Friesch Dagblad

En weer is Súdwest-Fryslân een geveltuin rijker: 'Het is een rollende sneeuwbal' 🌿 Wie door Achter de Smeden in Bolsward stiefelt, zal het al snel zien: de strookjes tuin voor een lange reeks huizen. Onlangs liep de teller verder op. Want ook bij nummer 10 is er nu een geveltuin aangelegd. De 500ste sinds bewoners van Gemeente Súdwest-Fryslân deze bij de gemeente kunnen aanvragen. Bewoners kunnen kosteloos een geveltuin aanvragen op gemeentegrond. De beplanting en onderhoud is voor eigen rekening. Het initiatief startte in 2019. Sindsdien ging de schop erin bij 25 dorpen en steden. Douwe de Groot, beleidsadviseur Groen, noemt het ,, een mooie ontwikkeling in de zo versteende binnensteden”. Ook de klimaatadaptatie is een plus. ,,Door de geveltuinen loopt het regenwater beter weg en dring je de hittestress terug.”

Mensen met dementie kunnen vanaf nu wekelijks langskomen in de bestuurskamer van voetbalclub Drachtster Boys. Door middel van laagdrempelige sportvormen ⚽ kan deze groep daar lichaam en geest aan het werk zetten.

Openluchtdienst in Sneek: de levenslessen van Elvis 🎤 De Westersingel in Sneek is zondag 11 augustus het decor van een kerkdienst in de open lucht. De Sneker kerken hebben dominee Fred Omvlee uitgenodigd om de dienst te leiden. De samenkomst zal in het teken staan van Elvis Presley. Elvis mag dan een rock-’n-roll-imago hebben, hij zong het liefst gospelliedjes, vertelt Fred Omvlee, predikant en geestelijk verzorger. ,,Elvis groeide op in een gelovig gezin en hoorde in de kerk al vroeg gospelmuziek. Hij heeft zijn hele leven een voorliefde voor die muziek gehouden.” Uit het leven van Elvis zijn veel lessen te trekken, zegt Omvlee. Die levenslessen belicht hij tijdens de dienst in Sneek. Een van de lessen: wees even energiek als Elvis tijdens zijn optredens. Andere lessen: koester de liefde, raak niet verslaafd, laat je inspireren door anderen. ,,Dat laatste deed Elvis ook. Hij bewonderde andere artiesten.” Wellicht de belangrijkste les die we uit het leven van Elvis kunnen leren, raakt aan het geloof. Die les luidt volgens Omvlee: ,,Koester je ziel”. ,,Elvis worstelde met het leven en deed verkeerde dingen. Maar hij was ook spiritueel. Hij bleef zijn leven lang zoeken naar Gods bedoelingen met hem. Elvis geloofde dat een mens, ondanks alles, niet uit Gods hand valt. Hij geloofde in de genade en vond daarin troost.”

In het Ervaringscafé in Dokkum is ruimte voor de mentale problemen van jongeren 🤝 In Dokkum is begin juli het tweede Friese Ervaringscafé geopend: een plek waar jongeren die sociaal of psychisch kwetsbaar zijn elkaar wekelijks kunnen ontmoeten. Wat de jongeren er doen verschilt per keer. ,,We doen spelletjes, bakken pannenkoeken of gaan sporten. Het gaat erom dat we een fijne tijd met elkaar hebben, maar er is óók ruimte om te praten over de problemen en zaken waar de jongeren tegenaanlopen”, legt projectleider Hester Braaksma (35) uit. Ricardo Siem (28) is er vrijwilliger. Zelf stapte hij ruim drie jaar geleden als jongere het Ervaringscafé in Leeuwarden binnen. ,,De eerste keer in Leeuwarden vond ik niks. Het was allemaal nieuw, ik houd niet van nieuwe dingen.” Toch besloot hij nog een keer te gaan. ,,Ik dacht: misschien, als het niet meer nieuw is, is het oké. Bovendien had ik wel het gevoel dat het best eens een plek voor mij zou kunnen zijn.” Hij is blij dat hij destijds besloot door te zetten. ,,Ik kom nog elke week in Leeuwarden.” In Dokkum heeft hij een andere rol. Als vrijwilliger is hij degene die de boel klaarzet, maar ook degene die het gesprek met de jongeren aangaat. ,,Nu ben ik degene die het gesprek moet gaan beginnen. Ik hoop er voor de jongeren te kunnen zijn.” Het Ervaringscafé is opgezet door het E-team, een samenwerking tussen Jeugdhulp Friesland, KieN - voor effectieve en transparante zorg, Regiecentrum Bescherming en Veiligheid (Jeugd- en Gezinsbescherming | Veilig Thuis Friesland), Zorgbelang Fryslân en Stjoer. De uitvoering ligt in handen van Stjoer.

