Spoorlijn 48

spoorlijn in België en Duitsland

Spoorlijn 48 was een Belgische spoorlijn die Stolberg verbond met Sankt Vith. Vanaf Stolberg was de lijn 91,4 km lang. Samen met spoorlijn 47 vormde spoorlijn 48 de Vennbahn. Het Duitse deel tussen Stolberg en de grens (Walheim) is als spoorlijn 2572 onder beheer van DB Netze.

Spoorlijn 48 / DB 2572
Stolberg - Sankt Vith
Spoorlijn 48 op de kaart
Totale lengte91,4 km
Spoorwijdtenormaalspoor 1435 mm
Aangelegd doorPreußische Staatseisenbahnen
Geopend
Stolberg - Hahn: 15 september 1881
Hahn - Monschau: 30 juni 1885
Monschau - Waimes: 1 december 1885
Waimes - Sankt Vith: 20 november 1887.
Gesloten
Raeren - Sourbrodt: 1989
Sourbrodt – Waimes: 2007
Waimes – Sankt Vith 1982
Huidige status
Stolberg Hbf - Stolberg Altstadt : in gebruik
Stolberg Altstadt - Raeren : buiten gebruik
Raeren - Kalterherberg : opgebroken
Kalterherberg - Sourbrodt : buiten gebruik (railfietstraject)
Sourbrodt - Sankt Vith : opgebroken
station Walheim : buiten gebruik (thuisbasis Eisenbahnfreunde Grenzland)
Geëlektrificeerdnee
Aantal sporenverdubbeld 1908
enkelspoor 1934
Baanvaksnelheid80 km/u
Treindienst doorDB
Traject
STR DB 2600 van Köln Hbf
dvSHI2gl-vSHI2gl- DB 2571 van Hochneukirch
dvSTRvDST Stolberg Gbf
ev-SHI2grdSHI2g ldSHI2gr lxdSHI2gr Sof DB 2573 naar Stolberg Sif opgebroken
exdBHF-LvBHF-MdBHF-RexdSTR 0,0 Stolberg (Rheinl) Hbf
exdSHI2lrdSHI2g lxrdSHI2grxvSTR DB 2570 naar Herzogenrath tot 1890
ddKRZoxdABZqrxvSTR-STRro Sif DB 2570 naar Herzogenrath vanaf 1890
ddSTRrdvSTR- DB 2600 naar Aachen Süd
exdENDEaqexABZq redABZgrd 0,9 aansl Ss, DB 2574 naar Münsterbusch opgebroken
dexKDSTevSTR- Münsterbusch
HST 1,1 Stolberg-Schneidmühle
HST 2,5 Stolberg Mühlener Bahnhof
HST 3,2 Stolberg-Rathaus
HST 3,7 Stolberg Altstadt
eBHF 3,8 Stolberg Hammer
eHST 8,9 Breinig
eABZg r DB 2563 van Aachen-Rothe Erde opgebroken
eHST 11,7 Hahn
eBHF 13,2 Walheim thuisbasis Eisenbahnfreunde Grenzland
eHST 15,1 Schmithof
GRENZE
17,3
0,0
grens Duitsland - België
eBHF 0,7 Raeren
xkABZg3 lijn 49 naar Welkenraedt
kABZr 1x2
xSTR k4   exkSTRc3
Y Rott
exkABZg 4 Y Periol
exBUE Bundesstraße 258
exBHF 11,7 Roetgen
exHST 18,2 Roetgen-Süd
exBHF 20,6 Lammersdorf
exBHF 24,2 Konzen
exBHF 28,8 Monschau
exhSTRae Viadukt Reichenstein
KBHFxa 35,8 Kalterherberg vanaf hier traject railfiets
HANDCARSTR
ddKBHFxeuexdKHSTa 42,8 Sourbrodt einde traject railfiets
dexdSTRuexdSTRl smalspoorlijn naar Elsenborn opgebroken
exHST Robertville
exhSTRae Viadukt Weywertz
exHST 48,1 Nidrum
exABZg l lijn 45A van Jünkerath
exBHF 50,1 Weywertz
exHST 52,8 Faymonville
exBHF 55,3 Waimes
exABZgr lijn 45 naar Trois-Ponts
exHST 58,2 Ondenval
exBHF 62,0 Montenau
dexvSTR-STR ro lijn 47A van Vielsalm opgebroken
dexvSHI2g l-
exBHF 65,5 Born
exBHF 72,4 Sankt Vith
dexvSHI2gl-
dexvSTR-STRro lijn 163 naar Libramont opgebroken
exSTR lijn 47 naar Troisvierges opgebroken

Geschiedenis

bewerken

De lijn werd door de Pruisische staat gebouwd om snel en gemakkelijk steenkool en ijzererts te vervoeren. Ook zou ze de economie van verschillende plattelandsgebieden laten opleven en de inwoners ervan werk verschaffen in de industriële centra, die door de komst van de lijn makkelijker toegankelijk zouden worden. De inwijding vond plaats op 4 november 1889, in de daaropvolgende jaren werd de baan bijna volledig naar twee sporen uitgebreid. Om dit mogelijk te maken moesten verschillende hoogteverschillen (tot 1,7 %) worden weggewerkt en het spoor op sommige plaatsen worden versmald omdat de beschikbare ruimte naar enkelspoornormen was berekend.

In de Eerste Wereldoorlog kreeg de lijn vanwege haar ligging aan het westelijk front een nieuwe functie; vanaf 2 augustus 1914 werden, als onderdeel van het Schlieffenplan, via de lijn soldaten naar de fortengordel rondom Luik gestuurd. Vanaf lijn 48 werden ook verschillende aansluitingen naar andere lijnen gebouwd (lijn 47A en lijn 163) zodat de spoorweg spoedig een strategische Noord-Zuidverbinding langsheen het westelijke front vormde.

