Spinola's veldtocht van 1605-1606
Spinola's veldtocht van 1605-1606 was de succesvolle veldtocht die Ambrogio Spinola ondernam met zijn leger in het oosten van de Republiek, van juli 1605 tot en met oktober 1606. In die 15 maanden veroverde hij meerdere steden voor de Spaanse koning. De veldtocht maakte deel uit van de Tachtigjarige Oorlog.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Voorgeschiedenis
bewerkenAmbrogio Spinola, was een militair strateeg, geroemd door vriend en vijand. Hij werd in 1601 door de Spaanse koning Filips III naar de Nederlanden gezonden om de aartshertog Albrecht van Oostenrijk militair bij te staan, die het jaar ervoor de Slag bij Nieuwpoort had verloren. In 1602 kwam Spinola met 9500 man aan in de Nederlanden. Hij redde daarmee het bewind van landvoogd Albrecht van Oostenrijk. Hij werd vrijwel direct benoemd tot opperbevelhebber van het leger van de Zuidelijke Nederlanden. Spinola is vooral bekend en berucht om zijn belegering van Oostende. In 1604 slaagde hij erin de stad te veroveren.
Veldtocht
bewerkenTijdens de veldtocht werd Spinola veelvuldig bijgestaan door Maarschalk de Graaf van Busquoy die veel successen wist te boeken. Spinola werd door de opstandige Noordelijke Nederlanden gevreesd, maar ook bewonderd om zijn militaire talent.
Oldenzaal
bewerkenSpinola was na het Beleg van Oostende op 6 juli uit Vlaanderen getrokken en liet graaf Frederik van den Bergh de zaken waarnemen. Hij trok met een leger van 15.000 man richting Keulen waar hij proviand insloeg. In Keulen hoorde Spinola dat Oldenzaal en Lingen onderbezet waren, en dat ze in Lingen ook nog eens bezig waren de vestingwerken te vernieuwen. Oldenzaal viel na twee dagen beleg als een rijpe appel in de handen van Spinola. Hij trok onmiddellijk door naar Lingen.
Zie het artikel Inname van Oldenzaal (1605) voor meer informatie.Lingen
bewerkenLingen had wegens herstelwerkzaamheden weinig kans tegenover de Spaanse overmacht. Na een beleg van acht dagen moest ook Lingen zich overgeven. Het garnizoen had zich nog dapper verzet, maar doorvechten werd door de burgers afgeraden, omdat niemand wist of er een mogelijkheid van ontzet bestond. Spinola raakte euforisch van deze overwinning. Spinola trok nu naar het zuiden met zijn ongeveer 20.000 man sterke legermacht in het Ruhrgebied tussen Duisburg en Ruhrort.
Zie het artikel Beleg van Lingen (1605) voor meer informatie.Bergen op Zoom
bewerkenSpinola had Du Terrail naar Bergen op Zoom gestuurd om deze stad bij verrassing in te nemen, terwijl Spinola's troepen de vestingwerken van Lingen herstelden. Du Terrail deed uiteindelijk twee aanslagen op de stad die beide mislukten. Eerder dit jaar mislukte ook de Staatse aanslag op Antwerpen al. Na deze mislukkingen zou het front naar de oostelijke richting van de Staten gaan verschuiven.
Zie het artikel Aanvallen op Bergen op Zoom voor meer informatie.Mülheim
bewerkenVanaf deze plek trokken acht compagnieën infanterie en 800 ruiters naar het dorp Mülheim en het Kasteel Broek om deze te bezetten. Toen de bij Wesel legerende Maurits van Nassau, de latere prins van Oranje, daarvan vernam, besloot hij onmiddellijk aan te vallen. Samen met zijn halfbroer Frederik Hendrik graaf van Nassau en hun leger bestaande uit 2000 ruiters, 2400 man infanterie en drie kanonnen viel hij op 9 oktober rond 13:00 uur de Spanjaarden aan. Het ontaardde in een bloedige strijd rondom het Kasteel Broek en het dorp Mülheim. Het lukte de Staatse troepen bijna de Spanjaarden uit Mülheim te verdrijven en het Kasteel Broek te bevrijden. Door een list van de Spanjaarden werd dit voorkomen.
