Urbanus (artiest)

Urbanus
	Urbanus
Algemene informatie
Volledige naam	Urbain Servranckx
Bijnaam	Urbanus van Anus
Geboren	7 juni 1949
Geboorteplaats	Heist-op-den-Berg
Land	België
Werk
Jaren actief	1970-heden
Genre(s)	Kleinkunst, humor
Beroep	Zanger, muzikant, cabaretier, stripauteur en acteur
Instrument(en)	Gitaar
	Officiële website; (en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek ; Strip ; Film

Urbanus, artiestennaam van Urbain Joseph Servranckx (Sint-Gertrudis-Pede, 7 juni 1949), is een Belgische komiek, cabaretier, zanger, gitarist, stripauteur en acteur.

Urbanus geniet sinds 1974 populariteit in zowel Vlaanderen als Nederland. Alhoewel hij vooral bekendstaat als komiek, werden ook zijn liedjes bekende hits, zoals Bakske vol met stro (1979), Madammen met een bontjas (1980) en Hittentit (1982). Tot 2008 waren twee films waarin hij de hoofdrol speelde, Hector (1987) en Koko Flanel (1990), de grootste Vlaamse kaskrakers in de bioscoop. Urbanus is ook een productief scenarist van stripverhalen, zoals zijn eigen vedettestrip Urbanus en de series De Geverniste Vernepelingskes, Plankgas en Plastronneke en Mieleke Melleke Mol.

Zijn humoristische stijl kan omschreven worden als absurd, volks, subversief, anarchistisch en soms populistisch.

Biografie

Jeugd

Het ouderlijk huis van Urbain Servranckx stond in het centrum van Sint-Gertrudis-Pede. Veel van zijn eerste sketches hebben dan ook betrekking op de gebeurtenissen die zich daar afspeelden. Hij volgde aldaar het kleuteronderwijs in het schooltje van de zusters Annunciaten, daarna volgde hij het middelbaar onderwijs. Ondanks zijn goede resultaten stopte hij op vijftienjarige leeftijd omdat hij "zich verveelde bij de paterkes" en ging werken in een bakkerij en nadien in een magazijn van een platenmaatschappij. Gedurende zes jaar volgde hij de avondschool aan het Sint-Lucas-instituut te Schaarbeek. Daar volgde hij de opleiding publiciteitstekenen omdat er in de jaren zeventig nog geen opleiding bestond voor striptekenaar. Hij kreeg er les van onder anderen Daniël Geirnaert,^[1] die een grote invloed uitoefende op Urbain. Urbain liet zelfs zijn examen mislukken in het derde jaar om maar opnieuw van Geirnaert les te kunnen krijgen.

Popgroep ANUS / Anus

Zijn komisch talent werd sterk beïnvloed door zijn oom Maurice Servranckx, uitbater van een herberg naast zijn ouderlijk huis. Urbain zocht zich een weg naar het podium, geïnspireerd door Jan De Wilde en Zjef Vanuytsel. Samen met een aantal andere studenten van Sint-Lucas werd in 1973 de groep ANUS opgericht. Daniël Geirnaert ontwierp de affiches voor de eerste optredens. De groep werd echter niet serieus genomen en heeft het maar enkele maanden uitgehouden. Urbain ging in 1974 solo onder de naam Urbanus van Anus met liedjes en conferences. Nadat de toenmalige BRT (Belgische Radio en Televisie) hem had gevraagd voor een komische act liet hij de benaming "van Anus" vallen en sindsdien is het kortweg Urbanus. De eerste hoes van Urbanus leevend werd eveneens getekend door Daniël Geirnaert.^[2]

