeschreven als werelderfgoed.^[4]

Gebouwen

Stadscentrum

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Datum	Coördinaten
Voormalig warenhuis Waucquez	Victor Horta	Zandstraat 20	Brussel	1903-1906	50° 51' 4" NB, 4° 21' 36" OL
Voormalige magasins Wolf	Louis Bral	Vaartstraat 11/13	Brussel	1905	50° 51' 17" NB, 4° 21' 6" OL
Voormalige juwelierszaak Wolfers Frères	Victor Horta	Arenbergstraat 11/13	Brussel	1909-1912	50° 50' 53" NB, 4° 21' 24" OL
Chemiserie Niguet (winkelpui)	Paul Hankar	Koningsstraat 13	Brussel	1896	50° 50' 53" NB, 4° 21' 48" OL
Cité Hellemans	Émile Hellemans	Blaesstraat en omgeving	Brussel	1905-1914
Grande Maison de Blanc (keramiek)	Henri Privat-Livemont	Kiekenmarkt 32/34	Brussel	1897	50° 50' 56" NB, 4° 21' 4" OL
Hotel Frison	Victor Horta	Lebeaustraat 37	Brussel	1894-1895	50° 50' 33" NB, 4° 21' 15" OL
Hotel Gresham	Léon Govaerts	Koningsplein 3	Brussel	1900-1901	50° 50' 31" NB, 4° 21' 31" OL
Hotel Métropole (interieur)	Alban Chambon	De Brouckèreplein	Brussel	1893	50° 51' 5" NB, 4° 21' 13" OL
Kleuterschool nº15 van Brussel	Victor Horta	Sint-Gisleinsstraat 40	Brussel	1895-1899	50° 50' 21" NB, 4° 20' 52" OL
Magasin Marjolaine (winkelpui)	Léon Sneyers	Magdalenasteenweg 7	Brussel	1904	50° 50' 46" NB, 4° 21' 17" OL
Cortvriendt-huis	Léon Sneyers	Nancystraat 6/8	Brussel	1900	50° 50' 23" NB, 4° 20' 53" OL
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België	Gillion-Crowetcollectie	Regentschapsstraat 3	Brussel		50° 50' 31" NB, 4° 21' 28" OL
Old England	Paul Saintenoy	Hofbergstraat 2	Brussel	1898-1899	50° 50' 34" NB, 4° 21' 32" OL
Palace Hotel	Adhémar Lener en Antoine Pompe	Rogierplein 22/24 en Ginestestraat 3/5	Sint-Joost-ten-Node	1898-1899	50° 51' 20" NB, 4° 21' 34" OL
Wijnpaleis	Fernand Symons	Huidevettersstraat 58/62	Brussel	1901	50° 50' 23" NB, 4° 20' 48" OL
Taverne-restaurant Falstaff	E.Houbion	Henri Mausstraat 17/19	Brussel	1903	50° 50' 52" NB, 4° 20' 60" OL

