Klaas Galis

Klaas Wilhelm Galis (Hoorn, 25 november 1910 – Zeist, 2 juli 1999) was een Nederlands antropoloog en koloniaal bestuursambtenaar. Hij was gespecialiseerd in de culturen en geschiedenis van westelijk Nieuw-Guinea.

Opleiding en loopbaan

Klaas Galis studeerde indologie aan de Rijksuniversiteit Leiden, destijds de geëigende opleiding tot koloniaal bestuursambtenaar, en vertrok na afloop naar Nederlands-Indië waar hij als adspirant-controleur werd geplaatst in de bestuursafdeling Benkoelen, Sumatra. Na de oorlogsjaren, die hij grotendeels doorbracht in een Japans interneringskamp, werkte hij als controleur van de onderafdelingen Manokwari en Fakfak in Nederlands-Nieuw-Guinea. Vervolgens was hij als wetenschappelijk (hoofd)ambtenaar verbonden aan het Kantoor voor Bevolkingszaken, het sociaal-wetenschappelijk onderzoeksbureau van de Nederlandse overheid te Hollandia, waar hij tevens docent was aan de Bestuursschool. In 1955, tijdens verlof in Nederland, verdedigde hij zijn proefschrift Papoea’s van de Humboldt-Baai bij prof. J.P.B. de Josselin de Jong aan de Rijksuniversiteit Leiden. Galis zou tot 1961 in Nieuw-Guinea blijven.

Brede belangstelling

Naast zijn bestuurlijke taken, 'tussen de kantooruren door', zoals hij vaak zei, ontwikkelde Galis een puur wetenschappelijke belangstelling voor de oudheden, talen en etnografische bijzonderheden van het eiland. Hij publiceerde hierover meest in tijdschriften die op Nieuw-Guinea betrekking hadden; een groot deel van zijn rapporten is echter in typoscript en wordt bewaard in het Rijksarchief in Den Haag.

Bibliografie van Nederlands-Nieuw-Guinea

Het meest ambitieuze project van Galis was zijn bibliografie van Nederlands Nieuw-Guinea. De eerste, gestencilde uitgave met 1330 titels verscheen in 1951. Een jaar later verscheen een supplement met 780 titels. De tweede editie uit 1955 telde al 3760 titels, terwijl de derde, nog steeds gestencilde, uitgave uit 1962 ruim 6300 titels telde. Galis nam alles op, van onbeduidende anonieme krantenberichten tot technische rapporten, proefschriften en etnografische monografieën. In 1984 verscheen een 'gesaneerde' Engelstalige uitgave onder redactie van Galis, Jan van Baal en de Indonesische antropoloog Koentjaraningrat

Lokale Utrechtse geschiedenis

Na zijn pensioen woonde Galis in Zeist. Kennelijk had hij Nieuw-Guinea helemaal achter zich gelaten, want hij ging zich bezighouden met de geschiedenis van Zeist en de kleinere dorpen in de naaste omgeving. Zo verzorgde hij begin jaren tachtig een boekje over de deelgemeenten van Zeist in oude ansichtkaarten en een publicatie over de verdwenen molens van Zeist.

Bibliografie (selectie)

Si Pahit Lidah (Bittertong). Djakarta, 1948.
'Een en ander over de religieuze structuur in Kaur, Sumatra', in: Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap 1949.
‘Het Eram-feest te Bonggrang’, in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 110, 1954, p. 20-38.
Papoea’s van de Humboldt-Baai. Den Haag: J.N. Voorhoeve, 1955 (academisch proefschrift).
‘Geschiedenis’, in: W.C. Klein (red.), Nieuw Guinea. De ontwikkeling op economisch, sociaal en cultureel gebied in Nederlands- en Australisch Nieuw Guinea, dl. 1. Den Haag: SDU, 1955, p. 1-65.
50 jaar Hollandia. Van 7 maart 1910 tot 7 maart 1960: een Gouden Jubileum. Hollandia: Landsdrukkerij en Uitgeverij, 1960 (met H.J. van Doornik).
'Talen en dialecten van Nederlands Nieuw-Guinea', in: Tijdschrift Nieuw-Guinea 16, 1955/1956, p. 109-118; 134-145; 161-178.
'Oudheidkundig onderzoek in Nederlands Nieuw-Guinea', in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 112, 1956, p. 271-280.
'De grotten van Jaand', in: Nieuw-Guinea Studiën 1, 1957, p. 14-24.
’Biak-Noemfoorse tatouage’, in: Kultuurpatronen 3-4, 1961, p. 102-119.
Bibliografie van Nederlands-Nieuw-Guinea. Den Haag, 1962 (derde verbeterde en vermeerderde uitgave) (oorspr. 1951).
Huis ter Heide, Bosch en Duin en Den Dolder in oude ansichten. Zaltbommel: Europese Bibliotheek, 1980.
De molens van Zeist. Zeist: Van de Poll-Stichting, 1981.
West Irian. A Bibliography. Dordrecht: Foris, 1984 (met J. van Baal & R.M. Koentjaraningrat).

Literatuur

S.R. Jaarsma, Waarneming en interpretatie: vergaring en gebruik van etnografische informatie in Nederlands Nieuw Guinea (1950-1962). Utrecht, 1990.