Cabaretier

Urbanus in 1979

Vanaf het begin van de jaren 70 stond Urbanus in de Vlaamse theaters met de begeleidingsgroep Anus. Al snel ging hij solo de theaters in als Urbanus van Anus. In 1974 kwam zijn eerste lp uit, Urbanus van Anus leevend. Dit debuut was goed voor vijf hitsingles. Naar aanleiding van zijn theatersuccessen werd hij door de VRT gevraagd een komische act te verzorgen in het programma Zorg dat je d'er bij komt. Urbanus' antwoord hierop was: "Nu gaan zelfs de blinden mij herkennen". Vanaf 1975 trad hij ook in Nederlandse theaters op. Eind jaren 70 liet hij op advies van Drs. P "Van Anus" vallen en noemde hij zichzelf simpelweg Urbanus. In 1978 verscheen er van het nummer De belastingscontroleur al een videoclip. Zijn plaat Bakske vol met stro (1979), een kerstlied dat de geboorte van Jezus parodieerde, leverde hem kritiek op van de Rooms-Katholieke Kerk en veel gelovigen. Er werden zo'n 150.000 exemplaren van verkocht.

Urbanus in 1985

In 1983 haalde zijn dubbelelpee Urbanus 10 jaar live de platinastatus, en zijn Michel Sardou parodiërende single Quand les zosiaux chantent dans le bois (Als de vogeltjes in 't bos zingen) was wederom een succes. In 1983 schitterde hij in het door hemzelf gemaakte televisieprogramma Beter 10 crises in de lucht dan 1 in ons land. In 1985 verscheen zijn liedjes-album Donders en bliksems. In deze periode was hij ook in het theater te zien en deze opnamen verschenen op het dubbelalbum Urbanus in 't echt.

In 1991 trad hij op in het spelprogramma Wie ben ik? op VTM, gepresenteerd door Goedele Liekens. Een jaar later speelde hij in het sketchprogramma Meer moet dat niet zijn op VTM, samen met Liekens en Werther Vander Sarren.

In 1995 speelde Urbanus in de 12-delige televisiereeks Genoeg gelachen, nu humor, wat goed was voor een wekelijkse notering in de top vijf van de kijkcijfers. Er kwam ook een single uit, nadat hij tien jaar geen plaat meer gemaakt had. Het nummer Poesje stoei was meteen goed voor een nummer 1-hit. Zijn album Iedereen beroemd verscheen en Urbanus stond ook weer in het theater met zijn programma Hiep Hiep Rahoe. Een paar jaar later volgde er een nieuwe show: Ik ben een Plastiek Zakske. Deze laatste twee shows zijn verschenen op cd en dvd.

In 2005 verscheen de serie Urbain, 7 afleveringen van 30 minuten, waarin Urbanus zichzelf speelt in een fictieve reeks over zijn leven. Deze was te zien op de Vlaamse zender Eén en een jaar later op het Nederlandse Nederland 2. De serie verscheen op dvd.

Eén kwam in 2006 met In de ban van Urbanus, een programma waarin sketches van Urbanus werden afgewisseld met interviews waarin de jonge generatie komieken vertellen welke impact Urbanus op hen heeft gehad.

In 2011 bracht Urbanus een show met hoogtepunten onder de noemer Urbanus Zelf.^[3] In 2012 en 2013 ging Urbanus met deze show op tournee in Vlaanderen, in 2013 en 2014 door Nederland. Er verscheen een dvd en cd van deze show.

Zijn nummer Bakske vol met stro werd in 2014 opgenomen in De Eregalerij van de Vlaamse Klassiekers van Radio 2. Tijdens de zomer van datzelfde jaar ging Urbanus op tournee met de rockband De Fanfaar. Ze traden op in Nederland en België. Een liveopname verscheen op de cd-box Urbanus Integraal.

In 2017 begon Urbanus aan een nieuwe show in het theater. In Vlaanderen luidde de titel Trecto Pnix, in Nederland Lij Kner Ge Sop. De tournee door Nederland werd stopgezet vanwege de uitgebroken coronapandemie.

In februari 2022 kondigde Urbanus met Bis Bis Bis een nieuwe theatertournee aan, waarin hij terugblikte op zijn 50-jarige carrière. Hij bracht in elke voorstelling ook opnieuw een aantal van zijn bekendste liedjes.^[4] Voor de eerste voorstellingen verving hij de shows van Jacques Vermeire in verschillende culturele centra. Die shows moesten worden geannuleerd nadat Vermeire thuis bij een val zijn schouder had gebroken.