Louizawijk en Elsene

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Bouwjaar	Coördinaten
Atelier van meester-glazenier Sterner	Ernest Delune	Meerstraat 6	Elsene	1902	50° 49' 28" NB, 4° 22' 15" OL
Hotel Ciamberlani	Paul Hankar	Defacqzstraat 48	Elsene	1897	50° 49' 40" NB, 4° 21' 35" OL
Hotel De Brouckère	Octave van Rysselberghe en Henry Van de Velde	Jakob Jordaensstraat 34	Brussel	1896	50° 49' 15" NB, 4° 22' 8" OL
Hotel van baron Buffin	Henri Jacobs	Carolystraat 19	Elsene	1904	50° 50' 19" NB, 4° 22' 12" OL
Hotel José Ciamberlani	Paul Hankar	Paul Emile Jansonstraat 13/15	Elsene	1897	50° 49' 39" NB, 4° 21' 39" OL
Hotel Max Hallet	Victor Horta	Louizalaan 346	Brussel	1903-1904	50° 49' 20" NB, 4° 22' 10" OL
Hotel Otlet	Octave van Rysselberghe	Livornostraat 48	Brussel	1894-1898	50° 49' 47" NB, 4° 21' 35" OL
Hotel René Janssens	Paul Hankar	Defacqzstraat 50	Elsene	1898	50° 49' 40" NB, 4° 21' 35" OL
Hotel Solvay (werelderfgoed)	Victor Horta	Louizalaan 224	Brussel	1895-1898	50° 49' 35" NB, 4° 21' 55" OL
Hotel Tassel (werelderfgoed)	Victor Horta	Paul Emile Jansonstraat 6	Brussel	1893	50° 49' 40" NB, 4° 21' 43" OL
Huizen	Ernest Blerot	Belle-Vuestraat 30/32/42/44/46	Brussel		50° 49' 14" NB, 4° 22' 19" OL
Huis	Ernest Blerot	Klauwaartslaan 15/16	Elsene	1907	50° 49' 18" NB, 4° 22' 30" OL
Huis	Ernest Blerot	Generaal de Gaullelaan 38/39	Elsene	1904	50° 49' 26" NB, 4° 22' 19" OL
Huis	Armand Van Waesberghe	Faiderstraat 85	Elsene	1900	50° 49' 37" NB, 4° 21' 34" OL
Huis	Leon Delune	Elyzeese Veldenstraat 74	Elsene	1910	50° 49' 46" NB, 4° 22' 7" OL
Huis	Paul Hamesse	Elyzeese Veldenstraat 72	Elsene	1908	50° 49' 46" NB, 4° 22' 7" OL
Beukmanhuis	Albert Roosenboom	Faiderstraat 83	Elsene	1900	50° 49' 37" NB, 4° 21' 34" OL
Maison de l'Entrepreneur	Édouard Pelseneer	Malibranstraat 47	Elsene	1900	50° 49' 49" NB, 4° 22' 24" OL
Hankarhuis	Paul Hankar	Defacqzstraat 71	Sint-Gillis	1893	50° 49' 38" NB, 4° 21' 28" OL
Sander Pierronhuis	Victor Horta	Waterleidingsstraat 157	Elsene	1903	50° 49' 25" NB, 4° 21' 21" OL
Van Rysselberghehuis	Octave van Rysselberghe	Livornostraat 83	Elsene	1912	50° 49' 41" NB, 4° 21' 39" OL
Vinckhuis	Victor Horta	Washingtonstraat 85	Elsene	1903	50° 49' 41" NB, 4° 21' 39" OL
Atelierwoning van Géo Ponchon		Kruisstraat 25	Elsene	1898	50° 49' 53" NB, 4° 21' 57" OL
Atelierwoning van Taymans	Paul Hamesse	Elyzeese Veldenstraat 6	Elsene	1906	50° 49' 55" NB, 4° 21' 58" OL
Sequentie	Ernest Blerot	Ernest Solvaystraat 12 tot 22	Elsene	1900	50° 50' 10" NB, 4° 21' 51" OL
Sequentie	Ernest Blerot	Sint-Bonifaasstraat 15/17/19/20/22	Elsene	1900	50° 50' 10" NB, 4° 21' 51" OL
Vitrail La Vague	Raphaël Évaldre en Henri Privat-Livemont	Gewijde-Boomstraat 123	Elsene	1897	50° 49' 50" NB, 4° 21' 50" OL