Na de oorlog werden in kader van het Verdrag van Versailles de Pruisische kantons Eupen en Malmedy bij België gevoegd. Dit had tot gevolg dat de spoorlijn de nieuwe grens verschillende keren doorkruiste en er dus iedere keer grenscontroles nodig waren. Om dit probleem te verhelpen, werd beslist om de bedding van de spoorlijn, de stations en de technische installaties in hun geheel aan België toe te wijzen. Door deze overdracht werden vier stukken Duits gebied opeens afgesneden van het moederland, het zijn exclaves.

 
Halte Robertville in 2006

Het belang van het goederenvervoer verminderde sterk na WO I. Lotharingen was een deel van Frankrijk geworden, het handelsverkeer met België was beperkt en Luxemburg, inmiddels uit de douane-unie met Duitsland gestapt, ging zich meer op Frankrijk richten. De nieuwe douanetarieven die deze drie landen aan de Duitse handelsgoederen oplegden, droegen eveneens tot deze achteruitgang bij.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de lijn een belangrijk doel van het Ardennenoffensief; het merendeel van de bruggen en tunnels werd vernield. Omdat een gedeelte van lijn 47 niet meer hersteld werd, kon lijn 48 niet meer voor haar oorspronkelijke doel gebruikt worden. Beetje bij beetje hield de industrie ermee op de spoorweg aan te wenden. Later zou het Belgisch leger de spoorweg nog gebruiken om zwaar materieel naar het kamp van Elsenborn te transporteren.

De lijn geraakte meer en meer in verval. Na het totaal stopzetten van alle activiteiten werd nadien een poging gedaan de lijn te exploiteren voor toeristische doeleinden. Na twaalf jaar kwam hier ook een einde aan. De Vennbahn dient als fiets-en-wandelpad tussen Aken en Troisvergiers. In Walheim heeft zich een vereniging gevestigd die het spoor tussen Eupen en Stolberg wil reactiveren voor een museumbedrijf.

Het traject Stolberg Altstadt - Breinig zal per juli 2021 weer in de dienstregeling worden opgenomen.

De toeristische Vennbahn

bewerken

Er werd meteen na het buiten dienst stellen van de lijn in 1989 een vereniging opgericht met de naam Vennbahn V.o.E. Die vereniging organiseerde in de weekenden ritten op het traject Eupen - Butgenbach/Trois-Ponts met een stoomloc BR 50 en diesels, zoals de NMBS 5922, de NMBS 5930 en de CFL 1603. Ook was er een vereniging die zich bezighield met het behoud van de lijn Stolberg - Monschau. Men kon met die vereniging (de Vennbahn e.v.) de Duitse kant van Vennbahn ontdekken met een ÖBB Schienenbus (railbus). De Vennbahn e.v. bleef rijden tot 1998 en de Vennbahn V.o.E tot 2001. Daarna ging het materieel richting andere musea. Tussen Stolberg, Walheim, Raeren en Eupen zullen in de toekomst museumtreinen gaan rijden van de Eisenbahnfreunde Grenzland (EFG). De EFG doet er dan tegenwoordig ook alles aan om deze lijn te reactiveren met diesellocs van Henschel. De vereniging zit op dit moment gevestigd op station Walheim, en geeft daar twee keer per jaar een stationsfeest.

Treindiensten

bewerken

De Deutsche Bahn verzorgt het personenvervoer op dit traject met RB-treinen.

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
RB 20 Regionalbahn (DB Regio NRW) Stolberg (Rheinl) HbfEschweiler-St. JörisAlsdorf-AnnaparkHerzogenrathAachen HbfStolberg (Rheinl) Hbf – [ Stolberg Altstadt ] / [ LangerweheDüren ]
 
De Vennbahnradweg

Op de sectie tussen Raeren en Kalterherberg hebben de ongebruikte sporen sinds 2005 plaatsgemaakt voor de zogenaamde Vennbahnradweg, een fietspad dat het tracé van de oorspronkelijke sporen volgt.

Tussen de stations van Kalterherberg en Sourbrodt werden in 2004 door een Belgische ondernemer spoorfietsen ingelegd. Dat zijn een soort draisines die voortbewegen zoals een fiets. Het baanvak Sourbrodt - Waimes is begin 2008 opgebroken. Op de bedding werd een RAVeL-fietspad aangelegd.

Aansluitingen

bewerken

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Stolberg (Rheinl) Hauptbahnhof
DB 2570, spoorlijn tussen Stolberg en Herzogenrath
DB 2571, spoorlijn tussen Hochneukirch en Stolberg
DB 2573, spoorlijn tussen Stolberg Sof en Stolberg Sif
DB 2600, spoorlijn tussen Keulen en Aken
Aansluiting Ss
DB 2574, spoorlijn tussen Stolberg en Münsterbusch
Hahn
DB 2563, spoorlijn tussen Aachen-Rothe Erde en Hahn
Raeren
Spoorlijn 49 tussen Welkenraedt en Raeren
Weywertz
Spoorlijn 45A tussen Jünkerath en Weywertz
Waimes
Spoorlijn 45 tussen Waimes en Trois-Ponts
Born
Spoorlijn 47A tussen Vielsalm en Born
Sankt Vith
Spoorlijn 47 tussen Sankt Vith en Troisvierges
Spoorlijn 163 tussen Libramont en Sankt Vith
bewerken
Zie de categorie Vennbahn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.