Adegem
Deelgemeente in België
.svg){kind=small} | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Gewest |  Vlaanderen
| ||
| Provincie |  Oost-Vlaanderen
| ||
| Gemeente | Maldegem | ||
| Fusie | 1977 | ||
| Coördinaten | 51° 12′ NB, 3° 29′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 26,14 km² | ||
| Inwoners (1/1/2020) |
6.522 (250 inw./km²) | ||
| Overig | |||
| Postcode | 9991 | ||
| NIS-code | 43010(C) | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie in de gemeente Maldegem | |||
| |||
Adegem is een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van Maldegem. Het ligt in de streek het Meetjesland en was een zelfstandige gemeente tot eind 1976. De plaatselijke benaming luidt Oigem (IPA: [ɔɪɦɛm]).
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]Adegem is een van de oudste dorpen in Oost-Vlaanderen. Talrijke vindplaatsen uit de prehistorie tonen aan dat Adegem al sinds de bronstijd bewoond was. Dankzij de technologie van luchtfotografie werden er op negentien verschillende plaatsen 42 cirkelvormige structuren gevonden.[1]
Bij archeologische opgravingen in 2017 werden door Monument Vandekerckhove NV in het dorpscentrum van Adegem sporen gevonden van een Romeinse bewoningssite uit het midden van de 2de eeuw n.C.[2] en in 2019-2020 werden daar vlakbij, tussen het dorpscentrum en de Staatsbaan, nog twee Romeinse huisplattegronden en een 20 meter lange plattegrond uit de bronstijd opgegraven door B.A.A.C. Vlaanderen.[3] In 2021 werd door archeologen De Logi & Hoorne vlak naast de huidige Staatsbaan ook een gedeelte van de Antwerpse Heirweg (Oudenburg-Antwerpen)[4] uit de 2e en 3e eeuw na Chr. blootgelegd.[5] In Adegem kruiste deze in de Romeinse tijd met de noord-zuidverbinding Kerkhove-Aardenburg.[6] Daarenboven vond men onder andere al in 1987 resten van midden-Romeinse waterputten in de straat Staalijzer.[7]
In de historische bronnen duikt Adegem voor het eerst op in de « Annales abbatiae Sancti-Petri Blandiniensis » in het jaar 840, onder de naam Addingahem.[8][9] "Addingahem" zou dan "woonplaats van de clan van Ado" betekenen.
Het maakte in de 9e eeuw deel uit van de « Pagus Rodanensis » (Rodenburg- of Aardenburggouw), evenals de beek Absinthia, de villa facum (Vake, in Maldegem) en Cambingascura (Lapschure).[10] Er was echter pas sprake van een echt dorp rond de 17e en 18e eeuw.
Al sinds ca. 1019 zien we een eerste vermelding van de Sint-Adrianuskerk, wat wijst op een zekere concentratie rondom rond de kerk. Archeologische vondsten geven ons ook bewijs van onder andere een omwalde hoeve in Deisterwal.[11] Daarnaast is de pastorie Tardoes in de Moerwege zeker in gebruik geweest tot het eind van de 16e eeuw, waarna een nieuwe pastorie werd gebouwd, dit keer naast de kerk.[12] Doorheen de middeleeuwen zou "Adegem" gekend zijn als "Ayeghem" in het Middelnederlands.[13] Pas vanaf de 17e eeuw zien we consequent de spelling "Adegem" of "Adeghem" passeren.
Het dorp behoorde tot 1796 tot het ambacht Maldegem, en werd daarna een zelfstandige gemeente. De bijnaam Adegem buiten de wereld werd bedacht in 1858 door August Van Acker[14], aangaande een legende dat de pestepidemie van 1349 Adegem gespaard zou hebben terwijl de gehele omgeving van het dorp zou zijn ontvolkt.
In 1860 kwam het Schipdonkkanaal gereed, dat tussen Adegem en Balgerhoeke in de bedding van de veel oudere Gentse Lieve gegraven werd. In 1780 werd de weg van Maldegem naar Eeklo gecalseyd.