Wijk van de Squares en Jubelpark

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Bouwjaar	Coördinaten
Atelier Potvin	Paul Hamesse	Keizer Karelstraat 103	Brussel	1898	50° 50' 57" NB, 4° 23' 11" OL
Hotel Defize	Léon Govaerts	Palmerstonlaan 14	Brussel	1898-1900	50° 50' 50" NB, 4° 22' 52" OL
Hotel Deprez-Van de Velde	Victor Horta	Palmerstonlaan 3	Brussel	1896-1899	50° 50' 48" NB, 4° 22' 50" OL
Hotel van Eetvelde (werelderfgoed)	Victor Horta	Palmerstonlaan 2/4	Brussel	1895-1897	50° 50' 50" NB, 4° 22' 50" OL
Huis	Gustave Strauven	Saint-Quentinstraat 30/32	Brussel	1899	50° 50' 43" NB, 4° 22' 51" OL
Huis	Armand Van Waesberghe	Filips de Goedestraat 55	Brussel	1898	50° 50' 51" NB, 4° 22' 38" OL
Huis	Armand Van Waesberghe	Gutenbergsquare 5	Brussel	1898	50° 50' 51" NB, 4° 22' 38" OL
Huis	Victor Taelemans	Filips de Goedestraat 70	Brussel	1901	50° 50' 51" NB, 4° 22' 37" OL
Huis	Armand Van Waesberghe	Brabançonnelaan 50/52	Schaarbeek	1898	50° 50' 57" NB, 4° 23' 7" OL
Cauchiehuis	Paul Cauchie	Frankenstraat 5	Etterbeek	1905	50° 50' 18" NB, 4° 23' 43" OL
Quacker House	Georges Hobé	Square Ambiorix 50	Brussel	1899	50° 50' 51" NB, 4° 22' 55" OL
Saint-Cyrhuis	Gustave Strauven	Square Ambiorix 11	Brussel	1901-1903	50° 50' 52" NB, 4° 23' 2" OL
Strauvenhuis	Gustave Strauven	Lutherstraat 28	Brussel	1902	50° 51' 2" NB, 4° 23' 7" OL
Van den Heedehuis	Gustave Strauven	Troonsafstandsstraat 4	Brussel	1902	50° 51' 0" NB, 4° 23' 11" OL
Van Dyckhuis	Gustave Strauven	Clovislaan 85/87	Brussel	1900	50° 51' 0" NB, 4° 22' 51" OL
Atelierwoning van beeldhouwer Pierre Braecke	Victor Horta	Troonsafstandsstraat 31	Brussel	1901-1903	50° 50' 60" NB, 4° 23' 12" OL
Stocletpaleis (werelderfgoed)	Josef Hoffmann	Tervuerenlaan 271	Sint-Pieters-Woluwe	1906-1911	50° 50' 6" NB, 4° 24' 58" OL