Zie het artikel Slag bij Mülheim (1605) voor meer informatie.Wachtendonk
bewerkenSpinola had de Graaf van Busquoy vooruit gestuurd om Wachtendonk te bestormen. Bij aankomst van de hoofdmacht was het grootste werk al gedaan, en dankzij de droogte was het innemen van deze stad erg voortvarend verlopen. Een ontzet door Maurits van Oranje mislukte, en na twintig dagen van belegeren moest ook Wachtendonk zich overgeven. Hierop besloot Busquoy zijn geluk bij het kasteel Krakau te wagen.
Zie het artikel Beleg van Wachtendonk (1605) voor meer informatie.Kasteel Krakau
bewerkenNog steeds profiterend van de droogte was het kasteel Krakau een makkelijke prooi, waar het onder normale omstandigheden in een moeras lag, lag het nu droog. Met een overmacht bleek het kasteel vrij eenvoudig in te nemen, zodra de beschietingen begonnen vluchtten de soldaten het kasteel op, en gaven zich over. Deze mochten oneervol de aftocht blazen. Nu trok Spinola met de legermacht naar het westelijke richting. Spinola probeerde voet te krijgen in de Veluwe en Betuwe maar werd door Maurits de pas afgesneden.
Zie het artikel Belegering van Kasteel Krakau voor meer informatie.Bredevoort
bewerkenOp 14 maart 1606, terwijl soldaten en burgers Vastenavond vieren, waarvan velen dronken waren of sliepen, kwam vanuit Oldenzaal een Spaanse groep van 500 man cavalerie en 1400 man infanterie onder leiding van Guielmo Verdugo naar Bredevoort. Middels een list drongen de ruiters de stad binnen, en vermoordden iedereen die zij op hun pad tegenkwamen. De stad wordt echter ontzet door Frederik Hendrik die de Spaanse bende onder gunstige voorwaarden laat gaan, dit tot groot ongenoegen van Maurits.
Zie het artikel Beleg van Bredevoort (1606) voor meer informatie.Berkumerbrug
bewerkenSpinola liet een deel van zijn leger over de Regge en Vecht naar Zwolle oprukken met de bedoeling die stad en Genemuiden te veroveren, om zo de verbinding tussen Noord- en West-Nederland te verbreken en te kunnen doorstoten naar Friesland. De Spanjaarden werden echter teruggedreven bij Berkum op 2 augustus 1606. Hierdoor werd Spinola gedwongen zijn plannen over een andere boeg te gooien.
Zie het artikel Slag bij de Berkumerbrug voor meer informatie.Lochem
bewerkenVan 4 tot 14 augustus was Lochem belegerd geweest, en uiteindelijk ingenomen door Spinola. Ongeveer 100 Staatsen en 900 Spanjaarden zijn gesneuveld bij deze strijd. Desalniettemin werd de stad onder gunstige voorwaarden overgegeven aan de belegeraars: Godsdienstvrijheid. Gelijkertijd was Spinola ook in Groenlo actief.
Zie het artikel Beleg van Lochem (1606) voor meer informatie.Groenlo
bewerkenDit beleg duurde van 3 tot 14 augustus en resulteerde in een overgave van de stad aan het Spaanse leger. Enkele maanden later in 1606 zou Maurits op zijn beurt Grol belegeren, maar dit mislukte door inadequaat handelen en tussenkomst van Spinola. Grol zou tot het Beleg van Grol in 1627 in Spaanse handen blijven.
Zie het artikel Beleg van Groenlo (1606) voor meer informatie.Rheinberg
bewerkenNa Groenlo veroverd te hebben gaf Spinola opdracht aan de Graaf van Busquoy om Rheinberg te bestormen. Op 24 augustus trok Spinola door naar Wesel om zich aan te sluiten bij Buquoy. Maurits had Frederik Hendrik achter Spinola aangestuurd. Een poging om Spinola af te snijden mislukte, maar wist de soldaten de stad binnen te sluizen via de ingangen die nog niet door Spaanse troepen waren bezet. Rijnberk werd door Spinola ingesloten en belegerd. Vanuit de stad werden nog diverse uitvallen gedaan, maar de Spanjaarden groeven onverbeten door aan de loopgraven, en wisten de stad steeds dichterbij te naderen. Maurits wist de stad niet te ontzetten, omdat Spinola's verschansingen te sterk bleken. Velasco doorzag deze tactiek waarop hij de hulp inriep van Buquoy en wilden verenigd slag leveren tegen Maurits. Hiervan zag Maurits af. Maurits verklaarde dat de legers van Spinola te sterk waren, hij wilde geen steden van meer belang opofferen ten behoeve van een stad zo ver van Staatse grenzen verwijderd. De stad werd na een beleg van vijf weken op eerlijke voorwaarden overgegeven.
