Anton van Duinkerken

Anton van Duinkerken
	Anton van Duinkerken ontvangt de Constantijn Huygensprijs. (1960)
Algemene informatie
Volledige naam	Wilhelmus Johannes Maria Antonius Asselbergs
Pseudoniem(en)	Anton van Duinkerken
Geboren	Bergen op Zoom, 2 januari 1903
Geboorteplaats	Bergen op Zoom
Overleden	Nijmegen, 27 juli 1968
Overlijdensplaats	Nijmegen
Land	Nederland
Beroep	criticus, dichter, essayist, hoogleraar
Werk
Jaren actief	1927-1968
	Dbnl-profiel
Portaal	Literatuur

Wilhelmus Johannes Maria Antonius (Willem) Asselbergs, beter bekend onder zijn pseudoniem Anton van Duinkerken (Bergen op Zoom, 2 januari 1903 – Nijmegen, 27 juli 1968) was een Nederlandse dichter, essayist, hoogleraar, redenaar en literatuurhistoricus. In 1960 ontving hij de Constantijn Huygensprijs en zes jaar later de P.C. Hooft-prijs.

Biografie

Op negenjarige leeftijd ging Asselbergs naar het internaat Huize Ruwenberg te Sint-Michielsgestel, waar frans de voertaal was. Op zijn twaalfde startte hij zijn priesteropleiding op De Ypelaar, een klein-seminarie in het bisdom Breda.^[1]

Op het grootseminarie begon hij met schrijven, maar kennelijk beviel dit de rector niet, want hij kreeg een schrijfverbod opgelegd. Schrijven was voor hem echter wezenlijk en dermate belangrijk dat hij in een crisis geraakte. Vlak voor zijn priesterwijding verliet Asselbergs gebroken het seminarie.^[2]

In 1929 verhuisde hij van Bergen op Zoom naar Amsterdam. In de jaren dertig en veertig schreef Van Duinkerken (zoals hij zichzelf voortaan noemde) voor het katholieke dagblad De Tijd. Hij werd aanvoerder van de katholieke jongeren die zich verenigd hadden rond het letterkundig tijdschrift De Gemeenschap. Van Duinkerken werd in die tijd ook bekend door zijn pennenstrijd met Menno ter Braak over geloof en rede,^[3] alsmede door zijn radicale afwijzing van het nationaalsocialisme ('Ballade van den katholiek').

Evenals Simon Vestdijk en een aantal andere vooraanstaande Nederlanders die door de Duitse bezetter wegens hun invloed als gevaarlijk werden beschouwd, werd hij gegijzeld in het kamp Sint-Michielsgestel. Hij verbleef er in 1942 bijna acht maanden.

Vanaf 1952 tot aan zijn dood was hij hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Daarvoor moest hij zijn lidmaatschap van de Partij van de Arbeid opgeven.^[4] Hij manifesteerde zich aan de universiteit ook als bestuurder; in 1964-1965 was hij rector magnificus.

De manier waarop Van Duinkerken zijn laatste ziekbed verdroeg heeft volgens Michel van der Plas ('In de kou') op velen die hem bezochten indruk gemaakt, deels door zijn mildheid en religieus gefundeerd optimisme, deels ook door de afschuwelijke pijn die hij welbewust doorstond, onder andere ten overstaan van Jan Engelman.

Hij was gehuwd met Leonie Judith Anna Arnolds en vader van kunsthistoricus Fons Asselbergs en schilder Gustave Asselbergs. Anton van Duinkerken is een oudoom van schrijfster Hanna Bervoets.

Stijl

Van Duinkerkens poëzie heeft een traditionele vorm, een soms vertellende, soms betogende, altijd inhoudelijk gedachtenrijke zo niet overladen stijl, met daaronder een sterke, warme, soms wat melancholische gevoelstoon. Zijn proza, dikwijls essayistisch van aard, kenmerkt zich door een krachtige retorische stijl, een zekere breedvoerigheid en buitengewone eruditie.

Erkenning

Eredoctoraat

1937 - Katholieke Universiteit Leuven, voor zijn werk als letterkundige.^[5]

Prijzen

Kus van Marga Klompé bij de uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 1966

1933 - C.W. van der Hoogtprijs voor Dichters der contra-Reformatie
1957 - Provinciale prijs voor schone kunsten voor 'Brabantse herinneringen', verschenen in het maandblad Roeping
1960 - Constantijn Huygensprijs
1966 - P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre.
1968 - Literatuurprijs van de gemeente Hilvarenbeek voor zijn Nijmeegse Colleges

Vernoemingen

In Bergen op Zoom zijn een park en een basisschool vernoemd naar Anton van Duinkerken.
Tot 1977 was in Nijmegen een basisschool naar hem vernoemd.
Van 1971 tot 1995 was in Veldhoven een middelbare school naar hem vernoemd. Maar het Anton van Duinkerkencollege voor havo en atheneum fuseerde in 1995 met andere Veldhovense scholen, en ging op het Sondervick College.