Sint-Gillis en Vorst

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Bouwjaar	Coördinaten
Atelier van Jacques Sermon en Henri Pletinckx	Richard Pringiers	Arthur Diderichstraat 47	Sint-Gillis	1900	50° 49' 21" NB, 4° 20' 37" OL
Kliniek van Dokter Van Neck	Antoine Pompe	Henri Wafelaertsstraat 53	Sint-Gillis	1910	50° 49' 16" NB, 4° 21' 0" OL
Rodenbachschool	Henri Jacobs	Rodenbachstraat 33	Vorst	1905	50° 49' 10" NB, 4° 20' 39" OL
Hotel Hannon	Jules Brunfaut	Verbindingslaan 1	Sint-Gillis	1902	50° 49' 15" NB, 4° 21' 8" OL
Hotel Winssinger	Victor Horta	Munthofstraat 66	Sint-Gillis	1894	50° 49' 52" NB, 4° 20' 55" OL
De Beckhuis	Gustave Strauven	Paul Dejaerlaan 9	Sint-Gillis	1902	50° 49' 35" NB, 4° 20' 41" OL
Arbeiderswoningen	Henri Jacobs	Rodenbachstraat 14 tot 22	Vorst	1901	50° 49' 12" NB, 4° 20' 40" OL
Arbeiderswoningen	Léon Govaerts	Marconistraat 32	Vorst	1901	50° 49' 12" NB, 4° 20' 37" OL
Magasin Forge	Paul Hankar	Paul Dejaerlaan 6	Sint-Gillis	1898	50° 49' 35" NB, 4° 20' 42" OL
Huis	Ernest Blerot	Brugmannlaan 120/122/124	Vorst	1904	50° 49' 4" NB, 4° 21' 3" OL
Huis	Alphonse Boelens	Biesmelaan 103	Vorst	1903	50° 49' 16" NB, 4° 20' 25" OL
Huis	Benjamin De Lestré de Fabribeckers	Afrikastraat 92	Sint-Gillis	1905	50° 49' 30" NB, 4° 21' 27" OL
Huis	Camille Damman	Demeurlaan 51	Sint-Gillis	1905	50° 49' 31" NB, 4° 20' 40" OL
Huis	Paul Vizzavona	Roemeniëstraat 40	Sint-Gillis	1905	50° 49' 39" NB, 4° 21' 1" OL
Aglavehuis	Paul Hankar	Antoine Bréartstraat 7	Sint-Gillis	1898	50° 49' 27" NB, 4° 20' 60" OL
Forgehuis	Paul Hankar	Adolphe Demeurlaan 6	Sint-Gillis	1898	50° 49' 32" NB, 4° 20' 50" OL
Géo Bernierhuis	Paul Hamesse	Hervormingsstraat 4	Elsene		50° 49' 15" NB, 4° 21' 18" OL
Gouwelooshuis	Paul Hankar	Ierlandstraat 70	Sint-Gillis	1896	50° 49' 33" NB, 4° 21' 9" OL
Atelierwoning Horta (Hortamuseum) (werelderfgoed)	Victor Horta	Amerikaansestraat 23/25	Sint-Gillis	1898-1901	50° 49' 27" NB, 4° 21' 19" OL
Huizengroep Hannon (Maison les Hiboux)	Édouard Pelseneer	Brugmannlaan 55	Sint-Gillis	1899	50° 49' 16" NB, 4° 21' 9" OL
Nelissenhuis	Arthur Nelissen	Kemmelberglaan 5	Vorst	1905	50° 49' 19" NB, 4° 20' 27" OL
Peereboomhuis	Georges Peereboom	Jef Lambeauxlaan 8 en 12	Sint-Gillis	1898	50° 49' 26" NB, 4° 20' 46" OL
Atelierwoning van Georges Lemmers	Gabriel Charle	Hervormingsstraat 74	Elsene	1904	50° 49' 12" NB, 4° 21' 31" OL
Atelierwoning van beeldhouwer Fernand Dubois	Victor Horta	Brugmannlaan 80	Vorst	1904	50° 49' 9" NB, 4° 21' 6" OL
Atelierwoning van Louise de Hem	Ernest Blerot of Louise de Hem	Darwinlaan 15/17	Vorst	1902 en 1905	50° 49' 6" NB, 4° 21' 6" OL
Dewinhuizen	Jean-Baptiste Dewin	Molièrelaan 151 en 172	Vorst	1905 en 1910	50° 48' 58" NB, 4° 20' 52" OL
Hanssenshuizen	Paul Hankar	Ducpétiauxlaan 13/15	Vorst	1895	50° 49' 26" NB, 4° 21' 11" OL
Jasparhuizen	Paul Hankar	Stenen-Kruisstraat 76/78/80	Sint-Gillis	1894	50° 49' 45" NB, 4° 21' 6" OL
Sequentie	Jean-Pierre Van Oostveen	Waterloosesteenweg 246 tot 256	Sint-Gillis	1901	50° 49' 34" NB, 4° 20' 48" OL
Blerotsequentie	Ernest Blerot	Vanderschrickstraat 1 tot 25	Sint-Gillis	1900 en 1902	50° 49' 55" NB, 4° 20' 41" OL

