Hugo Theorell
Axel Hugo Theodor Theorell (Linköping, 6 juli 1903 – Stockholm, 15 augustus 1982) was een Zweeds biochemicus en Nobelprijswinnaar. In 1955 won hij de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde voor zijn onderzoek naar enzymen en hun activiteiten, in het bijzonder oxidatieve enzymen.
 Hugo Theorell
| ||||
|---|---|---|---|---|
| 6 juli 1903 – 15 augustus 1982 | ||||
| ||||
| Geboorteland | Zweden | |||
| Geboorteplaats | Linköping | |||
| Overlijdensplaats | Stockholm | |||
| Nobelprijs | Fysiologie of Geneeskunde | |||
| Jaar | 1955 | |||
| Reden | Voor onderzoek naar enzymen en hun activiteiten, in het bijzonder oxidatieve enzymen | |||
| Voorganger(s) | John Franklin Enders Thomas Huckle Weller Frederick Chapman Robbins | |||
| Opvolger(s) | André Cournand Werner Forssmann Dickinson Richards | |||
| ||||
Biografie
bewerkenTheorell werd geboren als zoon van Thure Theorell en diens vrouw Armida Bill. Op driejarige leeftijd werd hij getroffen door poliomyelitis die hem gedeeltelijk verlamde, maar herstelde. Hij volgde zijn middelbare school aan Katedralskolan in Linköping, alwaar hij in 1921 afstudeerde. Daarna ging hij medicijnen studeren aan het Karolinska Instituut. In 1924 haalde hij zijn Bachelor of Medicine. Na zijn bachelor studeerde Theorell drie maanden bacteriologie aan het Pasteur Instituut in Parijs, onder professor Albert Calmette. In 1930 haalde hij zijn Master met een theorie over de lipiden van het bloedplasma. Na zijn master werd hij aangesteld als professor in fysiologische chemie aan het Karolinska Instituut.
Hij was ook tijdelijk hoofd van de researchafdeling van het Nobel Instituut. Daarmee was hij de eerste onderzoeker van dit instituut die de Nobelprijs kreeg. Zijn echtgenote Elin Margit Elisabeth Alenius was een professioneel pianiste; zelf was hij een talentvol violist. Uit het huwelijk (1931) werden een dochter (Eva Kristina, die reeds in 1935 overleed) en drie zonen (Klas Thure, Henning Hugo, Per Gunnar Töres) geboren.
Werk
bewerkenTheorell besteedde zijn hele carrière aan onderzoek naar enzymen. Als eerste verkreeg Theorell in 1932 myoglobine in kristallijne vorm, een zuurstofbindende eiwit dat in grote hoeveelheden voorkomt in de spieren. Samenwerkend met Nobellaureaat Otto Warburg aan het Kaiser Wilhelm Instituut te Berlijn (1933-1935) ontdekte hij in gist een heldergeel enzym, en bepaalde daarna dat deze uit twee onwerkzame delen bestond: een niet-eiwit co-enzym (het gele riboflavine-5'-fosfaat) en een eiwit apo-enzym.
Zijn werk vormde de basis voor het onderzoek naar alcoholdehydrogenase (ADH), een groep van enzymen die alcohol afbreken in de nieren. Hij ontwikkelde een bloedalcoholtest die lange tijd in Zweden en West-Duitsland werd gebruikt om de nuchterheid van vermoedelijk dronken automobilisten te meten. Voor zijn werk kreeg Theorell eredoctoraten aan universiteiten in Frankrijk, België, Brazilië en de Verenigde Staten.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Hugo Theorell op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Shampo, M.A., Kyle, R.A. (1998). Hugo Theorell--Nobel Prize for study of enzymes.. Mayo Clin. Proc. 73 (2): 147. PMID 9472997.
Referenties
- Raju, T.N. (1999). The Nobel chronicles. 1955: Axel Hugo Theodor Theorell (1903-82).. Lancet 353 (9166): 1807. PMID 10348032.
- Paul, K.G. (1982). Hugo Theorell - more than half a century among the leaders of research. Lakartidningen 79 (39): 3435-7. PMID 6757611.
- Slater, E.C. (1970). Tribute to Professor Theorell.. Vitam. Horm. 28: 147-50. PMID 4946799.
- Sulek, K. (1969). Nobel prize for Hugo Axel Theorell in 1955 for the discovery of the explanation of the nature end action of oxidative enzymes. Wiad. Lek. 22 (1): 85. PMID 4892414. Gearchiveerd van origineel op 16 augustus 2019.
- Margolash, E. (1956). Prof. Hugo Theorell, Nobel prize winner in medicine and physiology, 1955.. Harefuah 50 (7): 160. PMID 13318571. Gearchiveerd van origineel op 16 augustus 2019.
- Zotterman, Y. (1956). Winner of the Nobel prize for physiology and medicine for 1955, Hugo Theorell.. Münchener medizinische Wochenschrift (1950) 98 (4): 126-7. PMID 13309262. Gearchiveerd van origineel op 13 augustus 2019.
- Zotterman, Y. (1955). The winner of the Nobel prize in medicine for 1955, Hugo Theorell.. Die Medizinische (48): 1685-6. PMID 13287683. Gearchiveerd van origineel op 18 augustus 2019.