Bibliografie

1927 - Onder Gods ogen
1928 - Verdediging van carnaval
1928 - De Ravenzwarte
1929 - Hedendaagse ketterijen (heruitgebracht in 1946)
1929 - Roofbouw
1929 - Vertelsel in de hut
1930 - Achter de vuurlijn
1930 - Lyrisch labyrinth
1931 - Het wereldorgel
1932 - Katholiek verzet
1932-1939 - Bloemlezing uit de katholieke poëzie van de vroegste tijden tot heden
1933 - Welaan dan, beminde gelovigen
1935 - De menschen hebben hun gebreken
1936 - Hart van Brabant
1937 - Verscheurde christenheid
1938 - Twee vierkante meter
1941 - Legende van den tijd
1941 - Voorbijgang, met tekening van C.A.B. Bantzinger, in Orpheus-serie nr. 4, uitgever A.A.M. Stols
1941 - Nederlandsche vromen van den nieuwe tijd
1944 - Waaiend pluis
1944 - Drievuldige begroeting
1945 - Het tweede plan
1945 - Undique Carmina Sonant; twaalf vertaalde gedichten
1946 - Ascese der schoonheid
1946 - Tobias met den engel
1947 - Waarom ik zo denk...
1948 - Begrip van Rome
1949 - Antoon Coolen
1951 - Mensen en meningen
1952 - Het tijdperk der vernieuwing van de Noordnederlandse letterkunde
1955 - Over de blijvende waarde van verzetspoëzie
1957 - Twee vierkante meter, De Wereldbibliotheek-Vereniging, Paas-geschenk, illustraties: A. van Leusden
1957 - Beeldenspel van Nederlandse dichters
1958 - Guido Gezelle 1830-1899
1960 - Vlamingen
1962 - Verzamelde geschriften (3 delen)
1964 - Brabantse herinneringen
1966 - Festoenen voor een kerkportaal
1967 - Gorter, Marsman, Ter Braak
1968 - De stijl van Elkerlijk
1968 - Nijmeegse colleges

Over Anton van Duinkerken

Overzichtsartikel door Michiel van Kempen, 'Anton van Duinkerken.' In: Kritisch Literatuur Lexicon, afl. 57, mei 1995. (biografie, beschouwing, uitvoerige primaire en secundaire bibliografie)
Theo Kroon, Anton van Duinkerken. Zutphen: Terra, (1983)
André Roes, 'Een schaduw die verschuift; Leven en werk van de jonge Anton van Duinkerken. Baarn: AMBO, 1984.
Michel van der Plas, Daarom, mijnheer, noem ik mij katholiek; Biografie van Anton van Duinkerken (1903-1968). Amsterdam/Tielt: Anthos/Lannoo, 2000.
Maria Elisabeth Polman, De keerzijde van het leven; Anton van Duinkerken als literatuurcriticus bij De Tijd (1927-1952). Nijmegen: Valkhof Pers, 2000.
Mariëlle Polman (red.), Anton van Duinkerken; een veelomvattend mens. Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact Tilburg, 2003.
Jeroen Brouwers, Verguld met deze Cappa. Den Haag: Statenhofpers, 2019.
Div. auteurs, Herinneringen aan Anton van Duinkerken. Bergen op Zoom: Boekhandel Van der Kreek, 2003.

Externe links

Commons heeft mediabestanden in de categorie Anton van Duinkerken.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Jos Naaijkens, Herinneringen aan Huize Ruwenberg, Fraters C.M.M., Magazine 2, 2023
↑ "De man die de katholieke gemeenschap smoel gaf", Paul van Velthoven, Katholiek Nieuwsblad, nr. 41, 12 oktober 2018, knessay
↑ Hij ging hij uit van "vaste waarden"
↑ "De man die de katholieke gemeenschap smoel gaf", Paul van Velthoven, Katholiek Nieuwsblad, nr. 41, 12 oktober 2018, Knessay
↑ "In 1937 verleende de universiteit van Leuven de pas 34-jarige Van Duinkerken een eredoctoraat in de Nederlandse Letteren op grond van de forse bloemlezing Dichters uit de tijd der Contra-reformatie (1932), met een uitvoerige historische beschouwing vooraf." (dbnl)

[1] Jos Naaijkens, Herinneringen aan Huize Ruwenberg, Fraters C.M.M., Magazine 2, 2023

[2] "De man die de katholieke gemeenschap smoel gaf", Paul van Velthoven, Katholiek Nieuwsblad, nr. 41, 12 oktober 2018, knessay

[3] Hij ging hij uit van "vaste waarden"

[4] "De man die de katholieke gemeenschap smoel gaf", Paul van Velthoven, Katholiek Nieuwsblad, nr. 41, 12 oktober 2018, Knessay

[5] "In 1937 verleende de universiteit van Leuven de pas 34-jarige Van Duinkerken een eredoctoraat in de Nederlandse Letteren op grond van de forse bloemlezing Dichters uit de tijd der Contra-reformatie (1932), met een uitvoerige historische beschouwing vooraf." (dbnl)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]