Zie het artikel Beleg van Rijnberk (1606) voor meer informatie.Verder verloop
bewerkenSpinola moest kort na de inname van de stad de strijd aangaan met een andere vijand: muiterij. Door een beurskrach in Milaan, had Spinola opeens niet veel geld meer te besteden, waardoor hij zich terug moest trekken. Op 31 januari 1608 arriveerde Ambrogio Spinola op het Ouden Hoofd (later Spaansekade genoemd) in Rotterdam voor onderhandelingen met de admiraliteit van de Maze, die in het jaar daarop (1609), het Twaalfjarig Bestand zouden inluiden. Op 5 juni 1625 veroverde generaal Spinola Breda, een belangrijke vestingstad, op Frederik Hendrik, wat het hoogtepunt van zijn carrière was. Hij had tijdens dit beleg al te kampen met onvoldoende financiële steun vanuit Spanje. Spinola keerde in 1628 terug naar Spanje, vastbesloten pas terug te keren naar de Nederlanden als hij van voldoende middelen verzekerd was. Dat is nooit gelukt. Het verlies van Grol werd Spinola zwaar aangerekend door minister Olivares. Door deze aantasting van zijn eer en door geldgebrek voor de operatie in de Nederlanden besloot hij om niet meer terug te keren. In 1629 werd hij naar Italië gestuurd om zich te mengen in een opvolgingskwestie in Mantua. Bij de belegering van Casale in 1630 stierf hij, ziek en berooid.
- Ronald P. de Graaf (2004): Oorlog, mijn arme schapen Uitgeverij van Wijnen. ISBN 9051942729
- Jean Le Clerc (1738):Geschiedenissen der Vereenigde Nederlanden : Sedert den aanvang van die Republyk tot op den Vrede van Utrecht in 't Jaar 1713, en het Tractaat van Barriere in 't Jaar 1715 gesloten : in vier deelen in quarto Uitgever: T' Amsteldam : By Zacharias Chatelain.
- Vaderlandsche letteroefeningen, Deel 1 - Uitgever: Amsterdam : [s.n.], 1761-1876.
- Jan Wagenaar: Vaderlandsche Historie, Vervattende De Geschiedenissen Der Nu Vereenigde Nederlanden, Inzonderheid Die Van Holland, Van De Vroegste Tyden Af : Uit de geloofwaardigste Schryvers en egte Gedenkstukken samengesteld 7 Beginnende in 't jaar 1574, en eingedinge met de dood van Willem Den Eersten, Prinse van Oranje, in 't jaar 1584 blz. 219 - Amsterdam Tirion 1752
- mijngelderland.nl Spinola belegert Lochem (canon)
- Gerbrand Bruining: Geschiedenis der Nederlanden, van de vroegste tijden tot op heden ..., Volume 1
- Emmanuel van Meteren; Simon Ruitink: Historie van de oorlogen en geschiedenissen der Nederlanderen, en der zelver naburen: beginnende met den jare 1315, en eindigende met den jare 1611- Uitgever: Gorinchem, N. Goetzee; [etc.] 1748-63.
- Webpagina over kasteel Krakau op beckerath.info
- Emmanuel van Meteren; Simon Ruitink: Historie van de oorlogen en geschiedenissen der Nederlanderen, en der zelver naburen: beginnende met den jare 1315, en eindigende met den jare 1611 - Uitgever: Gorinchem, N. Goetzee; [etc.] 1748-63.
- Staring Instituut Stichting 800 Jaar Veste Bredevoort. 1988 BREDEVOORT. - Bredevoort een heerlijkheid.ISBN 90-9002135-3 (eerste uitgave 1988)
- Staatkundige historie van Holland: Benevens de Maandelijksche ..., Volumes 28-31 (pagina 75)
- Jan Wagenaar: Vaderlandsche historie : vervattende de geschiedenissen der nu Vereenigde Nederlanden, in zonderheid die van Holland, van de vroegste tyden af: uit de geloofwaardigste schryvers en egte gedenkstukken samengesteld - Uitgever: Te Amsterdam : By Johannes Allart., 1790-1796.
- J.P. Arend: Algemeene geschiedenis des vaderlands, van de vroegste tijden tot op heden. Deel i-iv, v. I. - Uitgever: Amsterdam, J.F. Schleijer, etc. etc. 1841.