Strips

Standbeeld in Tollembeek van de stripfiguren Urbanus en zijn vriendjes Amedee en Nabuko Donosor

Urbanus signeert zijn strip (2004)

Urbanus is ook de naam van de stripreeks die in 1983 startte en tot 2022 doorgegaan is. In deze strips worden de komische avonturen uit de fictieve jeugd van Urbanus in zijn woonplaats Tollembeek uit de doeken gedaan. De stripverhalen worden door Urbanus samen met tekenaar Willy Linthout gemaakt. De eerste strip, Het fritkotmysterie, werkte aanstekelijk en er verschenen vier tot vijf albums per jaar bij de Antwerpse Uitgeverij Loempia. Tegenwoordig worden de strips uitgegeven door Standaard Uitgeverij.

Met Jan Bosschaert als tekenaar startte Urbanus in 1998 een nieuwe stripreeks: De Geverniste Vernepelingskes, waarin vele Bekende Vlamingen belachelijk worden gemaakt.

In 2003 begon Urbanus twee nieuwe stripreeksen met Dirk Stallaert: Mieleke Melleke Mol en Plankgas en Plastronneke.

Van 2002 tot 2004 verzorgde Urbanus ook het scenario van de eerste vier albums van Klein Suske en Wiske. Jeff Broeckx verzorgde de tekeningen.

Films

De eerste film van Urbanus, Hector, kwam in oktober 1987 uit. Urbanus schreef het scenario samen met de debuterende regisseur Stijn Coninx. Het werd een enorm succes. De film won de eerste prijs op het Internationale Festival van de Komische Film in Chamrousse (Frankrijk) en Urbanus ontving er de prijs "beste acteur" van Radio France en Le Dauphiné Libéré. Hector was op dat moment ook het grootste kassucces ooit in de Belgische geschiedenis.

Dit succes op het witte doek vroeg om een vervolg en in 1990 kwam Koko Flanel uit, opnieuw in samenwerking met Stijn Coninx. Deze film verpulverde zelfs het vorige record van Hector en was 18 jaar lang het grootste kassucces in de Belgische filmgeschiedenis. Pas in 2009 werd dit record verbroken door Loft van Erik Van Looy en Bart De Pauw.

Monopoly-editie

Urbanus kreeg als eerste Vlaamse artiest een officiële uitgave van het bordspel Monopoly. In tegenstelling tot de strips tekende Urbanus zelf alle tekeningen voor het spelbord.

Autobiografie

In 2021 bracht Urbanus zijn autobiografie uit onder de titel En van waar dit allemaal komt.^[5] Wekenlang was dit het bestverkochte boek in de Standaard Boekhandel. In vier maanden tijd verscheen driemaal een herdruk, goed voor een totaal van 13.000 boeken.

Filmografie

**Filmografie**
Jaar	Titel	Rol	Opmerkingen
Films
2019	Urbanus: De vuilnisheld	Urbanus	Stem
2010	Mega Mindy en het Zwarte Kristal	Sultan van Zahambra
2008	Niko en de Vliegende Brigade	Julius	Stem
2006	Cars	Takel	Stem
2006	K3 en het ijsprinsesje	Tovenaar
2005	March of the Pinguins	verteller (NL-versie)	Stem
2004	De duistere diamant	Sjaak
1993	De zevende hemel	Samuel Bloemensteen
1990	Koko Flanel	Placide Smellekens
1987	Hector	Hector
Televisiereeksen
2023	Jacques en Urbain op Wereldtournee	Zichzelf	Realityserie
2019	Urbanus 70	Urbanus	Hoofdrol
2015	Kattenoog	Fossil	Hoofdrol
2013	Lang Leve...	Urbanus	Gastrol
2010	De Slimste Mens ter Wereld	Urbanus	Gastrol
2009	De jaren stillekes	Urbanus	Gastrol
2008	Sinterklaasjournaal	Godfried van de Geneugten	Gastrol
2006	De tabel van Mendelejev	Urbanus	Gastrol
2006	In de ban van Urbanus	Urbanus	Hoofdrol
2005	Urbain	Urbanus	Hoofdrol
2005	Chris & Co	Urbanus	Gastrol
2004	Thuis	Man op café	Gastrol
1995	Kulderzipken	Knoerifast	Gastrol
1995	Genoeg gelachen, nu humor	Urbanus	Hoofdrol
1991	Wie ben ik?	Urbanus	Gastrol

