NS 4500

De serie NS 4500 was een serie goederenstoomlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorgangers Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) en Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS).

NS 4500
Aantal	4
Nummering	NBDS: 118-119 SS: 1301-1304 NS: 4501-4504, vanaf 1945: 4251-4254
Fabrikant	Hohenzollern
In dienst	1917-1920
Uit dienst	1947
Asindeling	1D
Spoorwijdte	1435 mm
Massa locomotief	68 ton
Massa tender	37,9 ton
Diameter drijfwielen	1400 mm
Diameter loopwielen	940 mm
Diameter tenderwielen	1219 mm
Lengte over buffers	19.627 mm, vanaf 1924: 18.025 mm
Hoogte	4250 mm
Maximumsnelheid	65 km/u, vanaf 1930: 50 km/u
Vuurkist	15 m2
Vlampijpen	115 m2
Oververhitter	34 m2
Roosteroppervlak	2,70 m2
Maximum stoomspanning	12 kg/cm2
Aantal cilinders	2
Diameter × slaglengte cilinders	520 x 660 mm
Stoomverdeling	Walschaerts
Waterinhoud	20 m3, vanaf 1924: 15,9 m3
Brandstofvoorraad	8,4 ton kolen, vanaf 1924: 5 ton
Trekkracht	10.700 kg
Remsysteem	Westinghouserem
Soortmerk	GO3
Aantal bewaarde exemplaren	0
Portaal    Verkeer & Vervoer

Voor het toenemende goederenvervoer bestelde de NBDS in 1914 een viertal goederenlocomotieven bij Hohenzollern in Düsseldorf-Grafenberg met de beoogde nummers 118-121. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in 1915 werd de levering vertraagd. Pas in 1917 werd de 118 geleverd, gevolgd door de 119 in 1918. In 1919 ging de NBDS op in de SS, waarbij de locomotieven 118 en 119 de SS nummers 1301 en 1302 kregen. De in 1920 afgeleverde locomotieven kwamen direct met de SS nummers 1303 en 1304 in dienst.

Met het samenvoegen van het materieelpark van de SS en de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) werd in 1921 de serie vernummerd in NS 4501-4504. Om het bereik van de sneltreinlocomotieven 3503-3506 te vergroten werden hun drieassige tenders in 1924 geruild tegen de vierassige tenders van de 4501-4504. Wegens de onrustige loop werd de maximumsnelheid in 1930 teruggebracht tot 50 km/u.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de locomotieven tussen 1942 en 1944 verhuurd aan de Deutsche Reichsbahn. Tijdens de spoorwegstaking van 1944 werden de 4502 en 4504 naar Duitsland weggevoerd, doch kwamen in respectievelijk 1946 en 1945 weer terug. Om dubbele nummers met de Engelse 4301-4537 te voorkomen, werden de 4501-4504 in 1945 vernummerd in 4251-4254. In 1947 werden de locomotieven echter alweer afgevoerd en verkocht aan verschillende ijzerhandelaren voor sloop. Er is geen exemplaar bewaard.

• 
  NS 4502 met een goederentrein
• 
  Stoomlocomotief nr. 1303 uit de serie 1301-1304 van de S.S. later NS 4503 (1920)

Fabrieksnummer	In dienst	NBDS nummer	SS nummer	NS nummer 1921	NS nummer 1945	Uit dienst	Bijzonderheden
3324	1917	118	1301	4501	4251	1947	In 1947 voor sloop verkocht aan de Gooise Metaalhandel Hamel in Hilversum.
3325	1918	119	1302	4502	4252	1947	In 1948 voor sloop verkocht aan de Vereenigde Utrechtsche IJzerhandel in Utrecht.
3326	1920		1303	4503	4253	1947	Besteld als NBDS 120, maar geleverd als SS 1303. In 1947 voor sloop verkocht aan de Gooise Metaalhandel Hamel in Hilversum.
3327	1920		1304	4504	4254	1947	Besteld als NBDS 121, maar geleverd als SS 1304. In 1947 voor sloop verkocht aan de IJzerhandel Hollandia in Amsterdam.

Literatuur

• H. Waldorp: Onze Nederlandse stoomlocomotieven in woord en beeld. De Alk, Alkmaar, 1981. ISBN 9060139097
• A. Weijts: Tussen vuur en stoom. Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 2001. ISBN 9028826947
• R.C. Statius Muller, A.J. Veenendaal jr., H. Waldorp: De Nederlandse stoomlocomotieven. De Alk, Alkmaar, 2005. ISBN 9060132629
• Hans Schlieper, Vincent Freriks: De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij, de Vlissinger Postroute. Uquilair, 's-Hertogenbosch, 2008. ISBN 9789071513657
• Paul Henken: Stoomlocomotieven Serie NBDS 30-37 en 118-121 (NS-series 3500 en 4500). Uquilair, 's-Hertogenbosch, 2022. ISBN 9789493294004

Nederlandse stoomlocomotieven