Opvang en hulp voor mishandelde ouderen

“Op tijd ingrijpen is heel belangrijk”

Ontspoorde mantelzorg is een steeds groter probleem", volgens Caro, die al tientallen jaren werkt met slachtoffers van huiselijk geweld, nu als trajectbegeleider bij de vrouwenopvang én de ouderenopvang van Arosa, onderdeel van KesslerPerspektief. "Volg een training, pas de meldcode toe en weet ons te vinden!"

Zijn ouderen vaak slachtoffer van huiselijk geweld?

"Wij vangen vier ouderen per jaar op, maar er zijn er veel meer die worden mishandeld. Sommigen vertonen blauwe plekken, wat wijst op fysiek geweld. Anderen zijn slachtoffer van seksueel, psychisch of financieel misbruik, of van verwaarlozing, wat ook als mishandeling geldt. Zo hebben we een meneer opgevangen omdat zijn kinderen niet meer voor hem wilden zorgen. Dat noemen we zorgonthouding. Vrouwen zijn het vaakst slachtoffer; ongeveer één op de tien slachtoffers is een man."

Hoe kan het zo ver komen?

"Veel oudere vrouwen hebben geleerd om dienstbaar te zijn en zichzelf weg te cijferen. Ze zijn afhankelijk van hun partner, want zonder eigen inkomen, huis of verblijfsvergunning kun je geen kant op. Ouderenwoonvormen zoals bejaardentehuizen en aanleunwoningen zijn afgeschaft, waardoor mantelzorg vaker de enige optie is geworden. Helaas ontspoort dat steeds vaker, zoals wanneer een man zijn demente vrouw urenlang opsluit om boodschappen te doen."

Wanneer komen ouderen in de noodopvang?

"Bij code rood, wanneer de thuissituatie absoluut onveilig is en er geen andere uitweg is, nemen de politie, Veilig Thuis of een ouderenconsulent contact met ons op. Wij hebben twee plekken voor mensen van 65 jaar of ouder, wat meestal voldoende capaciteit is. Het kost vaak veel tijd voordat een oudere naar de opvang wil gaan; het zijn meestal de schrijnendste gevallen die bij ons terechtkomen."

Wat doet dat met jou?

"Sommige cliënten komen uit oorlogsgebieden en zijn ook nog eens slachtoffer van huiselijk geweld. Dat zijn de heftigste gevallen. Er spelen dan zoveel complexe problemen: de oorlogstrauma's vermengen zich met de relationele problemen, die daardoor nog grimmiger worden. Dat vind ik echt moeilijk. Ook het contact met de partner van het slachtoffer leggen is soms ingewikkeld; ik moet mijn cliënt beschermen en tegelijk aan mijn eigen veiligheid denken."

Hoe helpen jullie?

"Wij bieden de oudere tijdelijk opvang, maximaal zes tot negen maanden. In die tijd helpen we de cliënt om zelfstandig naar een veilige situatie toe te werken. Ik stel samen met de oudere een veiligheidsplan op en vertaal doelen naar het zorgplan, en vraag een WMO-indicatie aan. Emotionele verwerking en het doorbreken van negatieve patronen zijn cruciaal. We helpen ook bij het op orde maken van administratie en financiën, regelen dagbesteding en thuisbegeleiding, en ondersteunen bij het herstellen van contacten met vrienden en familie. Soms ondersteunen we ook bij juridische zaken, zoals echtscheidingsaanvragen of verblijfsvergunningen." 

Is ouderenmishandeling te voorkomen?

"De ouderen die wij opvangen zijn vaak al tientallen jaren slachtoffer van huiselijk geweld. Naarmate hun gezondheid achteruitgaat, worden ze nog afhankelijker en de zorg zwaarder, wat tot ernstige misstanden kan leiden. Zoals bij een vrouw die jarenlang onderdrukt werd door haar man; hij vond zelfs een doktersbezoek te veel moeite. Nu heeft ze haar been verloren. Op tijd ingrijpen is dus cruciaal. Er zijn trainingen om ouderenmishandeling te herkennen; het zou goed zijn als hulpverleners deze volgen."

Weten hulpverleners jullie te vinden?

"Nee, want de locatie van onze opvang en mijn naam zijn niet te vinden op internet, om veiligheidsredenen. Daarom adviseer ik: volg de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, die bestaat uit vijf stappen. Een daarvan is overleggen met Veilig Thuis; zij kennen ons. We hebben opvangplaatsen, maar bieden ook ambulante hulp bij huiselijk geweld. Door begeleiding aan huis kunnen misstanden aangepakt worden voordat ze escaleren. Dus, weet dat Arosa bestaat!"