https://lnkd.in/e5bSqp7U Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) maakt informatie voor patiënten beter te begrijpen met behulp van AI 🏥 Met hulp van kunstmatige intelligentie-tool #ChatGPT heeft het MCL de informatiebrieven voor patiënten van de afdeling nucleaire geneeskunde eenvoudiger gemaakt. Nog dit jaar volgt de afdeling radiologie dat voorbeeld. Het ziekenhuis wil uiteindelijk alle informatie eenvoudiger maken. In de nieuwe versies van de brieven worden kortere zinnen gebruikt en staan minder moeilijke woorden. Arts op de afdeling nucleaire geneeskunde Ronald van Rheenen: ,,Voorheen stond er bijvoorbeeld in: ‘We willen u verzoeken om vier uur van tevoren nuchter te zijn’. Dat is heel netjes, maar duidelijker is: ‘Eet vier uur van tevoren niks meer’. Het voelt niet beleefd om dat zo op te schrijven, maar het is wel praktisch en duidelijk.” ✉ Naar schatting zijn 2,5 miljoen Nederlanders laaggeletterd. Dat houdt in dat een op de zeven volwassenen moeite heeft met lezen, schrijven en/of rekenen. Voor hen is het belangrijk dat een tekst goed leesbaar is, legt Ine van Straten uit, coördinator bij Stichting ABC, een vrijwilligersorganisatie die opkomt voor de belangen van laaggeletterden. ,,Er moeten onder andere zo min mogelijk moeilijke woorden in staan, de zinnen moeten kort en actief geschreven worden en het belangrijkste moet bovenaan staan. Iemand die laaggeletterd is, haakt af bij te lange zinnen of te veel moeilijke woorden.” Van Rheenen stelde een vraag aan #ChatGPT van bijna een A4-tje lang. Hij vroeg het programma de informatie om te zetten volgens de regels van Stichting Lezen en Schrijven en tips die Stichting ABC meegaf. Ook wilde hij van het programma weten welke informatie eruit werd gehaald, zodat er geen cruciale informatie zou missen. 🖥 ,,Er kwam eigenlijk direct een goed resultaat uit”, zegt de arts. En daar was ook Stichting ABC het mee eens, dat de teksten daarna beoordeelde. ,,Ik dacht meteen: goh, dit is wel duidelijk”, vertelt Van Straten. Uiteraard zijn er nog mensen door de tekst gegaan, benadrukt Van Rheenen. ,,We hebben als artsen de teksten nog beoordeeld vanuit medisch perspectief, en Stichting ABC heeft nog aanvullende tips gegeven voor de leesbaarheid.” 📝 Het ziekenhuis is enthousiast over het project, en wil het project centraal gaan oppakken. Hoe en wanneer dat voor alle afdelingen gaat gebeuren is nog niet duidelijk, maar nog dit jaar zal de afdeling radiologie al volgen, zegt Van Rheenen. 