In december 1867 telde Adegem 3430 inwoners. De industriële bedrijvigheid bestond vooral uit een stokerij, een brouwerij en een drietal windmolens. Adegem bleef lang zijn agrarisch karakter behouden, hoewel de 'vooruitgang' ook hier hard toesloeg en er maar weinig mooie boerderijen overblijven.[15]
Het Schipdonkkanaal maakte dat Adegem in de beide wereldoorlogen in een verdedigingslinie kwam te liggen, waarbij veel schade werd opgelopen. Ook had de bezetter er van 1940-1944 een vliegveld, dat eveneens meermalen gebombardeerd werd.
Tegenwoordig is Adegem bekend als hoofdkwartier van het bedrijf E-Crane, dat uitgebalanceerde vérreikende hijskranen vervaardigt voor de schrootverwerking, het baggerbedrijf en het bulkverladen.
In januari 1977 werd Adegem bij de gemeente Maldegem gevoegd, dit gebeurde in het kader van een grootscheepse fusiegolf die tot doel had de financiële armslag van de gemeenten te vergroten. De regering legde deze fusies van bovenhand op, de bewoners hadden hierin geen inspraak. In Adegem was destijds heel wat protest tegen de aansluiting bij Maldegem.
Bezienswaardigheden
[bewerken | brontekst bewerken]- De beschermde 13e-eeuwse laatromaanse vieringtoren van de Sint-Adrianuskerk.
- De Adegem Canadian War Cemetery, een militaire begraafplaats uit de Tweede Wereldoorlog waar 848 Canadese, 256 Britse (Gemenebest van Naties) en 33 Poolse soldaten begraven liggen. Een Canadees-Poolse herinneringsplechtigheid vindt jaarlijks plaats op de tweede zondag van september.
- Het Canada War Museum en de tuinen van Adegem. Het museum is een eerbetoon aan de drie divisies Canadese soldaten die in het Meetjesland vochten.
Natuur en landschap
[bewerken | brontekst bewerken]Adegem ligt in het Meetjesland, op de grens van Zandig Vlaanderen en het Oost-Vlaams poldergebied, op een hoogte van ongeveer 10 meter. Ten zuiden van het dorp vindt men de relatief steile hellingen van de Cuesta Zomergem-Oedelem met hoogten tot 29 meter.
Tot Adegem behoren ook de kernen Kruipuit en Raverschoot.
Demografische evolutie
[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen: NIS, Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976=inwoneraantal op 31 december
Inwoners van Adegem
[bewerken | brontekst bewerken]- August De Kesel (1874-1955), burgemeester van Adegem
- Leo De Kesel (1903-2001), hulpbisschop van het bisdom Gent
- Daniël Omer De Kesel (1912-1996), pater, uitgever en schrijver van jeugdboeken
- Noël Foré (1932-1994), wielrenner
- Jozef De Kesel (1947), aartsbisschop van Mechelen-Brussel
- Adriaan Van Landschoot (1948), zakenman, muziekproducer en artiestenmanager
- Bob van de Kerckhove, muziekinstrumentenbouwer
- Dieter Staelens, triatleet
- Emiel Verstrynge (2002), veldrijder
Nabijgelegen kernen
[bewerken | brontekst bewerken]Maldegem, Balgerhoeke, Oostwinkel
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Galerij
[bewerken | brontekst bewerken]-
Adegem-Dorp -
De Sint-Adrianuskerk -
Interieur van de Sint-Adrianuskerk -
Canadese militaire begraafplaats
- ↑ GIS-story (Thesisstudie Ludo Fockedey, 2003) De ruimtelijke, dynamische koppeling van archeologische, toponymische en bodemkundige gegevens in een GIS, toegepast op de gemeente Adegem: Circulaire structuren, wegen en bodemkaart.