Schaarbeek

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Bouwjaar	Coördinaten
Josaphatschool	Henri Jacobs	Josaphatstraat 229 en Bijenkorfstraat 30	Schaarbeek	1907	50° 51' 44" NB, 4° 22' 31" OL
Huis	Gustave Strauven	Louis Bertrandlaan 43	Schaarbeek	1906	50° 51' 49" NB, 4° 22' 33" OL
Huis	François Hemelsoet	Louis Bertrandlaan 38	Schaarbeek		50° 51' 50" NB, 4° 22' 33" OL
Huis	Henri Jacobs	Maarschalk Fochlaan 7/11	Schaarbeek	1904	50° 52' 6" NB, 4° 22' 26" OL
Huis	François Hemelsoet	Eugène Demolderlaan 22/24/26	Schaarbeek	1906	50° 52' 19" NB, 4° 22' 38" OL
Huis	Henri Jacobs	Eugène Demolderlaan 40	Schaarbeek	1910-1913	50° 52' 20" NB, 4° 22' 40" OL
Huis	François Hemelsoet	Albert Giraudlaan 9/11/13	Schaarbeek	1912	50° 52' 26" NB, 4° 22' 42" OL
Autrique-huis	Victor Horta	Haachtsesteenweg 266	Schaarbeek	1893	50° 51' 48" NB, 4° 22' 23" OL
Huis Devalck	Gaspard Devalck	André Van Hasseltstraat 32/34	Schaarbeek	1899	50° 51' 12" NB, 4° 22' 47" OL
Henri Jacobshuis	Henri Jacobs	Maarschalk Fochlaan 9	Schaarbeek	1900	50° 52' 6" NB, 4° 22' 27" OL
Huizen	François Hemelsoet	Sleeckxlaan 34 tot 44	Schaarbeek	1910-1912	50° 52' 25" NB, 4° 22' 51" OL

Overige wijken

Gebouw	Architect	Adres	Gemeente	Bouwjaar	Coördinaten
Hotel Cohn-Donnay	Paul Hamesse	Koningsstraat 316	Sint-Joost-ten-Node	1904	50° 51' 27" NB, 4° 22' 3" OL
Delunehuis	Leon Delune	Franklin Rooseveltlaan 86	Brussel	1904	50° 48' 32" NB, 4° 23' 4" OL
Govaertshuis	Léon Govaerts	De Liedekerkestraat 112	Sint-Joost-ten-Node	1899	50° 51' 8" NB, 4° 22' 29" OL
Mayereshuis	Michel Mayeres	Warmoesstraat 150	Sint-Joost-ten-Node	1904	50° 51' 21" NB, 4° 22' 26" OL
Atelierwoning van schilder Émile Fabry	Émile Lambot	St Michielskollegestraat 6	Sint-Pieters-Woluwe	1902	50° 50' 5" NB, 4° 24' 49" OL
Huizen		Kruisdagenlaan 15 tot 21 en 39 tot 43	Sint-Lambrechts-Woluwe		50° 50' 34" NB, 4° 24' 17" OL
Villa de Bloemenwerf	Henry Van de Velde	Vanderaeylaan 80	Ukkel	1895	50° 47' 45" NB, 4° 20' 36" OL
Villa Pelseneer	Édouard Pelseneer	Winston Churchilllaan 51	Ukkel	1910	50° 48' 44" NB, 4° 21' 3" OL

Gesloopte panden

Brussel :
- Volkshuis, Victor Horta, Joseph Stevensstraat (1896-1898, gesloopt in 1965)
- Hotel Aubecq, Victor Horta, Louizalaan 520 (1899-1902, gesloopt in 1950)
Elsene : Blerothuis, Vilain XIIII-straat 1 (1901-1908, gesloopt in 1965)

Zie ook

Lijst van beschermd onroerend erfgoed in Brussel

Bronnen, noten en/of referenties

↑ How Art Nouveau was invented in Brussels, Brussels Times, 22 februari 2022
↑ ^a ^b Grote stadswoningen van architect Victor Horta (Brussel). UNESCO. Gearchiveerd op 20 mei 2017.
↑ ^a ^b (fr) Vivre l'Art Nouveau. Brussel 2005. Gearchiveerd op 19 december 2021.
↑ (fr) Palais Stoclet. UNESCO. Gearchiveerd op 23 november 2021.

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Art nouveau à Bruxelles op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Zie de categorie Art-nouveau-architectuur in Brussel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] How Art Nouveau was invented in Brussels, Brussels Times, 22 februari 2022

[unesco_1005-2] Grote stadswoningen van architect Victor Horta (Brussel). UNESCO. Gearchiveerd op 20 mei 2017.

[bruxellesartnouveau-3] (fr) Vivre l'Art Nouveau. Brussel 2005. Gearchiveerd op 19 december 2021.

[unesco_1298-4] (fr) Palais Stoclet. UNESCO. Gearchiveerd op 23 november 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]