Julia (60) ging in zes jaar van nul naar honderd kilometer hardlopen, en verwerkt al rennend haar verdriet 👟 julia van bohemen heeft een zoon die lijdt aan een syndroom dat gepaard gaat met verlies van gehoor en zicht. Zeven jaar geleden begon ze met hardlopen als rouwverwerking, beschrijft ze in haar pas verschenen boek Verder. „Rouwen wordt vaak als iets sombers en zwaars bestempeld. Maar dat hoeft het helemaal niet te zijn. Rouwen kan in van alles zitten en over ieder verlies kun je rouwen. Dat kan ook gaan om het verlies van een baan. Iedereen geeft daar zijn eigen draai aan. Het is belangrijk om er iets tegenover te stellen, zodat je niet in dat verlies wegzakt.” Van Bohemen vindt zingeving enorm belangrijk: „Van jongs af aan heb ik al met de dood te maken.” Met haar levenservaring probeert ze anderen te helpen. „Dit boek is daar een klein onderdeel van.” Ze wil ervoor zorgen dat dingen die ze zelf heeft meegemaakt, toch op de een of andere manier zin hebben. „Letterlijk zin-geving.” De nadruk in het boek ligt voornamelijk op het hardlopen. „Ik leg uit hoe ik tot die honderd kilometer ben gekomen. Ik heb het er niet over dat anderen ook zo ver moeten gaan. Ik wil wel anderen met hardlopen inspireren en ik zeg gewoon: kom van die bank af. Ga met de kop in de wind, daar word je een beter mens van.” #frieschdagblad #hardlopen #rouwverwerking

Liander verslikt zich in uitbreidingsproject: langer wachten op stroom in Fryslân en Noordoostpolder 🔌 Bedrijven en mogelijk woningbouwprojecten in Fryslân en de Noordoostpolder moeten rekenen op langere wachttijden voordat zij een nieuwe of zwaardere aansluiting kunnen krijgen. Netbeheerder Liander kampt met problemen bij de uitbreiding van het stroomnet, een project dat veel te optimistisch is ingeschat. Het lukt Netbeheerder Liander niet om de geplande uitbreiding van het stroomnet in Fryslân en de Noordoostpolder binnen de gestelde termijn (2025-2026) voor elkaar te krijgen. Dat meldt het bedrijf. Bij ongeveer 40 procent van de deelprojecten waarmee Liander bezig is, moet worden gerekend met maximaal twee jaar vertraging. Maar bij andere onderdelen van de netwerkverzwaring zijn de wachttijden veel langer: bij 31 procent twee tot en met vijf jaar, bij bijna eenderde tot en met acht jaar en bij 3 procent is de vertraging maar liefst tien jaar.

Iemand met zonnepanelen is niet per se rijk ☀ Inmiddels hebben ze het goed voor elkaar, Gosse en Grytsje Ytsma (beiden 70 jaar). Er liggen veertien zonnepanelen op het dak van hun woning in Noardburgum, ze hebben een zonneboiler die het douchewater gratis opwarmt, infraroodpanelen om de slaapkamers boven te verwarmen, hoogrendementglas, dak- en spouwmuurisolatie. Dat is allemaal niet uit de lucht komen vallen. Stapje voor stapje hebben ze hun huis in 45 jaar verduurzaamd. ,,De lêste kear dat ús enerzjylabel fêststeld is sieten wy tsjin B oan, mar doe hiene wy de waarmtepomp en de lêste acht sinnepanielen noch net. Dus ik tink dat wy no wol op B sitte.” Het punt dat Gosse wil maken: stapje voor stapje heeft hij geïnvesteerd in de verduurzaming van zijn huis. En niet van overvloed. ,,Wy stutsen in diel fan ús fakânsjejild deryn, en jild dat wy weromkrigen fan ‘e belesting. En Grytsje is goed mei finânsjes; wy hiene ek noch wat sparjild. It gefolch is dat wy noait fier fuort op fakânsje koene. Wy bliuwen altiten yn ‘e buert. Pas doe’t de bern it hûs út wiene koene wy nei it bûtenlân ta.” En dan doet het pijn als je in de column van Sybrand Frietema de Vries leest ( Friesch Dagblad , dinsdag 11 juni) dat mensen met zonnepanelen op het dak en een elektrische auto voor de deur ‘veelal welvarende huishoudens’ zijn waar ‘de subsidies gestaag naartoe stroomden’. ,,Yn it begjin fan ús houlik fertsjinne ik 750 gûne yn ‘e moanne. Ik wurke yn ‘e fersoarging yn Toutenburg en studearre yn ‘e jûnsoeren oan ‘e sosjale akademy. Letter waard ik haadbewarder yn ‘e finzenissen yn Ljouwert en dêrnei rekke ik yn ‘e jeugdsoarch by Het Poortje en Woodbrookers, dat ik mei opsetten haw. Yn ‘e jierren santich en tachtich moasten wy alle sinten omdraaien. No sitte wy rommer, want wy hawwe beiden AOW en ik haw in goed pensjoen.”