- ↑ Vanhoutte C. 2018: Archeologische prospectie Adegem Adegem-Dorp (prov. Oost-Vlaanderen) Basisrapport, Monument Vandekerckhove Afdeling Archeologie, Rapport 2018/12 2017/050 (PDF)
- ↑ Staatsbaan 3000 jaar geleden al in trek als woonplaats (Artikel van Joeri Seymortier in "Het Laatste Nieuws" van 23 januari 2020.)
- ↑ Hoewel er veel hypotheses zijn rond het traject van die romeinse heerweg kon ze nog nooit opgegraven worden, wat het een belangwekkende vondst maakt. De weg is herkenbaar aan de flankerende grachten en de centrale karrensporen die enkel nog als grondverkleuringen bewaard zijn. Het team vond ook nog enkele opvolgers, tussen de Romeinse weg en de latere Staatsbaan. (Bericht op FaceBookpagina De Logi & Hoorne)
- ↑ Stukje Romeinse heerweg blootgelegd in Adegem. Adegems Nieuws (14 maart 2021).
- ↑ BEKIJK - Romeinse "snelweg" tussen Antwerpen en West-Vlaanderen voor het eerst blootgelegd in Maldegem. VRT.be (16 maart 2021). Gearchiveerd op 15 maart 2021. Geraadpleegd op 17 maart 2021.
- ↑ Semey et al. 1987, 153-154
- ↑ « Fragment » van het tiende-eeuwse Liber Traditionum van de Sint-Pietersabdij te Gent - Maurits Gysseling en A. C. F. Koch p.292: « Dedit Egesloga ad mensa fratrum in pago Rodaninse prope fluvio Maris in loco qui vocatur Addingahem, curtilum medietate et pratello ubi potest abere berbices .V. et Wadriscaput vel quicquid ab ipso curtilo pertinendum est, et mancipio .I. nomine Idasgarda.» Vertaling: Egesloga schonk aan de religieuze gemeenschap (dus niet aan de abt) in de Rodenburggouw, bij een waterloop naar de zee, op de plaats die Addinghahem wordt genoemd : een centraal gelegen landgoedje/landerijtje, met een klein grasland waar men 5 schapen kan houden en ook een 'waterschap' (drenkplaats voor vee) en alles wat bij die hofstede behoort, en ook nog 1 halfvrije, Idasgarda genaamd. Gearchiveerd op 14 december 2020.
- ↑ Niet te verwarren met de « Villa van Hadeghem », een gift van Koning Dagobert aan de heilige Amandus, die vervolgens door Amandus zelf aan de Sint-Pietersabdij geschonken werd: « Rex Dagobertus dedit sancto Amando villam de Hadeghem et alias terras quæ in circuiti adjacent monasterio Blandiniensi, quam villam et quas terras præfatus sanctus Amandus dedit præfato monasterio perpetuo possidendas ». Deze villa lag immers volgens de latijnse tekst in de onmiddellijke omgeving van de abdij, wat eerder verwijst naar Sint-Pieters-Aaigem dan naar Adegem.
- ↑ « Geschiedenis van de gemeenten der provincie Oost-Vlaanderen, Tweede Reeks - Deel 1 » door Frans De Potter en Jan Broeckaert. Gearchiveerd op 10 december 2021.
- ↑ Archeologisch vooronderzoek Adegem (Maldegem) – Hillestraat. Gearchiveerd op 10 december 2021. Geraadpleegd op 3 februari 2021.
- ↑ Pastorie Tardoes. Gearchiveerd op 17 januari 2020. Geraadpleegd op 3 augustus 2020.
- ↑ 1571 - Adegem op de kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (Kopie door Pieter Claissens - 1596 / 1597 - Groeningemuseum Brugge)
- ↑ August Van Acker (1827-1902), artikel van Wilfried Steeghers in het tijdschrift "Ons Meetjesland". Geraadpleegd op 5 februari 2023.
- ↑ Adegem. Gearchiveerd op 30 oktober 2020. Geraadpleegd op 3 augustus 2020.
· 
· 
