Karel IV van Frankrijk

Karel IV (Creil (Oise), 18 juni 1294 – Vincennes, 1 februari 1328), bijgenaamd de Schone (Fr.: Charles le Bel) was koning van Frankrijk en van Navarra (als Karel I) van 1322 tot aan zijn dood. Hij was de laatste koning uit het Huis Capet. Hij volgde zijn broer Filips V van Frankrijk die geen mannelijke erfgenamen had toen hij in 1322 overleed. Op grond van het mannelijke eerstgeboorterecht, dat Filips aan de macht bracht en dat hij verdedigde, waren namelijk zijn dochters uitgesloten van opvolging.

Karel IV
1294-1328
Koning van Frankrijk
Periode	1322-1328
Voorganger	Filips V
Opvolger	Filips VI
Koning van Navarra
Periode	1322-1328
Voorganger	Filips II
Opvolger	Johanna II
Vader	Filips IV van Frankrijk
Moeder	Johanna I van Navarra

Testament van Karel IV, opgemaakt in 1324 en zijn codicil, opgemaakt kort voor overlijden in 1328 - Archives Nationales, Frankrijk

Karel was de jongste zoon van Filips IV van Frankrijk. Hij huwde rond 1308 met Blanca van Bourgondië, dochter van graaf Otto IV van Bourgondië. Zij werd echter in 1314 samen met haar schoonzus Margaretha (de toenmalige koningin) van overspel beschuldigd (het zogenaamde "schandaal van de Tour de Nesle") en opgesloten in het Kasteel Gaillard in Les Andelys. Door een juridische spitsvondigheid werd het huwelijk van Karel en Blanca nietig verklaard en kon Blanca worden vrijgelaten. Ze trad binnen in de abdij van Maubuisson. Karel hertrouwde met Maria van Luxemburg maar zij schonk hem enkel een dochter. Na haar overlijden in 1324 huwde hij met zijn nicht Johanna van Evreux, dochter van zijn oom Lodewijk van Frankrijk maar ook deze kon hem geen zoon bezorgen.

Tijdens zijn weinig belangrijk bewind (1322-1328) had hij vooral af te rekenen met de oppositie van de Franse adel en verleende hij steun aan zijn zuster Isabella, die in onmin leefde met haar gemaal, koning Eduard II van Engeland.

Lodewijk van Nevers, graaf van Vlaanderen deed een beroep op hem tijdens de opstand van Kust-Vlaanderen. Ook Adolf II van der Mark, prins-bisschop van Luik verwachtte van hem militaire steun in de conflicten met zijn onderdanen.

Karel was weliswaar driemaal getrouwd, maar liet geen mannelijke erfgenamen na. Er was nog hoop want in 1327 was zijn derde vrouw Johanna in verwachting. Toen dit ook een dochter bleek te zijn, steunden de pairs de kandidatuur van een andere neef, Filips, de zoon van 's konings oom Karel van Valois. Op die manier kwam er een einde aan het bewind van het eerste Huis Capet, waarin dertien directe afstammelingen elkaar waren opgevolgd. Er waren nog andere pretendenten dan Filips, maar deze werden uitgesloten. Bij de legitimatie van de verkozen koning werd een beroep gedaan op de herontdekte Salische Wet, die niet alleen vrouwen uitsloot van troonsopvolging, maar ook verhinderde dat ze hun recht doorgaven aan mannelijk nageslacht. Eduard III van Engeland was het er niet mee eens en eiste de Franse troon op, hetgeen leidde tot de Honderdjarige Oorlog.

Huwelijken

In 1307 met Blanca van Bourgondië ca. 1296 – ca. 1326), gescheiden in 1322. Kinderen:

• Filip (1314-1322)
• Johanna (1315–1321).

In 1322 met Maria van Luxemburg (1305-1324), dochter van Keizer Hendrik VII. Kind:

• Lodewijk (1324).

In 1324 met Johanna van Evreux (1310–1371). Kinderen:

• Johanna (1326–1327)
• Maria (1327–1341)
• Blanche (1328–1394) trouwde in 1345 met haar negenjarige achterneef Filips van Orléans (1336-1375), een zoon van koning Filips VI van Frankrijk .

Kwartierstaat (voorouders)

Lodewijk IX van Frankrijk (1214-1270)

Margaretha van Provence (1221-1295)

Jacobus I van Aragón (1208-1276)

Jolanda van Hongarije (1215-1251)

Theobald I van Navarra (1201-1253)

Margaretha van Bourbon-Dampierre (1211-1256)

Robert I van Artesië (1216-1250)

Machteld van Brabant (1224-1288)

Filips III van Frankrijk (1245-1285)

Isabella van Aragón (1247-1271)

Hendrik I van Navarra (ca. 1244-1274)

Blanca van Artesië (1248-1302)

Filips IV van Frankrijk (1268-1314)

Johanna I van Navarra (1273-1305)

Margaretha van Frankrijk (1287-1294)

Lodewijk X van Frankrijk (1289-1316)

Blanca van Frankrijk (1291-1294)

Isabella van Frankrijk (ca. 1295-1358)

Filips V van Frankrijk (1293-1322)

Karel IV van Frankrijk (1294-1328)

Robert van Frankrijk (1297-1307)

Koningen en keizers van Frankrijk

Mediabestanden

Zie de categorie Charles IV of France van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.