Dorpen trekken alles uit de kast voor Slachtemarathon: van Frysk Venetië tot fjremde fûgels 🐦 Zaterdag is het zover: de Slachtemarathon. Elk dorp langs de route van de Slachtemarathon is door de organisatie gevraagd om zichzelf aan de hand van een thema te presenteren. Zo wordt Achlum omgetoverd in een Frysk Venetië. Er ligt een vaart, en het centrale punt in het dorp heet voor één dag het San Marcoplein. Zeven kilometer na Achlum arriveren de wandelaars bij Wommels. Daar is een oase ingericht, met toiletten, EHBO-posten, drinkwatertappunten en eet- en drinkkraampjes. Het thema waar Wommels voor heeft gekozen is Frjemde fûgels. Op het oaseterrein komen de Slachtedeelnemers en de bezoekers onder andere mensen tegen in grote vogelpakken. Drie koren komen in actie en vertegenwoordigen op die manier de zangvogels: De Freulesjongers, Sjong en De Brûskoppen. Bij de Nije Kromme staat een vogelverschrikker. ,,Dy jaget de kuierders fuort, de brêge oer.”

Dirk Frouws (34) behartigt namens Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) als lobbyist – ook wel ‘Public Affairs-advisor’ – de belangen van Noord-Nederland (oa. Provincie Fryslân, Provincie Drenthe en Provincie Groningen) bij de European Union in Brussel. Weinig mensen weten wat een lobbyist precies doet, maar het hebben van een lobbyist in Brussel heeft volgens Frouws zeker meerwaarde. Zo was hij betrokken bij het toevoegen van de Lelylijn aan het Europese Ten-T-netwerk: ‘Dat is een proces geweest waar ik vanaf het begin mee bezig ben geweest. En ik ben begonnen in september 2020. Het was wel een beetje een kroon op het werk dat we als regio een aantal jaren lang samen hebben gedaan.’ 🚅 Sommige mensen denken bij lobbyen aan achterkamertjes en schunnige deals. Frouws herkent zich daar als lobbyist voor Noord-Nederland niet in: ‘Ik snap wel dat onze ‘sport’ dat imago een beetje heeft. Maar ik denk dat het niet voor elke lobbyist geldt die in Brussel werkt. Ik denk ook wel dat het een beetje achterhaald is. Want er zijn veel stappen ondernomen om het lobbyen transparanter te maken.’ 🔎 Volgens Frouws dragen lobbyisten voor regio’s (provincies en gemeenten) juist bij aan de Europese democratie: ‘Van de Europese wetgeving moet 70 procent worden uitgevoerd in provincies en steden. Dan zou het te zot voor woorden zijn als provincies en steden daar dan helemaal niks van mogen vinden. Dan loop je het risico om wetgeving te maken die helemaal niet uitvoerbaar is.’ In plaats van dat ze de EU ondoorzichtiger maken, kan volgens Frouws met behulp van lobbyisten voor decentrale overheden het democratisch tekort van de EU juist worden verkleind: ‘Met het Huis van de Nederlandse Provincies hebben we hier een soort vooruitgeschoven post voor alle provincies in Nederland. We hebben hier heel vaak mensen op bezoek die we vertellen over wat we doen. We proberen zoveel mogelijk uit te leggen wat nou de relevantie is van Europees beleid voor mensen in bijvoorbeeld Leeuwarden of in Súdwest-Fryslân. We noemen onszelf soms ook wel een soort mini-ambassade. We hebben een brugfunctie tussen wat er gebeurt in Brussel en de regio. Ik hoop dat we daar op die manier enigszins aan bijdragen.’ 🌉 Lees het volledige interview op www.frieschdagblad.nl #EuropeanUnion #Fryslân https://lnkd.in/eD2dQQeA