Theaterprogramma's

1982 - Urbanus Live
1985 - Urbanus in 't echt
1998 - Hiep hiep rahoe fantastisch live
2001 - Ik ben een plastiek zakske
2013 - 2015 - Urbanus Zelf
2017 - 2019 - Trecto Pnix (Lij Kner Ge Sop in Nederland)
2022 - 2024 - Bis Bis Bis

Discografie

Albums

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Urbanus van Anus leevend	1974	-
Urbanus van anus in de weide / op de vijver	1975	-
Drie sprookjes	1977	-
Volle maan	1978	-
Is er toevallig een Urbanus in de zaal?	1980	31-01-1981	30	4	Livealbum
Urbanus VI	1982	30-10-1982	19	15	Livealbum
Tien jaar live	1983	31-12-1983	29	4	Livealbum / Verzamelalbum
Urbanus' plezantste	1985	19-10-1985	5	21	Livealbum / Verzamelalbum
Donders en bliksems	1985	21-12-1985	67	1
In 't echt!	1986	14-11-1987	45	10	Livealbum
Iedereen beroemd	1995	-
Urbanus Vobiscum	2007	-			Tributealbum
Wie dit leest is zot!	2010	-
Goe poeier!	2011	-			Verzamelalbum
In roer en rep	2022	-

Album met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 200 albums	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Urbanus Vobiscum	2007	17-11-2007	2	22	Tributealbum
Wie dit leest is zot!	2010	30-10-2010	7	18	Goud
Goe poeier!	2011	26-11-2011	2	68	Platina Verzamelalbum
Wan troe tie!	2013	16-11-2013	4	36	Goud
Integraal	2014	29-11-2014	51	42	Verzamelalbum
Urbanus Zelf: theatertoer 2013-2015	2016	19-11-2016	17	21	Livealbum / Verzamelalbum
De legende	2017	30-09-2017	16	19
Trecto pnix	2019	30-11-2019	40	8
In roer en rep	2022	10-12-2022	23	10

Singles

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Kodazuur	1982	-			Nr. 50 in de Single Top 100
Hittentit	1982	-			Nr. 50 in de Single Top 100
Poesje stoei	1994	18-02-1995	15	9	Nr. 12 in de Single Top 100

Single met hitnotering(en) in de Vlaamse Ultratop 50	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
Bakske vol met stro	1979	22-12-1979	1 (2 wk)	9	Nr. 1 in de Radio 2 Top 30 Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Quand les zosiaux chantent dans le bois	1980	06-12-1980	3	9	Nr. 3 in de Radio 2 Top 30
Kodazuur	1982	10-07-1982	39	1	Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Hittentit	1982	04-12-1982	24	4	Nr. 22 in de Radio 2 Top 30 Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Awel mercie / 1-2-3 rikke tikke tik	1983	24-09-1983	27	3	Nr. 2 in de Vlaamse Top 10
The scratchin' zwaantjes	1984	07-04-1984	10	9	Nr. 13 in de Radio 2 Top 30 Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
Poesje stoei	1994	07-01-1995	8	14	Nr. 1 in de Vlaamse Top 10
De paashaas	1995	22-04-1995	12	6	Nr. 12 in de Radio 2 Top 30 Nr. 3 in de Vlaamse Top 10
CO2 prostituee	2007	03-11-2007	tip16	-	Nr. 11 in de Radio 2 Top 30
Zetpilcar	2013	16-11-2013	tip2	-	met Isolde Lasoen Nr. 2 in de Vlaamse Top 10
De wereld is om zeep	2015	11-07-2015	tip6	-	met De Fanfaar Nr. 12 in de Vlaamse Top 50
Bakske vol met stroo	2015	19-12-2015	tip16	-	met De Fanfaar Nr. 10 in de Vlaamse Top 50
Annie zingt een liedje	2017	09-09-2017	tip7	-	Nr. 3 in de Vlaamse Top 50
De ladder	2017	02-12-2017	tip	-	Nr. 39 in de Vlaamse Top 50

Trivia

Urbanus was aanwezig als bezoeker op het legendarische Isle of Wight Festival van 1970.
De Nederlandse punkgroep Heideroosjes ontleent zijn groepsnaam aan een conference van Urbanus waarin hij spottend zei dat hij een liedje had geschreven voor "de Limburgse hardrockformatie de Heideroosjes". In 2004 trad Urbanus samen met de groep op tijdens Rock Werchter. Op de jubileum-cd van de Heideroosjes, 20 Years: Ode & Tribute zingt Urbanus het nummer Ze smelten de Paashaas. In 2007 speelde Urbanus een rol in hun videoclip van Lekker belangrijk.
Urbanus' Bakske vol met stro is een van de "verzoeknummers" die Raymond van het Groenewoud moet zingen in het nummer J'veux de l'amour (1980).
Urbanus had een cameo in de satirische strip Pest in 't Paleis (1983) door Guido Van Meir en Jan Bosschaert. In het album wordt hij tot paus verkozen, een verwijzing naar de middeleeuwse pausen die dezelfde naam hadden, zoals Urbanus II.
In het Nero-album De Terugkeer van Geeraard de Duivel (1983) is Urbanus in strook 76 in de hel te zien, samen met Napoleon Bonaparte, Adolf Hitler, Jozef Stalin, Yasser Arafat en Ruhollah Khomeini. Hij houdt een bakje vol met stro vast. Sleen verwees hiermee naar Urbanus' single Bakske vol met stro die spotte met de katholieke leer en hem blijkbaar hierom in de hel deed belanden. Sleen en Urbanus waren overigens goed bevriend met elkaar.
Urbanus komt voor in het Suske en Wiske-album De Krimson-crisis (1988) als een van de "Vlamingen die Vlaanderen tegenwoordig groot maken". Hij verschijnt terwijl hij Madammen met een bontjas zingt en verwijst tijdens het gevecht tegen Krimson naar zijn sketch Wreed Accident.
In 1993 werd Urbanus benoemd tot Baron van Ooit in het inmiddels opgedoekte pretpark Het land van ooit.
Urbanus had een gastrol als "de Knoerifast" in de Vlaamse jeugdreeks Kulderzipken.
In 1999 werden de handtekening, en een hand- en voetafdruk van Urbanus geplaatst in een betonnen tegel in het Nederlandse Tollebeek.
Op 5 augustus 1995 trad Urbanus in het huwelijk met Nadine Mignon uit Tollembeek.
In 2000 werd in de Hernestraat van zijn woonplaats Tollembeek een beeld van Urbanus geplaatst, ontworpen door Urbain en verwezenlijkt door zijn vriend Koenraad Tinel uit het naburige Vollezele.
In 2001 veroorzaakte een artikel in MaoMagazine opschudding toen bleek dat Urbanus alleen al via zijn bvba een vermogen van meer dan 2 miljoen euro bleek te bezitten.
Medio 2001 werd er op de dijk van Middelkerke een standbeeld ter ere van Urbanus onthuld.
In 2005 eindigde Urbanus op nr. 134 in de Vlaamse versie van De Grootste Belg, buiten de officiële nominatielijst.
Uit een onderzoek onder 1600 Nederlanders, in 2007 in opdracht van de Vlaamse regering gehouden, bleek dat Urbanus de Bekendste Vlaming/Belg was in Nederland. Hij eindigde vóór Clouseau-zanger Koen Wauters en wielrenner Eddy Merckx.
Urbanus is een van de jeugdherinneringen die wordt aangehaald in het lied Kvraagetaan (2007) door de Fixkes. Er wordt naar hem verwezen als "een held" en hij had ook een gastrol in de videoclip bij het nummer.
In 2008 ontving hij de Prijs voor de Vrijheid van de Vlaamsgezinde rechts-liberale denktank Nova Civitas, waar hij een speech gaf over zijn standpunten over Vlaanderen en allochtonen.
Mr. Pinkpop Jan Smeets is al jaren de manager van Urbanus.